Ικαρία: μάχη στα σχολεία και στα… δικαστήρια για τα «βαρελόσκυλα»

Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι κάθε έλληνας πολίτης έχει συναντήσει τουλάχιστον ένα «βαρελόσκυλο» κατά τη διάρκεια της ζωής του. Διάσπαρτα σε διάφορα σημεία της ελληνικής επαρχίας βρίσκονται σκυλιά αλυσοδεμένα σε τσίγκινα βαρέλια, μεταλλικές ή ξύλινες κατασκευές, με σκοπό να λειτουργούν ως «ζωντανοί φράχτες», καθώς με τα γαβγίσματα τους αποτρέπουν την είσοδο των κατσικιών σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Απομονωμένα και στην πλειονότητα των περιπτώσεων ανεμβολίαστα, συχνά χωρίς τροφή και καθαρό νερό, τα «βαρελόσκυλα» υποφέρουν από ασθένειες, καχεξία, κατάγματα και συχνά βρίσκουν το θάνατο δεμένα στο βαρέλι τους, οπότε και αντικαθίστανται από τον εκάστοτε ιδιοκτήτη.{{{ moto }}}

Αν και «βαρελόσκυλα» μπορεί να συναντήσει κανείς σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, ορισμένα ακριτικά νησιά εμφάνιζαν εδώ και δεκαετίες έξαρση του φαινομένου, με κυριότερα την Ικαρία, τη Σκύρο, τη βόρεια Λέσβο και ορισμένες περιοχές της Κρήτης. Η διαρκής επιδείνωση της κατάστασης σε συνδυασμό με την αδιαφορία των τοπικών φορέων, οδήγησαν μία… βρετανική φιλοζωική ΜΚΟ να αναλάβει δράση μέσω του ελληνικού παραρτήματός της. Με επίκεντρο την Ικαρία, η ΜΚΟ «Greek Αnimal Welfare Fund» (Ελληνικό Ταμείο Μέριμνας Ζώων) ξεκίνησε πριν από 18 μήνες μία συντονισμένη καμπάνια με στόχο τη λεπτομερή καταγραφή όλων των «βαρελόσκυλων» του νησιού, την ευαισθητοποίηση των κατοίκων και την κινητοποίηση νομικών μηχανισμών για την τιμωρία των υπευθύνων.

Η μάχη για τα «βαρελόσκυλα» δόθηκε σε δύο «γήπεδα»: στην ενημέρωση των Ικαριωτών – κυρίως των νέων – και στην κίνηση των διαδικασιών για την τιμωρία των υπευθύνων. «Μετά από συζητήσεις με τις τοπικές αρχές, ο Δήμαρχος αποφάσισε να διανείμει ενημερωτικό φυλλάδιο για τα «βαρελόσκυλα» μαζί με τους λογαριασμούς της ΕΥΔΑΠ. Αυτό ήταν ένα σημαντικό πρώτο βήμα», λέει στο «Βήμα» η κυρία Κάρολ Μακ Μπεθ, διευθύντρια του «Ελληνικού Ταμείου Μέριμνας Ζώων» στην Ελλάδα, η οποία τα τελευταία χρόνια επισκέπτεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα την Ικαρία με σκοπό να πραγματοποιήσει ενδελεχή έρευνα σχετικά με την κατάσταση των «βαρελόσκυλων».

Ο καλύτερος τρόπος για να προσεγγίσει κανείς τους κατοίκους, ωστόσο, είναι μέσω της νέας γενιάς, η οποία συνήθως εμφανίζει και τα πιο φιλόζωα αισθήματα. «Επισκεφθήκαμε όλα τα νηπιαγωγεία, τα Δημοτικά και τα Γυμνάσια σχολεία του νησιού. Συνολικά πρόκειται για περίπου 650 μαθητές που ενημερώθηκαν διεξοδικά και σίγουρα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό μετέφεραν το μήνυμα και στις οικογένειές τους», εξηγεί η κυρία Μακ Μπεθ.

«Αυτό που μας έκανε εντύπωση είναι ότι τα παιδιά, όπως και οι περισσότεροι κάτοικοι της Ικαρίας, είχαν αυξημένη ζωοφιλική συνείδηση. Σε σχετική έρευνα που διεξήγαμε βρήκαμε ότι ένα στα τρία παιδιά έχει το δικό του κατοικίδιο ζώο και σχεδόν όλα δηλώνουν ότι τα σκυλιά είναι ζώα που αξίζουν τη φροντίδα και το σεβασμό μας. Αρκετά παιδιά, μάλιστα, τα ονόμασαν «μέλη της οικογένειας»» αναφέρει η ίδια. Αυτή η διαπίστωση έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα των αλυσοδεμένων και κακοποιημένων σκυλιών που βρίσκονται δεμένα σε διάφορα σημεία του νησιού. «Τα παιδιά συχνά δεν μπορούν να συνδυάσουν μια εικόνα ενός δεμένου σκυλιού με την έννοια της κακοποίησης. Γι’ αυτό πρέπει να ενημερωθούν για τη σημασία της κάθε εικόνας, ώστε στο μέλλον ως πολίτες να αντιδρούν άμεσα μπροστά σε τέτοιες μορφές μεταχείρισης», εξηγεί η κυρία Μακ Μπεθ.

