Η πρώτη προσπάθεια λεπτομερούς πρόβλεψης των περιοχών όπου η γεωργία _ και κατά συνέπεια η παραγωγή τροφίμων _ θα πληγεί περισσότερο εξ αιτίας της κλιματικής αλλαγής δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα και είναι αρεκτά δυσοίωνη.
Πρόκειται για μια έκθεση του διεθνούς προγράμματος Κλιματική Αλλαγή, Ασφάλεια Γεωργίας και Τροφίμων (CCAF) η οποία προβλέπει ότι εκατοντάδες εκατομμύρια κάτοικοι του πλανήτη που ήδη βρίσκονται σε κρίση _ κυρίως στην κάτω της Σαχάρας Αφρική και τη Νότιο Ασία _ απειλούνται με τεράστια προβλήματα στις καλλιέργειές τους τις επόμενες δεκαετίες.
Η μελέτη, η οποία συντονίστηκε από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και επικεντρώθηκε στην Αφρική, στην Ασία και στη Νότιο Αμερική, διαπιστώνει επίσης ότι ακόμη και χώρες οι οποίες σήμερα δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα _ όπως η Βραζιλία ή το Μεξικό _ ενδέχεται στο μέλλον να δουν τη γεωργία και την κτηνοτροφία τους να πλήττονται με πρωτοφανή τρόπο.
Συνδυασμοί σε χάρτες
Προκειμένου να εντοπίσουν τις πιο ευάλωτες περιοχές από την άποψη των καλλιεργειών και της ασφάλειας των τροφίμων οι ερευνητές εξέτασαν διάφορα κλιματικά μοντέλα και «δείκτες» προβλημάτων που αφορούν την καλλιέργεια και την παραγωγή τροφίμων ώστε να δημιουργήσουν μια σειρά από χάρτες.
Ενας από αυτούς δείχνει για παράδειγμα τις περιοχές οι οποίες μέσα στα επόμενα 40 χρόνια κινδυνεύουν να ξεπεράσουν ορισμένα «κατώτατα κλιματικά όρια» που απειλούν την παραγωγή τροφίμων _ όπως για παράδειγμα η άνοδος της θερμοκρασίας σε επίπεδα τα οποία δεν επιτρέπουν την καλλιέργεια του καλαμποκιού ή των φασολιών.
Ενας δεύτερος παρουσιάζει τις περιοχές που είναι ευαίσθητες στις κλιματικές μεταβολές επειδή μεγάλα τμήματα γης αφιερώνονται στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Αλλοι χάρτες τέλος εντοπίζουν τις περιοχές στις οποίες υπάρχει μακρά ιστορία ανασφάλειας σε σχέση με τα τρόφιμα.
«Ο συνδυασμός αυτών των χαρτών αποκαλύπτει τα μέρη του πλανήτη όπου η έλευση των αυξανόμενων δύσκολων συνθηκών μπορεί να είναι ιδιαίτερα καταστρεπτική» τόνισε η Πόλι Ερικσεν, ερευνήτρια του Διεθνούς Ινστιτούτου Κτηνοτροφίας (ILRI) στο Ναϊρόμπι και κύρια συγγραφέας της μελέτης.«Και είναι ένας συνδυασμός πολύ ανησυχητικός».
Αφρική, Ασία και Λατινική Αμερική
Για παράδειγμα σε μεγάλα τμήματα της Νότιας Ασίας _ στα οποία περιλαμβάνεται σχεδόν ολόκληρη η Ινδία _ και σε τμήματα της Αφρικής κάτω από τη Σαχάρα _ κυρίως στη Δυτική Αφρική _ 369 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες ανασφάλειας όσον αφορά τα τρόφιμα, σε εκτάσεις οι οποίες ήδη καλλιεργούνται εντατικά, απειλούνται με μείωση της περιόδου καλλιέργειας κατά 5%. Η μεταβολή αυτή εκτιμάται ότι θα επιφέρει μακροπρόθεσμα τεράστια αναστάτωση στις σοδειές.
