ΔΕΝ θέλουν μόνο οι Ελληνες τον Γερμανό τους, αλλά και οι Γερμανοί τον Ελληνά τους. Οχι μόνο για να του πουλάνε αυτοκίνητα και μηχανάκια,αλλά και για να τον χρησιμοποιούν ως πειραματόζωο στο εγχείρημά τους να σώσουν πάση θυσία το ευρώ. Διαφορετικά δεν εξηγείται το γεγονόςότι παράλληλα με τη συμβολή τους στον διεθνή αγώνα για την καταπολέμηση του ελληνικού χρέουςεκπόνησαν και ένα δικό τους πρόγραμμα για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας- το ήδη πολυσυζητημένο σχέδιο Ρόσλερ.
Η ιδέα, που ήρθε προσφάτως από τη Γερμανία, είναι διπλά γοητευτική: Ενα ευρωπαϊκό «Σχέδιο Μάρσαλ», ήτοι ένα κύμα γερμανικών επενδύσεων στην Ελλάδα, που θα απαλλάξει τη χώρα μας από τα χρέη και ταυτόχρονα θα αποφέρει υψηλά κέρδη στους γερμανούς βιομηχάνους.
Ο πατέρας της ιδέας είναι ο γερμανός αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας Φίλιπ Ρόσλερ.
Μια ομάδα εργασίας, που συγκροτήθηκε την παρελθούσα εβδομάδα από μέλη του Συνδέσμου Γερμανών Βιομηχάνων ΒDΙ και του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων ΣΕΒ, έχει αναλάβει τη μεθόδευση του δύσκολου αυτού εγχειρήματος. Τα πρώτα βήματα έχουν γίνει ήδη. Στα μέσα Ιουλίου ο κ. Χρυσοχοΐδης παρέστη σε ημερίδα του ΒDΙ στο Βερολίνο με θέμα την προσέλκυση γερμανικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Και την περασμένη Τετάρτη ο κ. Ρόσλερ κάλεσε τους επικεφαλής των 20 σημαντικότερων οικονομικών συνδέσμων της χώρας του για να συζητήσει μαζί τους το ίδιο ακριβώς θέμα.
Οι διαβουλεύσεις θα συνεχισθούν σε διμερές επίπεδο στις 15 Αυγούστου, όταν ο κ. Ρόσλερ θα επισκεφθεί την Αθήνα επικεφαλής μικρής ομάδας επιχειρηματιών. Και θα κορυφωθούν στα μέσα Οκτωβρίου, όταν ο ίδιος θα επισκεφθεί εκ νέου την Αθήνα, φέρνοντας αυτή τη φορά μαζί του πολύ περισσότερους εκπροσώπους επιχειρήσεων.
«Πρόκειται για κλασική winwin περίπτωση, ήτοι κατάσταση από την οποία θα βγουν όλοι κερδισμένοι » δηλώνει ο αναλυτής του Ινστιτούτου Οικονομικής Ερευνας της Κολονίας Γιούργκεν Μάτες. «Υπό την προϋπόθεση βέβαιαότι οι ιδιωτικές επενδύσεις θα συνδυαστούν με τα ήδη υπάρχοντα κονδύλια των διαρθρωτικών ταμείων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθώς και με δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, έτσι ώστε να επιτύχουν τέτοιο μέγεθοςπου θα δώσει όντως μεγάλη ώθηση στην ελληνική οικονομία» .
Η γοητεία εξατμίζεται ωστόσο όταν την πλησιάζει κανείς. Στη συνάντηση της περασμένης Τετάρτης οι σύνδεσμοι είχαν στείλει μόνο δευτεροκλασάτα στελέχη- τα «μεγάλα αφεντικά» απουσίαζαν λόγω διακοπών. Και η συζήτηση που ακολούθησε λίγο αφορούσε τις μελλοντικές επενδύσεις. «Κυριάρχησαν τα φρικιαστικά ανέκδοτα για την ελληνική γραφειοκρατία» έλεγε παριστάμενος. «Με πρώτο διδάξαντα τον Ρόσλερ, η εισήγηση του οποίου ήταν κατά μέγα μέρος ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τις αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας».
