ΔΕΝ ΒΓΑΙΝΕΙ κάθε ημέρα στο σφυρί ένα βιολί Στραντιβάριους. Ενα από τα πιο πολύτιμα αντικείμενα που κατασκευάστηκαν ποτέ από σφεντάμι και έντερα προβάτου άλλαξε χέρια την περασμένη εβδομάδα αντί του πρωτοφανούς για μουσικό όργανο ποσού των 7,7 εκατ. ευρώ. Προηγήθηκε ένα… κοντσέρτο από ηλεκτρονικά κλικ καθώς πλειοδότες από όλον τον κόσμο έδιναν μάχη για να αποκτήσουν τη «Μόνα Λίζα» των μουσικών οργάνων σε δημοπρασία που οργανώθηκε στο Ιnternet. «Αν ήταν πίνακας,θα ήταν η Μόνα Λίζα» λένε οι ειδικοί για το αριστουργηματικό μουσικό όργανο. Το βιολί Στραντιβάριους με το όνομα «Λαίδη Μπλαντ», προς τιμήν της κάποτε κατόχου του, εγγονής του λόρδου Βύρωνα, είχε ήδη σπάσει όλα τα ρεκόρ τις τελευταίες δύο φορές που βγήκε στο σφυρί. Τώρα τα χρήματα πάνε σε καλό σκοπό- για τη στήριξη των θυμάτων από τον σεισμό και το τσουνάμι στην Ιαπωνία. Ο Τζέισον Πράις, διευθυντής του οίκου δημοπρασιών Τarisio, συγκρίνει τη «Λαίδη Μπλαντ» με το αριστούργημα του Λεονάρντο ντα Βίντσι, όσο κι αν σε ένα λιγότερο έμπειρο μάτι το βιολί δεν φαίνεται και τόσο εντυπωσιακό. Τα περισσότερα Στραντιβάριους, φτιαγμένα από τον Ιταλό Αντόνιο Στραντιβάρι, τον απαράμιλλο ιταλό τεχνίτη που πέθανε το 1737 πλήρης μουσικών ημερών, σε ηλικία 93 ετών, έχουν τα σημάδια από τα χέρια που τα κράτησαν, τα δοξάρια που άγγιξαν τις χορδές και τους ώμους στους οποίους ακούμπησαν. Αλλά η «Λαίδη Μπλαντ» μοιάζει ολοκαίνουργια, σαν να φτιάχθηκε χθες, κάτι που εξηγεί εν μέρει την τεράστια αξία της. Το 1971 πουλήθηκε από τον οίκο Sotheby΄s για 94.000 ευρώ (σημερινή αναλογία) σπάζοντας όλα τα ως τότε ρεκόρ για βιολί. Το 2008 το Μουσικό Ιδρυμα Νippon την αγόρασε για 6,9 εκατ. ευρώ ξανακάνοντας ρεκόρ: ως τότε το υψηλότερο ποσό για βιολί σε δημοπρασία ήταν 2,5 εκατ. ευρώ για ένα άλλο Στραντιβάριους, γνωστό ως Μolitor.
Κάθε γνήσιο Στραντιβάριους αξίζει το λιγότερο μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, αλλά η «Λαίδη Μπλαντ» ξεχωρίζει επειδή είναι τόσο καλά διατηρημένη: το βερνίκι της λάμπει ακόμη και τα σημάδια από τα εργαλεία του Στραντιβάρι φαίνονται επάνω της. Το μοναδικό άλλο Στραντιβάριους σε τόσο άψογη κατάσταση είναι ο «Μεσσίας» που κατασκευάστηκε το 1716 και ανήκει στη συλλογή του Μουσείου Αshmolean στην Οξφόρδη.
Η «Λαίδη Μπλαντ» κατασκευάστηκε πριν από 290 χρόνια για μια αγγλίδα αριστοκράτισσα, την Ανν Μπλαντ, διάσημη στην εποχή της για τις εξερευνήσεις της, την εκτροφή καθαρόαιμων αλόγων και τη δεξιοτεχνία της στο βιολί. Λίγο προτού πεθάνει, το 1917, κληρονόμησε τον τίτλο της βαρόνης Γουέντγουερθ μέσω της μητέρας της, που ήταν κόρη του λόρδου Βύρωνα. Η Μπλαντ αγόρασε το βιολί από τον δάσκαλό της, τον γάλλο κατασκευαστή βιολιών ΖανΜπατίστ Βιγιόμ.