Η άνοδος της θερμοκρασίας αναμένεται επίσης να έχει σημαντική επιρροή, καθιστώντας ορισμένες καλλιέργειες προβληματικές ή και αδύνατες. Για παράδειγμα στη Δυτική Αφρική, στην Ινδία και στην Κίνα η μέγιστη ημερήσια θερμοκρασία κατά την περίοδο των καλλιεργειών αναμένεται να ξεπεράσει τους 30 βαθμούς Κελσίου ως το 2050.
Πρόβλημα για το καλαμπόκι, το ρύζι και τα φασόλια
Οι 30 βαθμοί Κελσίου είναι η ανώτατη θερμοκρασία που μπορούν να ανεχθούν για την ανάπτυξή τους τα φασόλια ενώ αν ο υδράργυρος ανέβει λίγο περισσότερο θα πληγούν επίσης σοβαρά το ρύζι και το καλαμπόκι. Μελέτη που είχε δημοσιευθεί πέρυσι στην επιθεώρηση «Nature» είχε διαπιστώσει ότι ακόμη και με τις καλύτερες συνθήκες βροχοπτώσεων η αφρικανική σοδειά καλαμποκιού θα μειωνόταν κατά 1% για κάθε μέρα που η θερμοκρασία θα κυμαινόταν επάνω από τους 30 βαθμούς Κελσίου.
Ακόμη και περιοχές οι οποίες σήμερα δεν κινδυνεύουν ιδιαίτερα, όπως η Νότιος Αφρική και μεγάλα τμήματα της Λατινικής Αμερικής αναμένεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στο μέλλον. Οι ερευνητές διαπίστωσαν για παράδειγμα ότι ως το 2050 η περίοδος των καλλιεργειών θα μειωθεί σε λιγότερο από 120 ημέρες σε εντατικά καλλιεργούμενες περιοχές της Βόρειας Βραζιλίας και του Μεξικού.
Μια ελάχιστη περίοδος καλλιέργειας 120 ημερών θεωρείται απαραίτητη όχι μόνο για την ωρίμανση του καλαμποκιού και άλλων γεωργικών προϊόντων αλλά και για την ανάπτυξη της βλάστησης με την οποία τρέφονται τα ζώα της κτηνοτροφίας. Κάποιες περιοχές της Λατινικής Αμερικής αναμένεται επίσης να δουν αύξηση της θερμοκρασίας η οποία καθιστά απαγορευτική την καλλιέργεια φασολιών, τα οποία αποτελούν βασική τροφή για την περιοχή.
Καθυστερημένη αλλά καλοδεχούμενη
Η έκθεση έγινε δεκτή ως χρήσιμη και ευπρόσδεκτη πρωτοβουλία από τους περισσότερους κλιματολόγους. Ορισμένοι ωστόσο δεν παρέλειψαν να επισημάνουν ότι οι ειδικοί που ασχολούνται με τη γεωργία άργησαν πολύ να χρησιμοποιήσουν τα κλιματικά μοντέλα προκειμένου να εντοπίσουν τις περιοχές των οποίων οι καλλιέργειες αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα από την άνοδο της θερμοκρασίας.
Οι προβλέψεις των ερευνητών του CCAF δείχνουν ότι πολλές χώρες του πλανήτη θα αναγκαστούν να αλλάξουν τις καλλιέργειές τους λόγω των συνθηκών. Όπως όμως εξήγησε ο διευθυντής του προγράμματος Μπρους Κάμπελ, σε αρκετές περιοχές, ιδιαίτερα αφρικανικές, κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολα εφικτό. «Σε πολλά μέρη της Αφρικής θα χρειαστεί πραγματικά επανάσταση στα γεωργικά συστήματα» τόνισε.
«Η έκθεση αυτή μας δίνει μια ιδέα του πού ενδέχεται να βρίσκονται οι πιο ευάλωτες περιοχές» δήλωσε σχολιάζοντας τα ευρήματα στο BBC ο Μάρτιν Πάρι, επισκέπτης καθηγητής στο Imperial College του Λονδίνου και πρόεδρος μιας από τις ομάδες εργασίας του Διεθνούς Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ. «Ωστόσο» προειδοποίησε «δεν κάνει αρκετά ισχυρές συνδέσεις των καιρικών μεταβολών και των επιδράσεών τους στις σοδειές».
