Πολλά καλά λόγια και στήριξη για την προσπάθεια της Ελλάδας – και της κυβέρνησης Παπανδρέου – να βγει από την κρίση, σκληρή κριτική για την στάση της Γερμανίας και της Ε.Κ.Τ., και ευθεία επίθεση στις μεγάλες τράπεζες των ΗΠΑ και όχι μόνο, τις οποίες «στόλισε» με βαριές εκφράσεις για τις κερδοσκοπικές πρακτικές τους, ήταν μερικά από τα κύρια συστατικά της υψηλής ποιότητας διάλεξης του νομπελίστα οικονομολόγου Τζόζεφ Στίγκλιτζ, που παρακολουθήσαμε στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Μεγάρου Καρατζά.
Αφού πρώτα υπενθύμισε την ομιλία που είχε δώσει πέρσι στην Αθήνα, πριν την έξαρση της κρίσης χρέους και το Μνημόνιο 1, τονίζοντας ότι τα όσα πρότεινε τότε δεν εισακούστηκαν, ο 68χρονος καθηγητής του πανεπιστημίου Columbia ανέλυσε διεξοδικά τα μοιραία σχεδιαστικά ελαττώματα που συνοδεύουν την ευρωζώνη από την γέννηση της, δίνοντας έμφαση στην αδυναμία της Ε.Κ.Τ. να λειτουργήσει ως πραγματική κεντρική τράπεζα και να εξισορροπήσει τους κραδασμούς που προκαλεί η ανισοβαρής ανάπτυξη και οι κρίσεις, στα πρότυπα της αμερικανικής Fed.
Τα σχεδιαστικά αυτά λάθη, και ιδιαίτερα η εμμονή στα κριτήρια του Μάαστριχτ, οδήγησαν στην σημερινή «θρησκευτική», όπως την χαρακτήρισε, εμμονή της Ε.Κ.Τ. να ασχολείται μόνο με την συγκράτηση του πληθωρισμού, και όχι με την πραγματική ανάπτυξη όλων των ευρωπαϊκών οικονομιών.
Τι μπορεί να γίνει για να σωθεί η «παρτίδα»; Για τον Στίγκλιτζ, το πρόβλημα του ελληνικού, αλλά και του ιρλανδικού και του πορτογαλικού χρέους είναι πολύ μικρό και εύκολο να επιλυθεί, από οικονομικής πλευράς – είτε με κάποια μορφή ευρώ-ομολόγου, είτε με ένα «Ταμείο Αλληλεγγύης», όπως το ονόμασε, είτε με «κούρεμα», είτε με φορολόγηση των τραπεζών.
Είναι μικρό πρόβλημα, αν συγκριθεί αφενός με το συνολικό μέγεθος της ευρωπαϊκής οικονομίας, και αφετέρου με το κόστος της μη αντιμετώπισης του, το οποίο εκτιμά πως μπορεί να ανέλθει σε τρισεκατομμύρια ευρώ.
Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνον οικονομικό, αλλά πρωτίστως πολιτικό – και οι κυβερνήσεις της Ευρώπης, ιδίως οι πιο ισχυρές, δεν δείχνουν ικανές να ολοκληρώσουν το «σχέδιο ευρώ»: προτιμούν να μεταθέτουν το πρόβλημα στο μέλλον, να «κλοτσάνε το κονσερβοκούτι στην κατηφόρα», όπως είπε χαρακτηριστικά, και να προσεύχονται πως θα γίνει κάποιο θαύμα ή θα αναλάβει την εξουσία (και την κρίση) κάποιος άλλος!
Ειδικά για το θέμα της συμμετοχής ή όχι του ιδιωτικού τομέα στην λύση, ο διάσημος οικονομολόγος τόνισε πως συμφωνεί καταρχήν με την Γερμανία πως ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να μοιραστεί την ζημιά από το αυξημένο ρίσκο που πήρε, αλλά θεωρεί το όλο ζήτημα παρωνυχίδα, μπροστά στις ζημιές τρισεκατομμυρίων που μπορεί να προκαλέσει στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία μια αποτυχία στην σημερινή σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών.
Να σημειωθεί τέλος πως ο Στίγκλιτζ, απαντώντας εκτός κειμένου σε ερώτηση για το νέο κύμα λιτότητας μετά την υπογραφή του μεσοπρόθεσμου, τόνισε πως η ελληνική κυβέρνηση είναι σε δύσκολη θέση και «διαπραγματεύεται τους όρους δανεισμού όσο καλύτερα μπορεί», και ότι ο ελληνικός λαός θα πρέπει να είναι «ευγνώμων»: «Δεν βλέπω γιατί κάποια άλλη κυβέρνηση θα τα κατάφερνε καλύτερα», είπε χαρακτηριστικά ο καθηγητής.
Την ομιλία παρακολούθησαν πρώην υπουργοί Οικονομικών (Γιάννος Παπαντωνίου, Στέφανος Μάνος) και πολλά κορυφαία στελέχη του τραπεζικού και επιχειρηματικού κόσμου της χωρας.