Οι αδυναμίες αρχίζουν με τη νομική ανασφάλεια. Οσο υπάρχει αυτή «δεν πρόκειται να επενδυθεί ούτε ευρώ» λέει χαρακτηριστικά ανώτατο στέλεχος του ΒDΙ, που επιθυμεί να μείνει ανώνυμο. Η ασφάλεια δεν μπορεί ωστόσο να επιβληθεί μέσα σε λίγα χρόνια. «Εργαζόμαστε με προοπτική δεκαετίας» προσθέ τει ο ίδιος. «Εκείνο που μπορούμε να κάνουμε προς το παρόν είναι η οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης. Μόνο σε αυτή τη βάση μπορεί να ακολουθήσουν αργότερα οι μεγάλες επενδύσεις».
Δεν είναι περίεργο λοιπόν που οι γερμανικές εταιρείες ζητούν από την ίδια τη γερμανική κυβέρνηση εγγυήσεις για τις τοποθετήσεις τους- κάτι που κάνουν συνήθως μόνο για επενδύσεις σε αναπτυσσόμενες χώρες, ποτέ ωστόσο σε κράτη εντός της ευρωζώνης. «Εχει γίνει ήδη αίτηση από μια φίρμα» λέει ο αναλυτής Χάινριχ Μίλερ. «Αλλες εταιρείες έχουν εκδηλώσει επίσης σχετικό ενδιαφέρον». Ενα από τα σημαντικότερα εμπόδια φαίνεται πάντως να έχει ξεπεραστεί: Πρόκειται για την άρνηση των γερμανικών τραπεζών να χρηματοδοτήσουν προγράμματα στην Ελλάδα. Η γερμανική τράπεζα ανασυγκρότησης ΚfW, σύμφωνα με τον κ. Ρόσλερ, δηλώνει τώρα πρόθυμη να αναλάβει τον ρόλο τέτοιου χρηματοδότη.
Ο υπουργός Οικονομικών δεν παρέλειψε βέβαια να παρουσιάσει την Τετάρτη εν συντομία και το δικό του σχέδιο «σωτηρίας» που φέρει τον τίτλο «Επενδυτική και αναπτυξιακή επίθεση για την Ελλάδα» και αποτελείται από 16 σημεία.
Για συγκεκριμένες επενδύσεις δεν έγινε στην ημερίδα λόγος. «Οι γερμανικές εταιρείες συνεχίζουν να δυσπιστούν με την Ελλάδα» πρόσθεσε άλλος. «Η μακρόχρονη αρνητική εμπειρία τους τις κάνει προσεκτικές, παρά τα μέτρα που παίρνει κατά της γραφειοκρατίας η κυβέρνηση Παπανδρέου» .
Το μοναδικό χειροπιαστό αποτέλεσμα ήταν, έτσι, η προσφορά «εξειδικευμένων συμβουλών» για την εξυγίανση της ελληνικής διοίκησης. Αυτό πήρε ενίοτε φαιδρές μορφές: Παράδειγμα, η πρόταση του κ. Ρόσλερ να σταλούν στην Ελλάδα συνταξιούχοι καθηγητές τεχνικών ιδρυμάτων για την εκπαίδευση των ελλήνων τεχνικών, ή, ακόμη πιο γκροτέσκ, συνταξιούχοι υπάλληλοι του Τreuhandanstalt (του ιδρύματος που είχε πραγματοποιήσει την αποκρατικοποίηση της πρώην Ανατολικής Γερμανίας το 1990-1994) για την ιδιωτικοποίηση της ελληνικής κρατικής περιουσίας. Το ερώτημα είναι βέβαια γιατί οι Γερμανοί ενδιαφέρονται αρκετά όψιμα για την Ελλάδα, και όχι 12 ή περισσότερους μήνες νωρίτερα, όταν η ελληνική κρίση ήδη μαινόταν και η «βοήθεια για την ανάπτυξη» της χώρας ήταν εξίσου αναγκαία και επιβεβλημένη.
Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο συνομολόγησαν τελευταία έναν άτυπο καταμερισμό εργασίας, που προβλέπει, χοντρικά, την παρακολούθηση της πορείας του ελληνικού χρέους από την Επιτροπή και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας από τη γερμανική κυβέρνηση.
Αυτό έχει γίνει προφανώς αποδεκτό και από την Αθήνα. «Η Γερμανία είναι ο ισχυρότερος βιομηχανικός παίκτης στην Ευρώπη» λέει ο Γιούργκεν Μάτες.
