– Ο ορισμός σας ως συμβούλου εδώ και σχεδόν δύο χρόνια από τον έλληνα Πρωθυπουργό και η ανάθεση εργασίας για το Ελληνικό έχει λάβει επίσημο χαρακτήρα;
«Οχι, η εντολή είναι προφορική. Για μένα το κίνητρο είναι και η σχέση που έχω με αυτή τη χώρα, το γεγονός ότι μου αρέσει να έρχομαι στην Ελλάδα, για τους φίλους που έχω εδώ. Οφείλω να ομολογήσω επίσης ότι ιδιαίτερη σημασία έχουν για μένα η προσωπικότητα και η ευαισθησία του Πρωθυπουργού, με τον οποίο διατηρώ πολύ καλή σχέση. Δεν είχα ανάγκη λοιπόν από την επισημοποίηση της σχέσης μου ως συμβούλου».
– Από το αρχικό αίτημα ενασχόλησης με το γενικό θέμα ανάπτυξης του χώρου στην Ελλάδα, περάσατε στο ειδικό ζήτημα του Ελληνικού.
«Αυτό φυσικά δεν το αποφάσισα εγώ. Χωρίς προσωπικά να έχω ανάγκη περαιτέρω μελέτης της περιοχής, διατύπωσα εξαρχής την άποψη ότι η μετατροπή του Ελληνικού αποκλειστικά σε πάρκο είναι μια ολοκληρωτική καταστροφή. Δεν γνωρίζω καμία απολύτως ευρωπαϊκή πόλη στην οποία να υπάρχει ένας χώρος 610 εκταρίων, με τρία χιλιόμετρα θαλάσσιου μετώπου και με μια προσβασιμότητα εκπληκτική, σε πολύ μικρή απόσταση από την πλατεία Συντάγματος και τον Πειραιά. Σε σχέση με αυτά τα δεδομένα, λέω ότι το Ελληνικό όχι μόνο δεν πρέπει να γίνει αποκλειστικά πάρκο, αλλά ότι είναι μια περιοχή“κλειδί” για την οικονομική και κοινωνική απογείωση της Αθήνας και της Ελλάδας. Για το ζήτημα αυτό νομίζω ότι υπάρχει μια σύγκλιση και με την υπουργό κυρία Μπιρμπίλη».
– Πώς συνδέεται η ανάπτυξη του Ελληνικού με την ανάπτυξη του Λεκανοπεδίου;
«Το οικονομικό όφελος των παρεμβάσεων στο Ελληνικό μπορεί να αποβεί ταυτόχρονα προς όφελος της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν να εξυγιανθεί ένας οικισμός εκτός σχεδίου χωρίς οποιαδήποτε υποδομή. Οι παραγκουπόλεις του Ρίο δεν μπορούν να αναβαθμιστούν, μπορούν να αντικατασταθούν με νέους οικισμούς. Συμφέρει στον κόσμο να μετακινηθεί στην περιοχή του Ελληνικού, ενώ στις προβληματικές περιοχές να υλοποιηθούν πάρκα, χώροι στάθμευσης ή σχολεία. Το ίδιο ισχύει και για το κέντρο της Αθήνας, όπου με αυτή τη λογική μπορούν να κατεδαφιστούν κτίρια στο πλαίσιο της αστικής εξυγίανσης».
– Η μελέτη του Ελληνικού προβλέπει ανοιχτούς χώρους πρασίνου 59% που γίνονται 73% αν προσθέσει κανείς τις δημόσιες πλατείες και τα βουλεβάρτα.
«Στο Ελληνικό μόνο 70 εκτάρια, δη λαδή το 12% της έκτασης, μπορεί να καταληφθεί από κτίρια ή, για να το θέσουμε αλλιώς, μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί. Ολο το υπόλοιπο παραμένει δημόσιο. Το Ελληνικό είναι ένα στρατηγικό σχέδιο για το μέλλον. Πρέπει να εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία του δημόσιου χώρου του Ελληνικού για να πραγματοποιήσετε την “προγραμματική πολυπλοκότητα” έτσι ώστε να απογειώσετε την ανάπτυξη».
