Λαρς φον Τρίερ: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι πολύ κοντά στο πορνό»

Ηταν ο κεραυνός που χάλασε το ωραίο κλίμα της Κρουαζέτ και έφερε τη θύελλα στο Διαδίκτυο. Την Τετάρτη το μεσημέρι, λίγο μετά την προβολή της ταινίας του «Μελαγχολία», που άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις, ο δανός σκηνοθέτης Λαρς φον Τρίερ, προκλητικός ως τώρα με τις εικόνες του, προκάλεσε και με τα λόγια του. «Είμαι ναζιστής. Καταλαβαίνω πολύ καλά τον Χίτλερ. Δεν είμαι υπέρ του Παγκοσμίου Πολέμου αλλά τον καταλαβαίνω. Για πολύ καιρό νόμιζα ότι ήμουν Εβραίος και μου άρεσε που ήμουν. Αλλά μετά ήρθε η (δανέζα σκηνοθέτις) Σουζάνε Μπίερ και κατάλαβα ότι δεν ήμουν και τόσο ευτυχής ως εβραίος. Και τότε συνειδητοποίησα ότι είμαι ναζιστής γιατί οι γονείς μου είναι Γερμανοί. Και αυτό μου έδωσε ευχαρίστηση!».

Ο 55χρονος σκηνοθέτης ξέρει καλά την τέχνη της πρόκλησης, ιδιαίτερα όταν αυτή λειτουργεί για διαφημιστικούς λόγους, αλλά οι δημόσιες δηλώσεις του στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου εξελίχθηκαν σε αρνητικό τσουνάμι. Γιατί ο Λαρς φον Τρίερ, που πίστευε ότι ο πατέρας του ήταν εβραίος και έμαθε πρόσφατα από τη μητέρα του, λίγο προτού αυτή ξεψυχήσει, ότι τελικά ήταν Γερμανός, δεν περιορίστηκε μόνο στον θαυμασμό του για τον Χίτλερ. Δήλωσε επίσης θαυμαστής της αισθητικής των ναζί- ίσως μεγαλύτερο ατόπημα για έναν καλλιτέχνη- και βεβαίως θαυμαστής του αρχιτέκτονα του Γ Δ Ράιχ Αλμπερτ Σπέερ. Για να εξανθρωπίσει μάλιστα τον Χίτλερ, ο Λαρς φον Τρίερ πρόσθεσε ότι «μπορώ να τον φανταστώ να κάθεται στο μπούνκερ του λίγο προτού έρθει το τέλος».

Το ότι αυτή η συνέντευξη ήταν σχεδιασμένη να κινηθεί στον αστερισμό της πρόκλησης φάνηκε και από τις άλλες δηλώσεις του δανού σκηνοθέτη. Για παράδειγμα, ότι η επόμενη ταινία του θα είναι πορνό με πρωταγωνίστρια την Κίρστεν Ντανστ, την ηθοποιό που πρωταγωνιστεί και στη «Μελαγχολία». «Πορνό τετράωρης διάρκειας για την ακρίβεια» είπε ο εκκεντρικός δανός. «Δεν το ήθελα εγώ. Η Κίρστεν επέμεινε.Βλέπετε,γυρίσαμε μια σκηνή σεξ που δεν την έβαλα στην ταινία. Της άρεσε τόσο πολύ της Κίρστεν και τώρα θέλει κι άλλο.Είπα “να κοιτάξουμε τους διαλόγους”.Μου απάντησε “και ποιος νοιάζεται για τους διαλόγους;”». Και για να κάνει ακόμη πιο προκλητική την κατάσταση, ο Φον Τρίερ υποσχέθηκε ότι στο πορνό που θα γυρίσει «ένα από τα κεφάλαια θα λέγεται “Καθολική Εκκλησία εναντίον Ορθόδοξης”.Ιδιαίτερα η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι πολύ κοντά στο πορνό!» είπε.

Μπορεί η «Μελαγχολία» να είναι μια ωραία ταινία «συναισθηματικής καταστροφής», όπως λένε όσοι την είδαν στις Κάννες, αλλά ο Λαρς φον Τρίερ συνειδητοποίησε γρήγορα ότι οι δηλώσεις του μπορεί να ήταν καταστροφικές για την ταινία. Οι διοργανωτές δεν έκρυψαν τη δυσαρέσκειά τους από τις δηλώσεις αυτές και ζήτησαν από τον Φον Τρίερ εξηγήσεις. Από την πλευρά του, ο Φον Τρίερ δήλωσε ότι η φιλοχιτλερική αποκάλυψη έγινε ύστερα από «μια πρόκληση της στιγμής» και ότι εκφράζει τη συγγνώμη του.

