O γερμανός ιστορικός Χάιντς Ρίχτερ είναι γνωστός στη χώρα μας και αρκετά βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μανχάιμ, θεωρείται ειδικός σε θέματα της σύγχρονης ελληνικής και κυπριακής Ιστορίας. Με τη συμπλήρωση εφέτος 70 χρόνων από τη Μάχη της Κρήτης, οι εκδόσεις Γκοβόστη κυκλοφόρησαν την ογκώδη ομότιτλη μελέτη του που, σύμφωνα με τον ίδιο, στοχεύει όχι μόνο στο να παρουσιάσει τα γεγονότα που σχετίζονται με μία από τις αποφασιστικότερες μάχες του Β Δ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και να την αντιμετωπίσει ως κομμάτι της πολιτικής και στρατιωτικής αντιπαράθεσης εκείνων των ετών μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και των συμμάχων της από τη μια και των δυνάμεων του Αξονα από την άλλη. Η μάχη αυτή έχει ειδική σημασία όχι μόνο επειδή για πρώτη φορά ένα νησί καταλαμβάνεται με επιχείρηση από αέρος αλλά και γιατί, κατά τον Ρίχτερ, επιβεβαιώνει τον αφορισμό του Κλαούζεβιτς πως ο πόλεμος είναι η συνέχεια της διπλωματίας με άλλα μέσα. Ετσι αφιερώνει περίπου 150 σελίδες του βιβλίου του στα γεγονότα που προηγήθηκαν προκειμένου να εξηγηθούν τα αίτια της απόβασης των Γερμανών και η σημασία που απέδιδε ο Χίτλερ στο νησί.
Η επιχείρηση των Γερμανών έφερε το όνομα Ερμής (Unternehmen Μerkur) και το σχέδιο είχε καταστρώσει ο αντιπτέραρχος Κουρτ Στουντέντ. Το νησί υπερασπίζονταν 9.000 έλληνες στρατιώτες και χωροφύλακες και 25.000 στρατιώτες της Βρετανικής Κοινοπολιτείας που αποτελούνταν από τη 2η Μεραρχία Νεοζηλανδών, τη 19η Ταξιαρχία Αυστραλών και τη 14η Βρετανική Ταξιαρχία Πεζικού. Διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων ήταν ο νεοζηλανδός υποστράτηγος Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ, ο οποίος γνώριζε λεπτομερώς τα σχέδια της επίθεσης, αφού οι Σύμμαχοι είχαν καταφέρει να υποκλέψουν και να αποκρυπτογραφήσουν τα σχετικά γερμανικά σήματα. Αλλά ο Φρέιμπεργκ, παρά την υποστήριξη του Τσόρτσιλ, απεδείχθη ανεπαρκής, κι ας διέθετε πάνω στο νησί υπέρτερες δυνάμεις των γερμανικών. Επιπλέον τα γερμανικά σήματα δεν τα μετέφρασαν ειδικοί σε στρατιωτικά θέματα αλλά γλωσσολόγοι, με αποτέλεσμα ο Φρέιμπεργκ να περιμένει αμφίβια απόβαση και όχι από αέρος.
Η επίθεση εκδηλώθηκε κατ΄ εντολήν του Γκέρινγκ νωρίς το πρωί της 20ής Μαΐου 1941 με τη ρίψη χιλιάδων αλεξιπτωτιστών στο αεροδρόμιο του Μάλεμε και με ανηλεή βομβαρδισμό. Οι Γερμανοί υπερείχαν στον αέρα, ως το τέλος όμως της πρώτης ημέρας δεν κατάφεραν να καταλάβουν το αεροδρόμιο και υπέστησαν βαρύτατες απώλειες. Η πρόβλεψη του Χίτλερ ότι η Κρήτη θα καταλαμβανόταν μέσα σε ένα 24ωρο δεν επαληθεύθηκε.
Οι Γερμανοί χρειάστηκαν οκτώ ημέρες για να καταλάβουν το νησί. Στην επιχείρηση αυτή έχασαν περίπου 14.000 στρατιώτες. Μεγάλο μέρος του επίλεκτου σώματος των αλεξιπτωτιστών τους αποδεκατίστηκε. Σκοτώθηκε το 23% όσων έλαβαν μέρος στη Μάχη της Κρήτης, ενώ οι απώλειές τους λ.χ. στη Γαλλία υπολογίζονται στο 5%-7%. Ο Τσόρτσιλ στα Απομνημονεύματά του τη χαρακτηρίζει «πύρρειο νίκη του Γκέρινγκ» και παρατηρεί πως «με τις δυνάμεις που διέθεσε στην Κρήτη θα μπορούσε να έχει καταλάβει την Κύπρο,το Ιράκ,τη Συρία, ακόμη και την Περσία».