Η μάχη στον δικαστικό τομέα δεν ήταν εξίσου εύκολη. Ηδη από το 2007, εκατό κάτοικοι του νησιού κατέγραψαν και φωτογράφισαν δεκάδες «βαρελόσκυλα» και υπέβαλαν έγγραφη καταγγελία στον εισαγγελέα Πρωτοδικών Σάμου. Πέρασαν δύο χρόνια ώσπου να διαταχθεί αστυνομική προανάκριση και κτηνιατρική έρευνα, ενώ χρειάστηκε άλλο ένα έτος ώσπου να εκδικαστεί η υπόθεση, η οποία – προς μεγάλη απογοήτευση των καταγγέλλοντων – ήταν αθωωτική για τους κατηγορούμενους κτηνοτρόφους λόγω αμφιβολιών.

Οι ελπίδες των φιλοζώων, ωστόσο, αναπτερώθηκαν τον Νοέμβριο του 2010, όταν μια νέα δικαστική απόφαση καταδίκασε τρεις ιδιοκτήτες «βαρελόσκυλων» σε ποινή φυλάκισης με αναστολή, για τις συνθήκες υπό τις οποίες κρατούσαν τα ζώα τους. Η εν λόγω απόφαση γέμισε αυτοπεποίθηση τους εθελοντές, οι οποίοι έκτοτε έχουν υποβάλει άλλες δύο μηνύσεις, η μία εκ των οποίων θα εκδικαστεί τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, ενώ μηνύσεις έχει υποβάλει και ο κτηνίατρος της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας στην Ικαρία.

Η θετικότερη εξέλιξη, ωστόσο, είναι ότι η νοοτροπία των ίδιων των κτηνοτρόφων μεταβάλλεται σταδιακά, καθώς αντιλαμβάνονται ότι μπορούν να βρεθούν υπόλογοι για τις πράξεις τους. «Τον Μάιο, για παράδειγμα, βρήκαμε μια μικρόσωμη σκυλίτσα δεμένη και ξαπλωμένη σε ένα μονοπάτι, έχοντας και τα δύο πίσω πόδια της σπασμένα! Μόλις εντοπίστηκε ο ιδιοκτήτης της, μας την παρέδωσε χωρίς αντιρρήσεις. Ετσι, σήμερα η σκυλίτσα αναρρώνει φιλοξενούμενη σε σπίτι εθελοντή, μετά από την εγχείρηση στην οποία υποβλήθηκε», σημειώνει η κυρία Μακ Μπεθ.

«Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και μας δίνουν κουράγιο για να μεταφέρουμε τις προσπάθειές μας και σε άλλα νησιά. Στις τακτικές μας επισκέψεις στο νησί βλέπουμε ότι όχι μόνο τα «βαρελόσκυλα» μειώνονται σε αριθμό, αλλά και οι συνθήκες διαβίωσης τους βελτιώνονται διαρκώς. Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες έχουν αποσύρει τα τσίγκινα βαρέλια, έχουν εμβολιάσει τα ζώα, τους δίνουν τροφή και νερό», αναφέρει η κυρία Μακ Μπεθ.

Προσθέτει, ωστόσο, ότι απέχουμε ακόμα από την πλήρη επίλυση του προβλήματος, καθώς στόχος είναι να εξαλειφθεί πλήρως το φαινόμενο και να μην υπάρχουν πλέον σκυλιά αλυσοδεμένα σε σταθερά σημεία. «Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα σκυλιά δεν είναι αντικείμενα για να χρησιμοποιούνται σαν πόρτες ή φράχτες! Πρόκειται για ζώα κοινωνικά που οφείλουν να έχουν ελευθερία κινήσεων και να μην παραμένουν δεμένα και απομονωμένα για μέρες», λέει η ίδια.

Συχνά, μάλιστα, ένα δυνατό αντικίνητρο επιφέρει πολύ πιο γρήγορα θετικά αποτελέσματα σε σχέση με την ποινική καταστολή. Συνεπώς, μια και τα «βαρελόσκυλα» λειτουργούν ως φράχτες και έχουν ως μοναδικό σκοπό να περιορίζουν τις κινήσεις των ζώων, βασικό στοίχημα για τους οικολόγους ήταν να πείσουν τους βοσκούς να δεχθούν νέες μεθόδους περίφραξης με ειδικά πλέγματα. Για τον σκοπό αυτό η βρετανική οργάνωση «Dogs Trust», η οποία συνεργάζεται με το Ελληνικό Ταμείο Μέριμνας Ζώων, προθυμοποιήθηκε να χρηματοδοτήσει τις νέες περιφράξεις και γι’ αυτό το σκοπό έχει προγραμματίσει σχετική συνάντηση με τις αρχές της Ικαρίας.

Καθώς η Ικαρία αποτελεί δημοφιλή καλοκαιρινό προορισμό, όσοι επισκέπτονται το νησί για τουριστικούς λόγους μπορούν να αποτελέσουν μοχλό πίεσης για την εξάλειψη του φαινομένου των «βαρελόσκυλων». Το «Ελληνικό Ταμείο Μέριμνας Ζώων» απευθύνει έκκληση προς όλους τους τουρίστες της Ικαρίας να έχουν τα μάτια τους… δεκατέσσερα για σκυλιά δεμένα σε πασσάλους, ξύλινες κατασκευές ή τσίγκινα βαρέλια. Σε περίπτωση που αντικρίσουν κάποιο «βαρελόσκυλο» οι τουρίστες καλούνται να το φωτογραφίσουν και να ενημερώσουν το «Ελληνικό Ταμείο Μέριμνας Ζώων», περιγράφοντας την τοποθεσία στην οποία το συνάντησαν.