«Για μένα η ομορφιά στην αρχιτεκτονική σχετίζεται με τον παλμό, την ελαφρότητα, την βιωσιμότητα, τη διαύγεια, έτσι ώστε οι άνθρωποι να αισθάνονται σαν στο σπίτι τους». Χωρίς βαρύγδουπα λόγια αλλά με στόχο την ουσία, όπως ακριβώς και το έργο του ο διάσημος ιταλός αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο παρουσίασε το μεσημέρι τα σχέδια του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η κατασκευή του οποίου αρχίζει ενός του 2011 στην άκρη του Φαληρικού Δέλτα.
Με στοιχεία του ελληνικού τοπίου τον ήλιο, την πέτρα, τη γη και τη θάλασσα, με απλότητα στη σύλληψη, χωρίς διάθεση εντυπωσιασμού και επίδειξης αλλά με βαθιά μελέτη του τόπου, των αναγκών και των προδιαγραφών του και ταυτόχρονα με την επιστράτευση των σύγχρονων μεθόδων για περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Αλλωστε ο Ρέντσο Πιάνο παρ΄ότι βρίσκεται στην αφρόκρεμα της αρχιτεκτονικής, είναι ταυτόχρονα ένας «λαϊκός» αρχιτέκτονας με την έννοια του σχεδιασμού κτιρίων, που στοχεύουν στην αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής όλων. «Είναι μεγάλη η ευθύνη να κατασκευάζεις ένα κτίριο που θα αγαπηθεί από τον κόσμο», είπε ο ίδιος χαρακτηριστικά δηλώνοντας όμως πολλές φορές πόσο ευτυχής νιώθει, που το ανέλαβε.
Πάρκο, Εθνική Βιβλιοθήκη και Εθνική Λυρική Σκηνή συνυπάρχουν λοιπόν στο χώρο που στοχεύει να αναδειχθεί στο μεγαλύτερο κέντρο πολιτισμού της χώρας. Σύμφωνα με το «απλό» σχέδιο του Ρέντσο Πιάνο, το Πάρκο ανηφορίζει με ήπια κλίση οδηγώντας τον επισκέπτη στην κορυφή του λόφου, ύψους 32 μέτρων όπου μία γυάλινη κατασκευή, το Αναγνωστήριο έκτασης 900 τ. μ. συνδέει οπτικά τη θάλασσα με την πόλη. Αλλά το καλύτερο σημείο θέασης του έργου, της αρχιτεκτονικής έννοιας του τόπου και της σχεδιαστικής αρχής της διαφάνειας θα είναι η Εσπλανάδα, παράλληλα με την οποία βρίσκεται και ένα πλατύ κανάλι ως μεταφορική συνέχεια της θάλασσας. Το ίδιο το Πάρκο θα λειτουργεί και ως πράσινη στέγη του κτιρίου, το κανάλι θα παρέχει επιπλέον αντιπλημμυρική προστασία και το φωτοβολταϊκό στέγαστρο στην οροφή θα παράγει ενέργεια για τις ανάγκες των κτιρίων. Κάτω από το Πάρκο εξάλλου τα δύο κτίρια δημιουργούν μία ενιαία, εύπλαστη δομή με γυάλινη πρόσοψη, η οποία αφήνει χώρο στην ανάπτυξη της Αγοράς, που θα είναι ταυτόχρονα χώρος συνάντησης και εισόδου προς τη Βιβλιοθήκη και προς τη Λυρική Σκηνή.
Πρόκειται ασφαλώς για το μεγαλύτερο πολιτιστικό – εκπαιδευτικό έργο που έχει υλοποιηθεί στη χώρα, ένα από τα μεγαλύτερα κατασκευαστικά στην πρόσφατη ιστορία της και η μεγαλύτερη δωρεά, ύψους 566 εκατ. ευρώ από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το οποίο θα παραδοθεί έτοιμο το έργο στο κράτος το 2015. «Αυτό το έργο πρέπει να αποτελέσει την υποδομή της νέας Αθήνας. Το βλέπω σαν έργο ελπίδας και υποχρέωσης προς τα παιδιά μας», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Ιδρύματος κ. Ανδρέας Δρακόπουλος. Για να απαντήσει στις αιτιάσεις για τις οικονομικές δυσκολίες της χώρας, ότι «Είναι υποχρέωση του κράτους να στηρίξει την υποδομή του. Αν μία χώρα δεν μπορεί να λειτουργήσει μία Εθνική Βιβλιοθήκη και μία Οπερα τότε το Ιδρυμα δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Πρέπει να κάνουμε ο, τι μπορούμε για το μέλλον».
Εθνική Βιβλιοθήκη. Κτίριο 22.000 τ. μ. που συνδυάζει την παράδοση με την τεχνολογική καινοτομία και τη συντήρηση σπάνιων χειρογράφων με την πληροφορία και την επικοινωνία. Ενας εμβληματικός πύργος, ύψους τριών ορόφων, ορατός από απόσταση είναι η πρώτη ένδειξη για το νέο ρόλο της ως μέσο προσβάσιμο σε όλους. Θα εξυπηρετεί επισκέπτες όλων των ηλικιών και μορφωτικών επιπέδων ενώ και η δανειστική βιβλιοθήκη θα περιλαμβάνει τμήματα για ενήλικες, εφήβους και παιδιά. Στο σχεδιασμό της έχει συνδράμει η Βρετανική Βιβλιοθήκη με την οποία θα υπάρχει άμεση σύνδεση, όπως και με τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες του κόσμου. Θα διαθέτει επίσης: Επιχειρηματικό Κέντρο με σταθμούς εργασίας και ασύρματη σύνδεση στο διαδίκτυο. Ερευνητικό τμήμα στο οποίο θα στεγαστούν όλες οι υπάρχουσες ερευνητικές συλλογές, που τώρα είναι διασπασμένες σε τρία κτίρια.