Επόμενο είναι λοιπόν να τη βλέπει και η Ελλάδα ως τον κατ΄ εξοχήν στρατηγικό εταίρο της. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί το γεγονός ότι οι γερμανικές επενδύσεις στο εξωτερικό έχουν αυξηθεί ραγδαία τον τελευταίο χρόνο. «Η Γερμανία εφορμά σε ολόκληρη την υφήλιο» έγραψαν πριν από λίγες ημέρες χαρακτηριστικά οι «Financial Τimes Deutschland». Σε λίγο, αν συνεχιστεί αυτή η τάση, η χώρα αυτή θα γίνει παγκόσμιος πρωταθλητής και στις επενδύσεις.
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι οι Γερμανοί επενδύουν «στα τυφλά». Οι «σιδερένιες» αρχές τους είναι «νομική ασφάλεια» και «ευνοϊκό περιβάλλον». «Ξέρουμε να περιμένουμε μέχρις ότου βεβαιωθούμε ότι οι επενδύσεις μας θα αποφέρουν υψηλά και ασφαλή κέρδη» λέει το ίδιο στέλεχος του ΒDΙ που επιθυμεί να μείνει ανώνυμο. «Αυτό θα συμβεί και με την Ελλάδα- αν οι Ελληνες πάρουν κάποτε εξ ολοκλήρου τα κατάλληλα μέτρα γι΄ αυτό».
Τα βασικά από τα συνολικά 16 σημεία του σχεδίου Ρόσλερ για την Ελλάδα είναι τα εξής:
Μέτρα σε διμερές επίπεδο
* Εντατικοποίηση της διμερούς συνεργασίας Ελλάδας- Γερμανίας * Κοινά προγράμματα στους τομείς του τουρισμού,των τηλεπικοινωνιών και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας * Παροχή βοήθειας για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής διοίκησης * Συμβουλευτική βοήθεια για την ιδιωτικοποίηση της ελληνικής κρατικής περιουσίας * Στενότερη συνεργασία της Ιnvest in Greece και της Germany Trade and Ιnvest- GΤΑΙ για την προσέλκυση ξένων επενδυτών
Μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο
* Συνέργεια των δανείων με τα κονδύλια των διαρθρωτικών ταμείων * Αντληση πρόσθετων κονδυλίων από τα διαρθρωτικά ταμεία χωρίς χρηματική συμμετοχή σε αυτά του ελληνικού κράτους * Μέτρα για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας * Προσφορά τεχνογνωσίας από το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ενωσης * Δημιουργία «περιοχών-μοντέλων» στην Ελλάδα με ιδιαίτερο φορολογικό,εργασιακό και σχεδιαστικό δίκαιο για τις ελληνικές και ξένες επιχειρήσεις
Το πιο επίμαχο από τα 16 σημεία είναι πάντως εκείνο που προβλέπει τη δημιουργία«ιδιαίτερων οικονομικών ζωνών»οι οποίες θα έχουν πιλοτικό χαρακτήρα και θα διέπονται από αυτοτελές«φορολογικό,εργασιακό και σχεδιαστικό δίκαιο».
Υπό μελέτη είναι η δημιουργία κατ΄ αρχάς τεσσάρων ζωνών,όπως για παράδειγμα σε μεγάλα λιμάνια. «Τα πρότυπά τους βρίσκονται στην Ασία, όπως στην Κίνα και στην Κορέα»λέει ο κ.Μάτες. «Σε αυτές θα υπάρξει ενδεχομένως περικοπή μισθών,μείωση φόρων και διευκόλυνση των απολύσεων,αν έτσι θα εξυπηρετείται η άνοδος της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης». Τυχόν «επιτυχία» τους θα οδηγήσει κατόπιν στην περαιτέρω διάδοσή τους- στην Ελλάδα και όχι μόνο.
Η εγκαθίδρυση τέτοιων ζωνών φαίνεται πάντως εξαιρετικά δύσκολη.Κυρίως επειδή στην Ευρωπαϊκή Ενωση ισχύει ένα και μοναδικό εσωτερικό δίκαιο.Τυχόν παραβίασή του- ακόμη και με την αναμενόμενη συναίνεση της ελληνικής κυβέρνησης- θα πυροδοτούσε αντιδράσεις σε όλη την Ευρώπη.
