Θα μπορούσε να είναι ένα κακόγουστο, μακάβριο αστείο. Όμως τα «παράγωγα θανάτου» είναι απλώς τα πιο σύγχρονα χρηματιστηριακά προϊόντα που προωθούν τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία προκειμένου να αποσβέσουν το «κόστος» των ασφαλειών ζωής.
Οι μεγαλύτερες αντασφαλιστικές εταιρείες αλλά και τράπεζες όπως η Goldman Sachs, η Morgan Stanley, η Deutsche Bank, και η UBS σχεδιάζουν, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, επενδυτικά προϊόντα που θα μετακυλύουν το κόστος της μακροβιότητας των ασφαλισμένων στους αγοραστές αυτών των τίτλων.
Τα συγκεκριμένα προϊόντα έχουν σχεδιαστεί με την τεχνογνωσία των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων που πυροδότησαν τη χρηματοπιστωτική κρίση των ΗΠΑ το 2007. Ο εκδότης τους (μια ασφαλιστική εταιρεία) θα τιτλοποιεί τα ασφάλιστρα ζωής των πελατών της προκειμένου να μειώσει το κόστος που προκύπτει από την καταβολή σύνταξης. Για παράδειγμα, η ολλανδική ασφαλιστική Aegon έχει υπολογίσει το κόστος της αύξησης της διάρκειας ζωής των πελατών της. Για κάθε χρόνο επιπλέον που ζουν οι συνταξιοδοτούμενοι βάσει συμβολαίων ζωής η εταιρεία καταβάλλει 4% μεγαλύτερη σύνταξη. Μάλιστα η ίδια εταιρεία ανέφερε την περασμένη εβδομάδα ότι τα κέρδη της μειώθηκαν κατά 12% το πρώτο τρίμηνο του έτους λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής στην Ολλανδία.
Ετσι τα συνδεδεμένα με τα ασφάλιστρα ζωής προϊόντα («παράγωγα θανάτου») θα καλύπτουν τους εκδότες τους (ασφαλιστικές εταιρείες) από το κόστος που θα αναλαμβάνουν οι αγοραστές τους (τράπεζες, επενδυτικά κεφάλαια ή ιδιώτες). Πρακτικά οι αγοραστές των προϊόντων θα «ποντάρουν» στον πρώιμο θάνατο των ασφαλισμένων (πριν από την καταβολή σύνταξης) προκειμένου να αποκομίσουν το υψηλότερο δυνατό κέρδος.
Αντιστοίχως, οι ασφαλιστικές εταιρείες θα βγαίνουν κερδισμένες όσο περισσότερο ζουν οι ασφαλισμένοι καθώς αυτό θα επιβαρύνει επιπλέον τους επενδυτές.
Ομως με δεδομένη τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής στο δυτικό κόσμο ποιος ο λόγος να αγοράσουν τέτοια προϊόντα οι ανά τον κόσμο επενδυτές; Όπως εξηγεί ένα πρώην στέλεχος της JPMorgan, ο αμερικανός οικονομολόγος Ντέιβιντ Μπλέικ, ο λόγος είναι ότι «οι αποδόσεις αυτών των προϊόντων δεν θα σχετίζονται με τις τάσεις της αγοράς και συνεπώς δεν θα ελέγχονται από κερδοσκοπικές κινήσεις».
Διότι όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό ο αγοραστής του «τιτλοποιημένου θανάτου» θα βγαίνει εύκολα και άκοπα κερδισμένος από ένα γεγονός τόσο απρόβλεπτο (και πιθανό) όσο ο αιφνίδιος θάνατος του ασφαλισμένου από καρδιακό επεισόδιο ή αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Τα προϊόντα αυτά αποτελούν την επιτομή του αμοραλισμού των διεθνών χρηματαγορών που επιδεικνύουν αξιοσημείωτη ευφυΐα και εφευρετικότητα στην επιδίωξη του κέρδους.
Βέβαια η πρώτη απόπειρα έκδοσης παρόμοιων επενδυτικών προϊόντων ήταν αποτυχημένη. Το 2004 η γαλλική τράπεζα BNP Paribas εξέδωσε τέτοιους τίτλους χωρίς όμως να σημειωθεί επενδυτικό ενδιαφέρον. Ωστόσο τον περασμένο Δεκέμβριο, η ελβετική Swiss Reinsurance, η δεύτερη μεγαλύτερη αντασφαλιστική εταιρεία στον κόσμο, πούλησε τα κατ’ευφημισμό αποκαλούμενα «ομόλογα μακροβιότητας» δημιουργώντας μια νέα αγορά και ένα ακόμα …πεδίο δόξας για τους κερδοσκόπους.
