Μήπως σας λείπει ύπνος; Αν ναι, ανήκετε στο μεγάλο κλαμπ του 25% του πληθυσμού που κάθε πρωί χασμουριέται επειδή δεν έχει συμπληρώσει τις απαιτούμενες επτά ως οκτώ ώρες ύπνου τη νύχτα.

Η έλλειψη ύπνου κοστίζει σοβαρά στην υγεία (μπορεί να κοστίσει ακόμη και την ίδια τη ζωή). Αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες αυτοκινητικών και εργατικών ατυχημάτων (το ένα τέταρτο των ατυχημάτων στον δρόμο συνδέεται με τις λίγες ώρες ύπνου) αλλά έχει επίσης φανεί ότι αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης, διαβήτη, κατάθλιψης και παχυσαρκίας.

Νέες μελέτες μαρτυρούν μάλιστα ότι η έλλειψη ύπνου «χτυπά» περισσότερο τις γυναίκες – τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά – σε σύγκριση με τους άνδρες.

Χασμουρητό και (γυναικεία) υπέρταση

Ερευνητές από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Γουόρικ ανακάλυψαν ότι υπάρχει ισχυρή σύνδεση μεταξύ της σημαντικής έλλειψης ύπνου και της εμφάνισης υπέρτασης στις γυναίκες – δεν εμφανίστηκε αντίστοιχη σύνδεση στους άνδρες.

Παράλληλα, την περασμένη εβδομάδα ερευνητές από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πίτσμπουργκ στις ΗΠΑ, ανέφεραν ότι η έλλειψη ύπνου στις γυναίκες «γεννά» προβλήματα στις σχέσεις τους – δεν φάνηκε να ισχύει όμως το ίδιο για τους άνδρες.

Για ποιον λόγο οι λίγες ώρες ύπνου έχουν σοβαρές συνέπειες που είναι κυριολεκτικώς … γένους θηλυκού; Όπως εξηγεί ο Φραντσέσκο Καπούτσιο, καθηγητής Καρδιαγγειακής Ιατρικής και Επιδημιολογίας από το Πανεπιστήμιο Γουόρικ φαίνεται ότι η έλλειψη ύπνου στις γυναίκες ανεβάζει τους δείκτες φλεγμονής οι οποίοι οδηγούν σε βλάβες των αρτηριών και μακροπρόθεσμα σε στεφανιαία νόσο. Μάλιστα η επίδραση αυτή φαίνεται να είναι εντονότερη στις γυναίκες που βρίσκονται πριν την εμμηνόπαυση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τη μελέτη του καθηγητή Καπούτσιο και των συνεργατών του, οι γυναίκες που κοιμούνταν πέντε ή και λιγότερες ώρες κάθε νύχτα αντιμετώπιζαν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν υψηλή αρτηριακή πίεση σε σύγκριση με όσες κοιμούνταν επτά ώρες. Την ίδια στιγμή στους άνδρες η αρτηριακή πίεση παρέμενε σταθερή είτε κοιμούνταν πέντε είτε επτά ώρες κάθε βράδι.

Γυναίκα – «Μαίρη Παναγιωταρά»

«Γνωρίζουμε ότι όταν ένα άτομο κοιμάται η αρτηριακή πίεσή του πέφτει. Ετσι όταν δεν συμπληρώνονται οι απαιτούμενες ώρες ύπνου, το σώμα χρειάζεται να αντεπεξέλθει σε περισσότερες ώρες υψηλότερης πίεσης μέσα στην ημέρα. Οι γυναίκες φαίνεται ότι είναι πιο ευάλωτες στις βλάβες που προκαλούνται εξαιτίας αυτής της κατάστασης» ανέφερε ο καθηγητής και προσέθεσε ότι όλες οι στατιστικές δείχνουν πως οι γυναίκες κοιμούνται λιγότερο από τους άνδρες κυρίως εξαιτίας των πολλών και διαφορετικών καθηκόντων που καλούνται να φέρουν καθημερινά εις πέρας (σπίτι, οικογένεια, επαγγελματική ζωή, κοινωνικές υποχρεώσεις) παρά εξαιτίας βιολογικών προβλημάτων (όπως η αϋπνία και η κατάθλιψη).

Ωστόσο, όπως συμβούλευσε ο δρ Καπούτσιο τις γυναίκες , εκείνες πρέπει να φροντίζουν να μην έχουν μακροπρόθεσμο «χρέος ύπνου». «Ο ύπνος αποτελεί μια ζωτικής σημασίας διαδικασία τόσο για το σώμα όσο και για τον εγκέφαλο και είναι σημαντικός για τη ρύθμιση όλων των λειτουργιών του οργανισμού. Κυρίως οι γυναίκες οφείλουν να μην στερούνται τον ύπνο για μεγάλο χρονικό διάστημα».

Ελλειψη ύπνου και παχυσαρκία

Μεταξύ άλλων η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία καθώς εμφανίζεται διαταραχή των ορμονών που ελέγχουν την όρεξη. Και όπως δείχνουν τα στοιχεία οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες και σε αυτήν την …παρενέργεια του λίγου ύπνου. Μελέτη έδειξε ότι μετά από μια «φτωχή» σε ύπνο νύχτα οι γυναίκες καταναλώνουν την επόμενη ημέρα 329 επιπλέον θερμίδες σε σύγκριση με 263 που καταναλώνουν οι άνδρες.

