Η έκφραση «η τρέλα της μεγαλούπολης» φαίνεται τελικά ότι δεν είναι καθόλου τυχαία. Η ζωή στις μεγάλες πόλεις έχει συνδεθεί στο παρελθόν με άγχος, με διαταραχές της διάθεσης, ακόμη και με σχιζοφρένεια. Τώρα μια νέα μελέτη διαπιστώνει ότι το αστικό περιβάλλον επιδρά στον εγκέφαλο κάνοντας τις περιοχές του που σχετίζονται με το στρες να αντιδρούν πιο έντονα στις «δύσκολες» καταστάσεις.
Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι η ζωή σε μια μεγάλη πόλη κατά την παιδική ηλικία συνδέεται με διπλάσιες ή και τριπλάσιες πιθανότητες εμφάνισης σχιζοφρένειας ενώ σύμφωνα με άλλα, αν και αντικρουόμενα, στοιχεία ακόμη και μετά την ενηλικίωση ενδέχεται να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών άγχους και διαταραχών της διάθεσης κατά 21% και κατά 39% αντίστοιχα σε σχέση με τους κατοίκους των αγροτικών περιοχών.
Η νέα έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Nature», εντοπίζει για πρώτη φορά διαφορές στην εγκεφαλική δραστηριότητα των κατοίκων αστικών και αγροτικών περιοχών. Αν και τα ευρήματά της είναι εντυπωσιακά, οι ερευνητές σπεύδουν να τονίσουν ότι στο στάδιο αυτό δεν μπορούν να συνδεθούν ξεκάθαρα με τις ψυχικές ασθένειες. Περαιτέρω έρευνες ίσως οδηγήσουν σε πιο σαφή συμπεράσματα.
Εξέταση στον τομογράφο
Για να διερευνήσουν πώς η ζωή στις πόλεις μπορεί να επιδρά στον εγκέφαλο οι ερευνητές εξέτασαν σε τομογράφο τον εγκέφαλο γερμανών φοιτητών ενώ τους υπέβαλλαν σε καταστάσεις «κοινωνικού στρες». Οι φοιτητές έπρεπε να λύσουν μια σειρά από δύσκολα μαθηματικά προβλήματα ενώ, όσο απαντούσαν, οι ερευνητές τους έκαναν αρνητικά σχόλια, τους πίεζαν να προσπαθήσουν περισσότερο και τους έδιναν ψευδώς την εντύπωση ότι τα πηγαίνουν πολύ χειρότερα από όλους τους υπόλοιπους.
Οι τομογραφίες αποκάλυψαν διαφορές στη δραστηριότητα των εγκεφάλων των φοιτητών των αστικών και των αγροτικών περιοχών σε δυο συγκεκριμένες περιοχές που σχετίζονται με το στρες και τις ψυχικές ασθένειες: την αμυγδαλή, η οποία σχετίζεται μεταξύ άλλων με τις απειλές από το περιβάλλον, και ένα κύκλωμα του κογχομετωπιαίου φλοιού που σχετίζεται με τον έλεγχο της αμυγδαλής.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι εθελοντές που είχαν ζήσει σε πόλεις με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων παρουσίαζαν μεγαλύτερη δραστηριότητα στην αμυγδαλή σε σχέση με τους εθελοντές που είχαν ζήσει σε πόλεις με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων ενώ αυτοί με τη σειρά τους εμφάνιζαν μεγαλύτερη δραστηριότητα σε σχέση με εκείνους που είχαν ζήσει σε αγροτικές περιοχές.
Εγκεφαλική αστικοποίηση
Για να εξετάσουν την επίδραση του μέρους όπου μεγάλωσαν οι εθελοντές, οι ερευνητές βαθμολόγησαν την «αστικοποίησή» τους με βάση το πόσο διάστημα είχαν ζήσει ως τα 15 τους χρόνια σε αστική, ημιαστική ή αγροτική περιοχή. Οσο υψηλότερη ήταν η βαθμολογία, τόσο πιο «αστική» υπήρξε η παιδική τους ηλικία αλλά και τόσο μεγαλύτερη εμφανίστηκε η δραστηριότητα στο κύκλωμα του κογχομετωπιαίου φλοιού που ελέγχει την αμυγδαλή.
Οι ερευνητές δεν είναι ακόμη σε θέση να πουν γιατί οι ζωή στις πόλεις φαίνεται να ενισχύει την ενεργοποίηση των περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με το στρες. Σύμφωνα με τον Αντρέας Μάγιερ-Λίντερμπεργκ, διευθυντή του Κεντρικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας του Μανχάιμ και κύριο συγγραφέα της μελέτης, αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο στρες που προκαλεί ο συγχρωτισμός με τους άλλους ανθρώπους.
Είναι ενδεικτικό ότι όταν οι εθελοντές υποβάλλονταν στα τεστ χωρίς να επικρίνονται ή να πιέζονται η εγκεφαλική δραστηριότητα των κατοίκων των πόλεων και των αγροτικών περιοχών δεν παρουσίασε διαφορές, γεγονός το οποίο υποδηλώνει σύμφωνα με τους ερευνητές ότι το άγχος προκαλείται από την κριτική και όχι από αυτό καθαυτό το δύσκολο έργο.
Στις επόμενες μελέτες τους οι επιστήμονες σκοπεύουν να διερευνήσουν ποιες πλευρές της ζωής στις αστικές περιοχές επηρεάζουν την εγκεφαλική δραστηριότητα εισάγοντας στα πειράματά τους παράγοντες όπως οι διαθέσιμοι χώροι πρασίνου, το είδος των γειτονιών και η κουλτούρα της περιοχής. Αν μη τι άλλο, υποστηρίζουν, τα ευρήματά τους ίσως βοηθήσουν τους πολεοδόμους να σχεδιάσουν πιο ανθρώπινες πόλεις.
