Τι ακριβώς σημαίνει το ότι κάποιος βρίσκεται σε κώμα: Δυστυχώς αυτή είναι μια ερώτηση στην οποία κανείς δεν μπορεί να σας απαντήσει. Η ανθρώπινη συνείδηση και οι καταστάσεις της εξακολουθούν να αποτελούν για την επιστήμη ένα πεδίο «σκοτεινό», με περιοχές ανεξερεύνητες όπου η αντικειμενική διάγνωση είναι δύσκολη ή και αδύνατη.
Για τον λόγο αυτό τα λάθη είναι συχνά: υπολογίζεται ότι το 40% των ασθενών που έχει διαγνωσθεί ότι βρίσκονται σε κατάσταση φυτού ενδέχεται να έχουν κάποιο επίπεδο συνείδησης αλλά αυτό είναι αδύνατον να διαπιστωθεί με τα υπάρχοντα μέσα. Το γεγονός έχει φυσικά τεράστιες επιπτώσεις αφού μπορεί να βαρύνει καθοριστικά σε αποφάσεις που έχουν να κάνουν με τη ζωή τους, όπως αυτή που αφορά τη διακοπή της παροχής μηχανικής υποστήριξης.
Τώρα μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Λιέγης του Βελγίου υποστηρίζει ότι ανακάλυψε έναν εύκολο και αντικειμενικό τρόπο διάγνωσης της κατάστασης ελάχιστης συνείδησης. Στην κατάσταση αυτή ο ασθενής διατηρεί ένα βαθμό συνείδησης αλλά, εξαιτίας των τραυμάτων στον εγκέφαλό του, δεν είναι σε θέση να την εκφράσει στο περιβάλλον του.
Προς το παρόν πρόκειται για ένα πρώτο εύρημα, αν όμως η ανακάλυψη επιβεβαιωθεί με περαιτέρω μελέτες ίσως προσφέρει ένα πολύτιμο διαγνωστικό εργαλείο για τους ασθενείς που βρίσκονται σε κώμα.
Ηχοι στον εγκέφαλο
Η μέθοδος που ανέπτυξαν η Μελανί Μπολί και οι συνεργάτες της και περιγράφουν σε άρθρο τους στην επιθεώρηση «Science» βασίζεται στο ερέθισμα του ήχου. Οι ειδικοί υπέβαλαν στο άκουσμα μιας σειράς ακανόνιστων ήχων 8 ασθενείς οι οποίοι είχε διαγνωσθεί ότι βρίσκονταν σε φυτική κατάσταση, 13 οι οποίοι βρίσκονταν σε κατάσταση ελάχιστης συνείδησης και μια ομάδα ελέγχου υγιών εθελοντών. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας παρακολουθούσαν την εγκεφαλική τους δραστηριότητα με ηλεκτροεγκεφαλογράφους.
Συγκρίνοντας τα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ο εγκέφαλος των υγιών εθελοντών και των συμμετεχόντων που βρίσκονταν σε κατάσταση ελάχιστης συνείδησης αντιδρούσε στους ήχους παράγοντας ένα πολύ πιο εκτεταμένο σήμα από εκείνο των ασθενών που βρίσκονταν σε φυτική κατάσταση.
Στη συνέχεια ερμήνευσαν τη διαφοροποίηση εφαρμόζοντας ένα μαθηματικό δυναμικό μοντέλο. «Το μοντέλο αυτό» εξήγησε η κυρία Μπολί «χρησιμοποιεί τις πληροφορίες που γνωρίζουμε σχετικά με τον εγκέφαλο _ πώς για παράδειγμα συνδέονται οι νευρώνες _ για να δει ποιες διεργασίες θα μπορούσαν να εξηγούν αυτή τη δραστηριότητα».
«Διάλογος» περιοχών
Η ανάλυση υπέδειξε δυο περιοχές: τον κροταφικό φλοιό και συγκεκριμένα έναν μηχανισμό του που σχετίζεται με την ακουστική επεξεργασία καθώς και τον μετωπιαίο φλοιό, ο οποίος συνδέεται με ανώτερες λειτουργίες.
Τόσο οι υγιείς συμμετέχοντες όσο και αυτοί που βρίσκονταν σε κατάσταση ελάχιστης συνείδησης μπορούσαν να στέλνουν σήματα από τη μια περιοχή στην άλλη. Αντίθετα, σε εκείνους που βρίσκονταν σε κατάσταση φυτού τα σήματα διαβιβάζονταν από την ακουστική περιοχή στον μετωπιαίο φλοιό αλλά όχι αντίστροφα.
Η ειδικός θεωρεί ότι η απώλεια αυτής της «από πάνω προς τα κάτω» ικανότητας επεξεργασίας προκαλεί την απώλεια της συνείδησης και πιστεύει ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «δείκτης» για τον εντοπισμό των ασθενών που διατηρούν σε κάποιον βαθμό τη συνείδησή τους.
Η συγκεκριμένη μελέτη είναι μικρή, αν όμως τα αποτελέσματά της επιβεβαιωθούν με περισσότερες έρευνες ίσως σύντομα ένα απλό ηλεκτροεγκεφαλογράφημα να αποτελέσει μια πρώτη αντικειμενική διάγνωση των συνειδησιακών μας καταστάσεων.