Το πιο ανησυχητικό είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς, ότι οι γυναίκες φαίνεται να είναι προγραμματισμένες βιολογικώς ώστε να αντέχουν στον …ύπνο με διαλείμματα (γεγονός που μαρτυρεί ότι είναι πιο δύσκολο να ασχοληθούν με το πρόβλημα της έλλειψης ύπνου και να το λύσουν).

Μελέτη ειδικών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια στις ΗΠΑ έδειξε ότι οι γυναίκες καταφέρνουν να κοιμηθούν βαθιά επί 70 λεπτά κατά τη διάρκεια μιας «κουτσουρεμένης» νύχτας – οι άνδρες πάλι καταφέρνουν να κοιμηθούν βαθιά μόλις επί 40 λεπτά εάν είναι τυχεροί. Οι περίοδοι αυτές του βαθέος ύπνου αποτελούν «κλειδί» σε ό,τι αφορά την επεξεργασία και τη διατήρηση νέων πληροφοριών.

Στόχος τα μητρικά καθήκοντα

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης δρα Αλέξανδρο Βγόντζα «με δεδομένο ότι οι γυναίκες καταφέρνουν να κοιμούνται για περισσότερη ώρα πιο βαθιά, μπορούν να ‘αναρρώνουν’ ευκολότερα μετά από μια εβδομάδα ήπιας έλλειψης ύπνου. Συνήθως δύο νύχτες χορταστικού ύπνου τους είναι αρκετές για να επανέλθει ο οργανισμός τους στα φυσιολογικά επίπεδα». Ο ερευνητής εκτιμά ότι οι συνήθειες του γυναικείου ύπνου εξελίχθηκαν ώστε οι γυναίκες να αντεπεξέρχονται στα μητρικά καθήκοντα (όταν τα βρέφη τις ξυπνούν μέσα στη νύχτα).

Η δρ Ναρίνα Ραμλάκαν, ειδικός σε θέματα ύπνου από το ιδιωτικό νοσοκομείο Capio Nightingale στο Λονδίνο, εξηγεί ότι ο εγκέφαλος των γυναικών είναι προγραμματισμένος ώστε να αντέχει στον διακοπτόμενο ύπνο. «Υπάρχει ένα σύστημα στον εγκέφαλο που ονομάζεται ενεργοποιητικό δικτυωτό σύστημα (RAS) και ρυθμίζει το πότε ο οργανισμός βρίσκεται σε εγρήγορση. Πρόκειται για τον μηχανισμό που μας ειδοποιεί ότι υπάρχει κάποιο ερέθισμα που ξεφεύγει από τα φυσιολογικά και μπορεί να αποτελεί κίνδυνο. Το συγκεκριμένο σύστημα είναι πολύ ευαίσθητο στα παιδιά και για αυτόν τον λόγο ξυπνούν συχνά μέσα στη νύχτα. Πιθανότατα και ο εγκέφαλος των γυναικών είναι ‘κατασκευασμένος’ με τον ίδιο τρόπο προκειμένου να φροντίζουν τα τέκνα τους».

Πιο συναισθηματικές

Αυτό το πλεονέκτημα βέβαια συνδέεται και με ένα μεγάλο μειονέκτημα. «Η υπερδιέγερση του συστήματος RAS θέτει σε δεύτερη μοίρα το λογικό και σκεπτόμενο τμήμα του εγκεφάλου. Αντιθέτως λειτουργούν περισσότερο οι πιο πρωτόγονες και συναισθηματικές περιοχές του» προσθέτει η δρ Ραμλάκαν.

Τη συναισθηματική υπερευαισθησία που προκαλεί η έλλειψη ύπνου στις γυναίκες μαρτυρεί μελέτη ειδικών από το Πανεπιστήμιο Πίτσμπουργκ. Σύμφωνα με αυτήν, όσο περισσότερο καθυστερούσαν να κοιμηθούν οι γυναίκες τη νύχτα, τόσο περισσότερα προβλήματα στη σχέση τους ανέφεραν την επόμενη ημέρα. Δεν ίσχυε το ίδιο και για τους άνδρες οι οποίοι, ακόμη και αν είχαν στερηθεί τον ύπνο την προηγούμενη νύχτα, είχαν μια αρμονική επόμενη ημέρα με τις συντρόφους τους.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτό συμβαίνει επειδή οι γυναίκες είναι πιο εκφραστικές και πιο συνειδητοποιημένες σχετικά με τις διαταραχές που μπορεί να παρουσιάσει το σώμα τους ή συναισθηματική τους κατάσταση. Οι άνδρες από την πλευρά τους τείνουν να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους αλλά και να μην ασχολούνται ιδιαιτέρως με αυτά.

Θέμα κατασκευής

Η δρ Ραμλάκαν από την πλευρά της σημειώνει ότι το θέμα είναι βαθύτερο. «Η έλλειψη ύπνου μπορεί να επηρεάσει ένα τμήμα του εγκεφάλου που αφορά τη ρύθμιση των συναισθημάτων. Οι θηλυκοί πρόγονοί μας πιθανότατα ήταν κατασκευασμένοι ώστε να εναρμονίζονται με το περιβάλλον προκειμένου να μπορούν να φροντίσουν και να προστατεύσουν τα μικρά τους. Οι αρσενικοί πάλι δεν ασχολούνταν με συναισθηματικά θέματα αλλά είχαν ως στόχο να προστατεύσουν την οικογένειά τους και να βρουν τροφή – επικεντρώνονταν στην επιβίωση χωρίς συναισθηματικές εμπλοκές».