Ολα τα γνήσια Στραντιβάριους φέρουν μια επιγραφή στα λατινικά και την ημερομηνία κατασκευής. Και είναι τόσο σπάνια που είναι γνωστό το πού βρίσκεται το καθένα, εκτός από ένα και μοναδικό βιολί, αξίας 1,3 εκατ. ευρώ, που εκλάπη στο Λονδίνο πριν από έξι μήνες.
Αυτό που δεν ξέρει κανείς με βεβαιότητα είναι γιατί αυτά τα βιολιά, που κατασκευάστηκαν σε ένα εργαστήρι στην Κρεμόνα πριν από τρεις αιώνες, βγάζουν έναν τόσο ασύγκριτο ήχο.
Κατασκευαστές βιολιών, μουσικοί, ειδικοί της ακουστικής και χημικοί προσπαθούσαν από τον θάνατο του Στραντιβάρι να ανακαλύψουν το μυστικό του διάσημου δασκάλου. Το ξύλο, οι κόλλες, η συναρμολόγηση των κομματιών, η ιδιαίτερη επεξεργασία τους, κάθε στάδιο κατασκευής των φημισμένων βιολιών, όλα μπήκαν κάτω από το μικροσκόπιο των ερευνητών.
Ενα από τα συστατικά όμως που χρησιμοποιούσε ο κορυφαίος οργανοποιός από την Κρεμόνα παρέμενε πεισματικά κρυμμένο, παρά τις αναλύσεις: ήταν το βερνίκι.
Επειτα από τέσσερα χρόνια ερευνών μια ομάδα 15 επιστημόνων από επτά εργαστήρια στη Γαλλία και στη Γερμανία, με επικεφαλής τον γάλλο χημικό Ζαν-Φιλίπ Εσάρ από το Εργαστήριο Ερευνών και Αποκατάστασης του Μουσείου της Μουσικής στο Παρίσι, ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε ένα από τα βασικά μυστικά για τον καταπληκτικό ήχο των βιολιών του Στραντιβάρι: τη σύνθεση του βερνικιού.
«Επί 200 χρόνια έχουν ακουστεί τα πάντα, ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς, από τον τρόπο λειτουργίας του αντηχείου ως το χρώμα του ξύλου.Κάποιοι ισχυρίζονταν ότι ο Στραντιβάρι προσέθετε στην κολλητική ουσία φυσικό κεχριμπάρι από πρόπολη, μια κοκκινωπή γόμα που συλλέγουν οι μέλισσες από ορισμένους βλαστούς ή ακόμη από το κέλυφος των οστρακόδερμων» είπε ο γάλλος χημικός. «Η αλήθεια όμως είναι πιο απλή». Στην έρευνα συμμετείχε ο Μπαλταζάρ Σουλιέ, ένας κατασκευαστής οργάνων ο οποίος είχε προηγουμένως εξετάσει προσεκτικά πάνω από 60 Στραντιβάριους. Χρησιμοποιώντας μικροσκόπιο υπεριωδών ακτίνων οι επιστήμονες ανακάλυψαν αρχικά ότι το βερνίκι ήταν απλωμένο σε δύο στρώσεις.
Στη συνέχεια με τη βοήθεια ενός επιταχυντή ηλεκτρονίων έφθασαν στην πολύτιμη πληροφορία: ο φημισμένος τεχνίτης χρησιμοποιούσε ένα απλό βερνίκι με βάση το λάδι, όμοιο με αυτό που χρησιμοποιούν οι ζωγράφοι και οι επιπλοποιοί. Στην πρώτη στρώση βρισκόταν αυτό το βερνίκι και στη δεύτερη ένα μείγμα από το ίδιο υλικό με την προσθήκη ρητίνης από πεύκο. Οσο για τη βαφική ύλη, ο ιδιοφυής Αντόνιο παρήγε το κόκκινο χρώμα από οξείδιο σιδήρου αναμεμειγμένο με χρωστική από θειούχο υδράργυρο.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
