Η Ελλάδα κατάφερε να ξεπεράσει τον τελευταίο σκόπελο που παρά λίγο να τη βυθίσει. Αλλά η λύση που συμφώνησε την περασμένη εβδομάδα – περισσότερη ευρωπαϊκή χρηματική βοήθεια για περισσότερη ελληνική λιτότητα – της δίνει απλώς κάποιον κερδισμένο χρόνο. Δεν της προσφέρει μια ρεαλιστική ελπίδα για ανάκαμψη.
Η Αθήνα συμφώνησε να εφαρμόσει ένα νέο πακέτο 9 δισ. δολαρίων που προβλέπει αύξηση φόρων και περικοπές δαπανών και να επιταχύνει ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που φθάνει τα 75 δισ. δολάρια. Η Ευρώπη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που απείλησε να σταματήσει την χρηματοδότηση της χώρας έπειτα από την αδυναμία της κυβέρνησης να πιάσει τους στόχους για το έλλειμμα, θα συνεχίσουν να πληρώνουν τις δόσεις του πακέτου των 160 δισ. δολαρίων, ενώ πιθανότατα θα δώσουν πρόσθετη βοήθεια 86 δισ. δολαρίων όταν η παλαιά τελειώσει.
Η Ελλάδα πρέπει να μεταρρυθμίσει τη δαιδαλώδη οικονομία της και να εισαγάγει την έννοια της πειθαρχίας στα δημοσιονομικά της. Αλλά ένας νέος γύρος λιτότητας στη σημερινή συγκυρία θα βαθύνει την ύφεση και θα περιορίσει τη φορολογική βάση, καθιστώντας ακόμα δυσκολότερο για την κυβέρνηση να μειώσει το έλλειμμά της. Η Ελλάδα δεν έχει ελπίδα να αναζωογονήσει την οικονομία της – ή να αποπληρώσει τα χρέη της – αν πρέπει να συνεχίσει να πληρώνει όλους τους τόκους και το κεφάλαιο ενός χρέους, που σήμερα ξεπερνά το 140% του ΑΕΠ και συνεχίζει να αυξάνεται. Η ελάφρυνση του χρέους ή, για να χρησιμοποιήσουμε τους ευφημισμούς των τραπεζιτών, η αναδιάρθρωση, θα είναι αναγκαία. Τα χρέη πρέπει να διαγράφονται, οι πληρωμές να αναβάλλονται και τα επιτόκια να μειώνονται.
Ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου άφησε την πολιτική αντίσταση και τη γραφειοκρατική αδράνεια να τελματώσουν τις προσπάθειες ιδιωτικοποιήσεων που υποσχέθηκε. Τώρα δεσμεύθηκε να καθαρίσει τον δρόμο από παρόμοια εμπόδια. Ενώ ο κ. Παπανδρέου άρχισε να λέει στο λαό του αντιδημοφιλείς αλήθειες για τις αναγκαίες θυσίες και τις οδυνηρές μεταρρυθμίσεις, άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες αδυνατούν να πράξουν το ίδιο και να αναφερθούν στην ανάγκη αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.
Φοβούνται τις έντονες αντιδράσεις των ψηφοφόρων τους και επίσης το ότι και άλλες χώρες ενδεχομένως θα ζητήσουν ανάλογη ανακούφιση από τα χρέη τους. Η άρνηση του προβλήματος, όμως, δεν το εξαφανίζει. Και οι καθυστερήσεις το μόνο που επιτυγχάνουν είναι να αυξάνουν το χρέος που θα πρέπει να διαγραφεί.
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ ήταν ένας από τους πιο ηχηρούς πολέμιους της διαγραφής των υφισταμένων χρεών. Αν και αναγνωρίζει ότι χρειάζονται γενναίες πρωτοβουλίες. Την περασμένη εβδομάδα πρότεινε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού υπουργείου Οικονομικών που θα έχει την αρμοδιότητα να εποπτεύει τις δαπάνες όλων των χωρών της ευρωζώνης.
Οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης φροντίζουν να διατηρήσουν την κυριαρχία τους και τις δημοσιονομικές αυταπάτες τους. Αλλά η Ευρωπαϊκή Ενωση φθάνει τάχιστα στο σημείο όπου θα πρέπει να διαλέξει είτε την εκχώρηση κάποιας δημοσιονομικής κυριαρχίας ή την εκδίωξη κάποιων χωρών εκτός ευρωζώνης. Το πρώτο θα ήταν δύσκολο. Το δεύτερο θα ήταν καταστροφικό και όχι μόνο για τις υπερχρεωμένες χώρες. Οι εξαγωγείς και οι τράπεζες στις πιο επιτυχημένες οικονομίες της Ευρώπης, της γερμανικής συμπεριλαμβανομένης, θα απειλούνταν πολύ σοβαρά από μια αποχώρηση από την ευρωζώνη.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει επίσης να πουν την αλήθεια για τις κλυδωνιζόμενες τράπεζές τους, που επλήγησαν από το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων στην Ιρλανδία και στην Ισπανία καθώς και από τα δάνεια στην Ελλάδα. Είναι ένα πρόβλημα ολόκληρης της ηπείρου που απαιτεί λύση στην οποία θα συμμετάσχει ολόκληρη η ήπειρος: νέα αυστηρά στρες τεστ και στη συνέχεια αυξήσεις κεφαλαίου των εξασθενημένων χρηματοπιστωτικών θεσμών. Σε αντάλλαγμα για τη βοήθεια, οι τράπεζες θα πρέπει να δεχθούν να διαγράψουν χρέη της Ελλάδας και της Ιρλανδίας, ώστε οι οικονομίες αυτές να βρουν το δρόμο τους και να ξεπεράσουν την κρίση που τις μαστίζει.
Είναι ήδη περασμένη η ώρα για να αναγνωρίσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες το βάθος και το εύρος της κρίσης της ευρωζώνης και την ανάγκη για πραγματικές λύσεις.
* Το άρθρο αυτό είναι το editorial των New York Times της Τρίτης 7 Ιουνίου 2011