Η διεύθυνση του φεστιβάλ έκανε δεκτή τη συγγνώμη του σκηνοθέτη, συμπληρώνοντας ότι σε καμία περίπτωση δεν θα επέτρεπε «ο θεσμός του κινηματογραφικού φεστιβάλ των Κανών να γίνει θέατρο για τέτοιες δηλώσεις σε τόσο σοβαρά θέματα». Και ενώ όλοι περίμεναν ότι η φωτιά θα έσβηνε την Τετάρτη το βράδυ, βοηθούσης και της σαμπάνιας που ρέει άφθονη στην Κρουαζέτ, η υπόθεση έλαβε τελικά διαστάσεις βαγκνερικού δράματος. Μετά την κατακραυγή, που ειδικά στο Διαδίκτυο πήρε τις διαστάσεις buzz, η διοίκηση του Φεστιβάλ επανήλθε στο θέμα και ανακήρυξε τον δανό σκηνοθέτη personna non grata (ανεπιθύμητο).

Μετά από μια πολύωρη και εξουθενωτική συνεδρίαση- «εξουθενωτική» από τη στιγμή που το όλο θέμα είχε να κάνει με την ελευθερία του λόγου- η διοίκηση του φεστιβάλ ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι είναι «θλιβερό που το βήμα του φεστιβάλ χρησιμοποιήθηκε από τον Λαρς φον Τρίερ για να διατυπώσει απόψεις που δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές και συγκρούονται με τα ιδανικά του ανθρωπισμού και της γενναιοδωρίας, ιδανικά στα οποία στηρίζεται το ίδιο το φεστιβάλ».

Ανεπιθύμητος για το Φεστιβάλ των Καννών ο Λαρς φον Τρίερ, όχι όμως και η ταινία του που παρέμεινε στη διαγωνιστική κούρσα για τον Χρυσό Φοίνικα. Θεωρώντας πιο σημαντικό το βραβείο από την ηθική καταδίκη, ο Λαρς φον Τρίερ έσπευσε να αποδεχθεί, διά του εκπροσώπου του, την απόφαση της διοίκησης του φεστιβάλ. Αλλά η πολεμική συνεχίζεται έντονη ως αυτή την ώρα. Μερικοί είπαν ότι η απόφαση της διοίκησης δείχνει σοφία· άλλοι είπαν ότι είναι ένα κυνήγι μαγισσών. «Είμαι κατά αυτής της απόφασης. Ολοι εδώ είμαστε με δύο ώρες ύπνου και ο καθένας θα μπορούσε να πει μια βλακεία σε συνέντευξη Τύπου. Ζήτησε συγγνώμη και αυτό είναι αρκετό» είπε ο κινηματογραφιστής Κριστόφ Μονσουριάν.

Ο υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας Φρεντερίκ Μιτεράν δικαίωσε τη διοργάνωση του φεστιβάλ. Φάνηκε μάλιστα ακόμη σκληρότερος. «Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε μία ταινία που επιλέχθηκε σε ήρεμη ατμόσφαιρα και έναν σκηνοθέτη που φανερά “έπαθε παράκρουση”» είπε. Ακόμη πιο σκληρός ο Τζέισον Σόλομονς, πρόεδρος του Κύκλου Κριτικών Κινηματογράφου του Λονδίνου. «Δεν μπορείς να αστειεύεσαι με το Ολοκαύτωμα» είπε. «Η ταινία θα έπρεπε να αποκλειστεί από το φεστιβάλ».

Η τελευταία πράξη του δράματος θα παιχτεί σήμερα. Τι θα γίνει αν η κριτική επιτροπή του φεστιβάλ απονείμει τον Χρυσό Φοίνικα στη «Μελαγχολία»; Δεν ξέρουμε. Πάντως για καλό και για κακό, η διοίκηση του φεστιβάλ ζήτησε από τον Λαρς φον Τρίερ να φανεί διακριτικός και να μην εμφανιστεί να παραλάβει το βραβείο.