– Πώς θα το καταφέρουμε αυτό; «Σχεδιάζουμε κατ΄ αρχάς ένα πάρκο 260 εκταρίων, περίπου όσο το Χάιντ Παρκ του Λονδίνου, που αποτελείται από μια πολύ μεγάλη κεντρική ζώνη, διαφορετική όμως από το λονδρέζικο πρότυπο. Στο Ελληνικό υπάρχει ένα κεντρικό πάρκο με προεκτάσεις ενδιάμεσων χώρων πρασίνου που εισχωρούν προς όλες τις κατευθύνσεις και τους περιβάλλοντες δήμους. Το πάρκο πρέπει να είναι ένα σημείο αναφοράς για τον κόσμο της Αθήνας αλλά και για όσους κατοικούν εδώ. Κατά συνέπεια, το 12% του οικοδομημένου χώρου δεν βρίσκεται συγκεντρωμένο σε ένα μόνο σημείο αλλά διαχέεται στον χώρο με τη μορφή των οικιστικών συσσωματώσεων (clusters)».
– Διαπιστώνω ότι η μελέτη προβλέπει μια «ελαφριά» οικοδόμη ση της περιοχής. Ποια είναι τα ύψη των κτιρίων;
«Οσον αφορά τις κατοικίες, μιλάμε για πέντε-έξι ορόφους. Στην περίπτωση του χρηματιστηριακού ή κυβερνητικού κέντρου μπορούμε να φτάσουμε τα 80 μέτρα. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει η συνολική οικοδόμηση να προσεγγίσει τα 3 εκατ. τ.μ. Πρέπει εν τούτοις να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον μεσογειακού τρόπου ζωής. Μια πόλη σύνθετη, προγραμματικά σύμμεικτη, όπου οι άνθρωποι κατοικούν, εργάζονται, κινούνται σε χώρους λιανικού εμπορίου μικρής κλίμακας, επισκέπτονται ένα επαγγελματικό γραφείο, που σημαίνει ότι μπορούμε να κατασκευάσουμε 6.000-7.000 διαμερίσματα με 15.000 κατοίκους κατ΄ ελάχιστο. Στον νεοτριτογενή τομέα, επίσης, μπορούμε να δημιουργήσουμε 25.000-30.000 θέσεις εργασίας».
– Ποιος είναι ο ρόλος της αρχιτεκτονικής στη διαμόρφωση και αξιοποίηση του Ελληνικού;
«Δεν είναι αυτή η στιγμή δράσης της αρχιτεκτονικής, αλλά του προσδιορισμού του συστήματος. Οταν γνωρίζουμε ποιος θα είναι ο επενδυτής, έρχεται η ώρα της αρχιτεκτονικής. Από την ελληνική κυβέρνηση, και ιδιαιτέρως από τον κ. Παμπούκη, μου ζητήθηκε ήδη να παρουσιάσω τις ιδέες μου στους ανθρώπους του Κατάρ. Οι ίδιοι όμως έφτασαν την πρώτη φορά εδώ με μια μελέτη που θύμιζε Ντουμπάι! Φυσικά, τους είπα ότι είναι τρελοί και ότι η πόλη αυτή λέγεται Αθήνα. “Αυτοί οι άνθρωποι εφηύραν την πολεοδομία” τους είπα. Η δουλειά εδώ πρέπει να γίνει από τους έλληνες αρχιτέκτονες, που είναι εξαιρετικοί. Οσον αφορά τα οικιστικά συγκροτήματα μέσα στο πράσινο, αυτά πρέπει να γίνουν με βάση ένα μοντέλο, δεν λέω κλασικό αλλά πάντως ορθογωνίου κανάβου. Είμαστε στην Ελλάδα, αυτό οι άνθρωποι του Κατάρ δεν το καταλαβαίνουν· ήρθαν εδώ με κάτι κτίρια με φόρμες περίεργες, γελοίες. Τους εξήγησα ότι ο κάναβος που προτείνω επιτρέπει στη συνέχεια μια μεγάλη ποικιλία αρχιτεκτονικών λύσεων που θα προσδιοριστούν από τους αρχιτέκτονες».