O Ανσγκαρ Μπέλκερ είναι καθηγητής της Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Ντούισμπουργκ και διευθυντής του Τμήματος Διεθνούς Μακροοικονομίας στο Ινστιτούτο Οικονομικής Ερευνας DΙW στο Βερολίνο.
Εκτιμά ότι οι γερμανοί επιχειρηματίες θα θέσουν ως προϋπόθεση για να επενδύσουν την παροχή φορολογικών διευκολύνσεων και χαμηλούς μισθούς, ενώ, όπως έκαναν και στην Ανατολική Γερμανία, δεν έχουν σκοπό να μεταφέρουν τα κέντρα παραγωγής τους στην Ελλάδα.
– Ποιες είναι οι προσδοκίες των γερμανών επιχειρηματιών από το σχέδιο Ρόσλερ για την Ελλάδα;
«Αν οι επενδύσεις τους συνοδευθούν από αποκρατικοποιή- σεις και μείωση μισθών, τότε θα κάνουν μια πολύ επικερδή συναλλαγή. Αλλά αυτό δεν είναι ο μοναδικός στόχος τους. Η Ελλάδα έχει σοβαρή γεωστρατηγική θέση. Μέσω της Διώρυγας του Σουέζ παίζει τον ρόλο γέφυρας προς τις χώρες της Μέσης Ανατολής. Χάρη σε αυτήν η Γερμανία θα μπορούσε να μειώσει την εξάρτησή της από τις ασιατικές αγορές. Ο απώτερος στόχος των επιχειρηματιών δεν είναι να κάνουν χάρη στην Ελλάδα, αλλά να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που τους προσφέρει η χώρα».
– Πιστεύετε ότι το ταξίδι που σχεδιάζει να κάνει ο υπουργός Οικονομίας Φίλιπ Ρόσλερ μαζί με πολλούς γερμανούς επιχειρηματίες θα οδηγήσει σε συμφωνίες για μεγάλες επενδύσεις στην Ελλάδα;
«Μόνο αν υπάρξουν προηγουμένως σημαντικές διευκολύνσεις, όπως μείωση φόρων, κατώτεροι μισθοί σε σχέση με τους γερμανικούς και δυνατότητες αποσβέσεων. Διαφορετικά το ιδιωτικό κεφάλαιο δεν πρόκειται να προβεί σε επενδύσεις. Ωστόσο το λόμπι της γερμανικής βιομηχανίας, που είναι, ως γνωστόν, πανίσχυρο, θα φροντίσει να πραγματοποιηθούν οι συμφωνίες».
– Σε ποιον βαθμό ενδιαφέρονται οι γερμανοί επιχειρηματίες για τις αποκρατικοποιήσεις;
«Σε μεγάλο βαθμό. Το ενδιαφέρον τους δεν είναι όμως εφήμερο. Σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα. Από την άλλη βέβαια δεν έχουν σκοπό να μεταφέρουν τα κέντρα παραγωγής τους στην Ελλάδα. Οι ελληνικές θυγατρικές εταιρείες θα λειτουργούν ως επέκταση των μητρικών. Το κουμάντο θα το έχουν οι τελευταίες. Αυτό συνέβη και με την Ανατολική Γερμανία, στην οποία, και σήμερα ακόμη, οι δυτικογερμανικές επιχειρήσεις διατηρούν μόνο παραρτήματα, με αποτέλεσμα η σύγκλιση των δύο περιοχών να μην προχωρεί. Το πρόβλημα με την Ελλάδα είναι ότι δεν έχει άλλη επιλογή».
– Τέτοια παραρτήματα θα είναι όμως τεχνολογικά και οργανωτικά ανάλογα καλά εξοπλισμένα με τις μητρικές εταιρείες;
«Σίγουρα, επειδή μόνο έτσι μπορούν να αποδώσουν σοβαρά κέρδη. Το γερμανικό μοντέλο θα εφαρμοστεί ατόφιο και στην Ελλάδα».
– Πώς θα μπορούσε να οργανωθεί η κάθοδος των γερμανικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα;
«Το μεγάλο πρόβλημα ιδίως για τις μεσαίες επιχειρήσεις είναι η έλλειψη πιστώσεων. Οχι μόνο από τις ελληνικές τράπεζες. Και οι γερμανικές διστάζουν να χρηματοδοτήσουν προγράμματα στην Ελλάδα. Γι΄ αυτό αποφασίστηκε ήδη η παρέμβαση της Τράπεζας Ανασυγκρότησης ΚfW, η οποία παρέχει πιστώσεις για περιορισμένο χρόνο. Μεγάλη σημασία θα έχει όμως και η εγκατάσταση ιδιαί τερων οικονομικών ζωνών, οι οποίες θα λειτουργούν στη βάση μειωμένων φορολογικών συντελεστών και ευκολότερων αποσβέσεων».