Σε αυτές τις συλλογές περιλαμβάνονται περισσότεροι από 4500 χειρόγραφοι κώδικες από τον 9ο ως τον 19ο αιώνα και σημαντικά ιστορικά χειρόγραφα και αρχεία. Εκθεσιακό χώρο με επιλεγμένα χειρόγραφα που θα εκτίθενται εκ περιτροπής. Διασφάλιση της προστασίας των σπάνιων χειρογράφων με προηγμένα συστήματα κλιματικού ελέγχου και μέσων συντήρησης και ψηφιοποίησης.
Εθνική Λυρική Σκηνή. Πολυλειτουργικός χώρος έκτασης 28.000 τ. μ. με τη δυνατότητα φιλοξενίας διαφορετικών καλλιτεχνικών παραστάσεων και εκδηλώσεων καθώς στις σκηνές του θα μπορεί να διοργανώνονται παραγωγές όπερας, μπαλέτου, παιδικές παραστάσεις, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και πολυμεσικά καλλιτεχνικά προγράμματα.
Τοίχοι από σκυρόδεμα ύψους έξι ορόφων δεσπόζουν στον χώρο υποδοχής ενώ ο κύριος όγκος της Λυρικής Σκηνής περιβάλλεται από σειρά αιωρούμενων εξωστών με εισόδους που οδηγούν στην αίθουσα και τους προθαλάμους των θεωριών. Η κατασκευή υπόσχεται κορυφαία ακουστική, υψηλές τεχνολογικές δυνατότητες, η ευελιξία στην εναλλαγή σκηνικών και αισθητική. Θα διαθέτει Παιδική Σκηνή με ειδικά προγράμματα για παιδιά (παιδική όπερα, εκπαιδευτικά προγράμματα, σεμινάρια κλπ) και ένα μικρότερο Πειραματικό Θέατρο, δυναμικότητας 400 θέσεων για σύγχρονες παραγωγές.
Στο Κέντρο Πολιτισμού θα λειτουργούν Σχολή Χορού, βιβλιοπωλείο, χώρος διοργάνωσης πολιτιστικής προγραμμάτων, καφετέρια.
Πάρκο. Εναν ανοικτό ηλιόλουστο μεσογειακό κήπο (περί τα 1000 δέντρα και χιλιάδες δενδρύλλια και θάμνους) είδε ο αρχιτέκτονας γι΄αυτό το πάρκο, που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης του Κέντρου Πολιτισμού. Οι δενδροστοιχίες που οδηγούν στο εσωτερικό του αποτελούνται από ψηλά πεύκα και ελιές ενώ στο κέντρο του Πάρκου διαμορφώνεται ανοικτός χώρος πρασίνου και τόπος συγκέντρωσης, ο οποίος προσφέρεται για διοργάνωση συναυλιών, προβολή ταινιών αλλά και προγράμματα και παραστάσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Το έργο σε αριθμούς:
– Εκταση Πάρκου Σταύρος Νιάρχος: 170.000 τ. μ.
– Εκταση χώρου στο ΚΠΙΣΝ που καλύπτεται από το Πάρκο: 85%
– Εκταση του χώρου της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής: 15%
– Διαστάσεις του φωτοβολταϊκού στεγάστρου που θα παράγει ενέργεια για τις ανάγκες του ΚΠΙΣΝ: 100 Χ 100 μέτρα
– Χωρητικότητα της νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης σε βιβλία: 2 εκατομμύρια
– Θέσεις στην κεντρική αίθουσα της νέας Εθνικής Λυρικής Σκηνής: 1400
– Ποσό της οικονομικής δραστηριότητας που εκτιμάται ότι θα αποφέρει η κατασκευή του Πάρκου: 1 δισ. ευρώ
– Εκτίμηση της οικονομικής δραστηριότητας που θα αποφέρει η λειτουργία του Πάρκου ετησίως: 160 εκατ., ευρώ
– Αριθμός ατόμων που θα απασχολούνται ετησίως για την υποστήριξη της κατασκευής του Πάρκου: 1500 _ 2400 άτομα
– Κόστος σχεδιασμού και κατασκευής: 566 εκατ. ευρώ
– Ετος έναρξης: 2011
– Ετος ολοκλήρωσης: 2015
Αλλα στοιχεία: Βελτίωση της ποιότητας του αέρα απορροφώντας 11,000 κιλά εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Μείωση της θερμοκρασίας εντός του πάρκου κατά 1 βαθμό Κελσίου σε σχέση προς τη θερμοκρασία της γύρω αστικής περιοχής
Θα είναι το πρώτο δημόσιο κτίριο στην Ελλάδα που θα λάβει την διεθνώς αναγνωρισμένη πιστοποίηση «πράσινων κτιρίων» LEED
Η πρόσβαση στις εγκαταστάσεις θα γίνεται με κεκλιμένες επιφάνειες, ανελκυστήρες με ηχητικά μηνύματα και ειδικά κουμπιά για άτομα με προβλήματα όρασης, ενώ θα υπάρχουν όλοι οι χώροι εξυπηρέτησης για άτομα με αναπηρίες. Ειδικός εξοπλισμός θα επιτρέπει σε άτομα με ειδικές ανάγκες την πρόσβαση σε όλο τη ψηφιακό υλικό της Εθνικής Βιβλιοθήκης, κατάλληλες υποδομές στην ΕΛΣ θα βελτιστοποιούν την απόδοση ακουστικών βοηθημάτων ατόμων με προβλήματα ακοής.