– Πώς θα χρηματοδοτηθεί το συνολικό εγχείρημα;
«Πρόκειται για μια επένδυση ύψους 4 δισ. ευρώ την οποία επρόκειτο να συντονίσει το Κατάρ. Το Κατάρ συμφωνεί με τη μελέτη που παρουσιάσαμε. Το επόμενο βήμα πρέπει να είναι η επιλογή των επενδυτών. Το ζήτημα είναι ότι δεν βρίσκονται σήμερα πολλοί στον κόσμο να επενδύσουν 4 δισ., μόνο το Κατάρ μπορεί. Το κράτος θα διατηρήσει την ιδιοκτησία του 88% της περιοχής και θα παραλάβει τις υποδομές του πάρκου ουσιαστικά χωρίς κόστος. Οσον αφορά την υλοποίηση, μπορεί να ολοκληρωθεί σε έξι χρόνια. Οι Γερμανοί όμως έχουν αντιρρήσεις, επειδή χρηματοδοτούν την ελληνική κρίση, και η Ευρωπαϊκή Ενωση επιδιώκει τη δημιουργία εταιρείας με στόχο την ιδιωτικοποίηση, πράγμα που εγώ δεν θα δεχόμουν, διότι σημαίνει τη σοβαρή απώλεια εθνικής κυριαρχίας. Νομίζω ότι εδώ βρίσκεται το πρόβλημα».
«ΩΣ ΔΙΕΘΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ ΤΟΝ ΕΜΙΡΗ»
«Εχω υποστηρίξει, κατ΄ αρχάς στον Πρωθυπουργό, ότι για να μετατραπεί το Ελληνικό σε πόλο έλξης νέων δραστηριοτήτων πρέπει πρώτα το κράτος να μετακινηθεί προς τα εκεί, με την έννοια της παρουσίας, ας πούμε, ενός ή δύο υπουργείων η άλλων εταιρειών δημοσίου συμφέροντος, έστω και σε ποσοστό 3%-4%. Υπάρχουν κυβερνητικά κτίρια στην Αθήνα σχεδόν απαράδεκτα. Αυτή η νέα ζωτικότητα του Ελληνικού θα προσελκύσει στη συνέχεια μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες. Η Αθήνα βρίσκεται μεταξύ Ζυρίχης και Σιγκαπούρης, ενδιάμεσα δεν υπάρχει τίποτε από την άποψη ενός διεθνούς χρηματιστηριακού κέντρου (international financial hub). Η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε μια γεωστρατηγική θέση μεγάλης σημασίας. Εχω μιλήσει και με τον εμίρη του Κατάρ, μου δήλωσε ότι αυτή είναι η μόνη προοπτική που πραγματικά τον ενδιαφέρει».
– Πώς εννοείτε το διεθνές χρηματιστηριακό κέντρο; «Ας πάρουμε το παράδειγμα του Canary Wharf στο Λονδίνο, μια συγκέντρωση τραπεζών και διεθνών χρηματιστηριακών οργανισμών που στη συνέχεια προσελκύει σαν μαγνήτης μεγάλες διεθνείς εταιρείες, όχι απαραίτητα χρηματοπιστωτικές, οι οποίες δημιουργούν έναν πόλο με διεθνή επιρροή στο πεδίο της οικονομίας. Στις ΗΠΑ το ανάλογο παράδειγμα είναι το Μανχάταν, όχι η Νέα Υόρκη, γι΄ αυτό και υπήρξε στόχος του Μπιν Λάντεν. Επισημαίνω ότι το Κατάρ είναι ιδιοκτήτης του 30% του Canary Wharf. Αυτή τη στιγμή στο Κατάρ υπάρχει περίσσευμα κεφαλαίου.
Προσπάθησαν να μετατρέψουν το Ντουμπάι σε διεθνές κέντρο, αλλά δεν κατάλαβαν, λόγου χάρη, ότι στην Αμερική τα καζίνα βρίσκονται στο Λας Βέγκας και οι χρηματιστηριακές εταιρείες στο Μανχάταν, δεν βρίσκονται στο ίδιο μέρος. Τα καζίνα της Νέας Υόρκης είναι στο Νιου Τζέρσι. Το Ντουμπάι, από αυτή την άποψη, τελείωσε. Εγώ πιστεύω ότι αυτή είναι μια μεγάλη δυνατότητα για το Ελληνικό και για την Αθήνα».
Ο κ. Ανδρέας Γιακουμακάτος είναι καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