– Οι συζητούμενες ζώνες δεν αντιστοιχούν πάντως σε εκείνες του κλασικού τύπου. Παλαιότεραο στόχος της εγκατάστασής τους ήταν η ανάπτυξη υπανάπτυκτωνή πληττόμενων από την κρίση περιοχών.Σήμερα, αντίθετα, ο στόχος είναι η δημιουργία κερδοφόρων προτύπων στη βάση της υψηλής τεχνολογίας και ανταγωνιστικότητας, ανεξάρτητα από το αν αυτά ικανοποιούν τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής…
«Ο κύριος στόχος είναι όντως η αύξηση της ανταγωνιστικότητας, έτσι ώστε η ελληνική οικονομία να καταφέρει να εξάγει επικερδώς τα προϊόντα της. Προς τον σκοπό αυτόν πρέπει να αξιοποιηθεί το ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, που βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο. Δυστυχώς, σε αντίθεση με αυτό, χιλιάδες έλληνες τεχνικοί αναγκάζονται σήμερα λόγω ανεργίας να εγκαταλείψουν τη χώρα τους».
– Από την άλλη όμωςη εγκατάσταση τέτοιων ζωνών θα μπορούσε να προκαλέσει περιορισμό δικαιωμάτων των εργαζομένων…
«Αυτό συμβαίνει ήδη με την τρόικα. Η δραστηριότητά της είναι πολύ πιθανόν αντίθετη με τη δημοκρατία».
– Μπορείτε να φανταστείτε το «πάγωμα» του απεργιακού δικαιώματος;
«Δεν θα είχα πρόβλημα, αν με αυτόν τον τρόπο εξασφαλιζόταν η πλήρης απασχόληση και η αύξηση των μισθών που πηγαίνει χέρι-χέρι με την άνοδο της ανταγωνιστικότητας. Ο ορθότερος δρόμος θα ήταν βέβαια ο μέσος, ήτοι μια μείωση μισθών, που θα ανταποκρίνεται στο σημερινό επίπεδο της ανταγωνιστικότητας, χωρίς περικοπή άλλων δικαιωμάτων. Από την άλλη βέβαια πρέπει να ειπωθεί ότι οι υπεύθυνοι για τη μιζέρια δεν είναι οι απλοί πολίτες αλλά εκείνοι που θησαύρισαν εκμεταλλευόμενοι ένα φαύλο σύστημα και μετέφεραν κατόπιν τα χρήματά τους στο εξωτερικό».
– Το πρόγραμμα Ρόσλερ έχει και ένα άλλο όνομα:νέο ευρωπαϊκό «Σχέδιο Μάρσαλ». Σε τι διαφέρει το σχέδιο αυτό από το αυθεντικό αμερικανικό που εφαρμόστηκε αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;
«Το αμερικανικό Σχέδιο Μάρσαλ έριχνε το βάρος σε έργα υποδομής. Τα αποτελέσματά του όμως, σύμφωνα με τους ιστορικούς της οικονομίας, δεν ήταν εξίσου επιτυχημένα στις διάφορες χώρες όπου εφαρμόστηκε. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, απέδωσε μια αύξηση του ΑΕΠ μόνο 0,5%, Στη Βρετανία η αύξηση δεν ήταν επίσης μεγάλη. Στη Γερμανία, αντίθετα, ήταν εντυπωσιακή επειδή συνδυάστηκε με τις θεμελιακές μεταρρυθμίσεις του Λούντβιχ Ερχαρτ, ιδίως σε ό,τι αφορά την απορρύθμιση των τιμών. Γι΄ αυτό και δεν καταλαβαίνω γιατί ο Φίλιπ Ρόσλερ παρομοίασε την Ελλάδα με την πρώην Ανατολική Γερμανία γύρω στο 1990, όταν οι υποδομές της είχαν πλήρως καταρρεύσει. Εκείνο που χρειάζεται η σημερινή Ελλάδα είναι, δίπλα στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, μεταφορά τεχνολογιών».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