Ο τοπικός πληθυσμός επέδειξε απίστευτο ηρωισμό. Παρ΄ ότι οι Κρήτες δεν διέθεταν όπλα (το μεταξικό καθεστώς τους είχε αφοπλίσει μετά την εξέγερσή τους εναντίον του τον Αύγουστο του 1938), επέφεραν βαρύτατα πλήγματα στα γερμανικά στρατεύματα αγωνιζόμενοι με όσα μέσα διέθεταν, ακόμη και με πέτρες και τσουγκράνες. Την αντίστασή τους την πλήρωσαν ακριβά, αφού αμέσως μετά υπέστησαν τα αντίποινα των κατακτητών, γνωστότερα από τα οποία είναι η σφαγή στο Κοντομαρί και η πυρπόληση της Κανδάνου. Ας σημειωθεί ακόμη ότι οι επιθέσεις των ανταρτικών ομάδων των Κρητών εναντίον των δυνάμεων κατοχής ήταν οι πρώτες που εκδηλώθηκαν στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μεγάλες ήταν και οι απώλειες των Συμμάχων, με αποτέλεσμα, στην Αυστραλία κυρίως, η Μάχη της Κρήτης να θεωρηθεί από πολλούς «σφαγή» και να καταλογίσουν ευθύνες στον ίδιο τον Τσόρτσιλ, για τον οποίο ούτε ο Ρίχτερ έχει την καλύτερη γνώμη. Τη φράση του μάλιστα «πύρρειος νίκη» τη χαρακτηρίζει υπερβολική. Η Κρήτη είχε τεράστια σημασία, λέει ο Ρίχτερ, ήταν ένα «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» από το οποίο η Γερμανία μπορούσε να ελέγχει τα Βαλκάνια, τα πετρέλαια της Ρουμανίας στο Πλοέστι, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, σε μια περίοδο μάλιστα που ο Ρόμελ προήλαυνε προς την Αίγυπτο.
Το βιβλίο του Ρίχτερ είναι μια σφαιρική επισκόπηση και ανάλυση των συνεπειών της Μάχης της Κρήτης, αλλά κάποιες απόψεις του θα προκαλέσουν αντιδράσεις. Είναι εμφανής λ.χ. η συμπάθεια που εκφράζει για τον Κουρτ Στουντέντ, που μετά την κατάληψη του νησιού ανέλαβε τη στρατιωτική του διοίκηση.
Κατ΄ εντολήν του Γκέρινγκ- αλλά με δική του διαταγήεφαρμόστηκαν τα αντίποινα εναντίον των Κρητών μετά την κατάληψη του νησιού.
Ο Στουντέντ συνελήφθη το 1945 από τους Βρετανούς, δικάστηκε από βρετανικό στρατοδικείο (όχι όμως για τα εγκλήματα εναντίον αμάχων αλλά βρετανών στρατιωτών), καταδικάστηκε σε φυλάκιση πέντε ετών, αργότερα έκανε έφεση, αποφυλακίστηκε το 1948 και πέθανε σε βαθιά γεράματα (88 ετών) το 1978. Την απόφαση του δικαστηρίου ο Ρίχτερ τη θεωρεί «άδικη». Το ελληνικό κράτος βέβαια (για να μη μιλήσουμε για τους Κρήτες)
δεν είχε την ίδια γνώμη, αφού το 1947 ζήτησε την έκδοση του Στουντέντ, αίτημα το οποίο απερρίφθη. «Το γεγονός ότι ο Στουντέντ ήταν υπεύθυνος για την έγκριση καταστροφών και εκτελέσεων εξηγεί τον μικρό αριθμό τους»γράφει ο Ρίχτερ και συμπληρώνει:«Πιθανώς, όπως ελέχθη, να ήταν ένα μέσονγια να αποφευχθούν χειρότερα αντίποινα».Αυτό βέβαια, ακόμη κι αν περιέχει δόση αλήθειας, δεν μπορούμε να το καταπιούμε, έστω κι αν έχουν περάσει εβδομήντα χρόνια από τότε.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
