Οσκαρ Νεγκτ: «Η πολιτική της τρόικας βαθαίνει την κρίση»

Η οικονομία δεν είναι μόνο οι αγορές. Μέσα και δίπλα από αυτές εργάζονται δεκάδες εκατομμύρια άτομα που διεκδικούν μεγαλύτερο μερίδιο στην οικονομική και πολιτική εξουσία. Σε αυτές τις διεκδικήσεις είναι επικεντρωμένο το έργο του Οσκαρ Νεγκτ, του σημαντικότερου σήμερα εκπροσώπου της αριστερής κοινωνιολογίας στη Γερμανία. Ο 77χρονος διανοητής βάζει τώρα πόδι στην πολιτική της Ανγκελα Μέρκελ που στρέφεται εναντίον των οικονομικά αδυνάμων- σήμερα οι χώρες της περιφέρειας, αύριο εκείνες του κέντρου. Ο στόχος του είναι μια Ευρώπη της αλληλεγγύηςόχι στα λόγια αλλά μέσα από συγκεκριμένα μέτρα που θα βάζουν φρένο στην ασυδοσία των κερδοσκόπων και των τοκογλύφων.

– Ο φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ καταφέρθηκαν προσφάτως σε δημόσια συζήτηση στο Βερολίνο εναντίον του «επανεθνικισμού» της γερμανικής πολιτικής. Ο Χάμπερμας την απέδωσε σε ιστορικούς και γεωπολιτικούς λόγους, ο Φίσερ υποστήριξεότι δεν είναι στρατηγικά σχεδιασμένηαλλά ότι απλώς «γίνεται» στα τυφλά.Βλέπετε και εσείς μια τέτοια εξέλιξη;

«Ο Χάμπερμας αποδίδει την επιστροφή στον εθνικισμό σε τρεις κυρίως λόγους: πρώτον, στην επανένωση της Γερμανίας, δεύτερον, στη γεωπολιτική και οικονομική υπεροχή της και, τρίτον, στην “ομαλοποίηση” της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής μετά την επανένωση της χώρας, που είχε ως επακόλουθο την άμβλυνση των ενδοιασμών για πολεμικές επιχειρήσεις. Συμφωνώ με τους δύο ομιλητές ως προς το “κανονιστικό” σκέλος των απόψεών τους, με την έννοια ότι στη γερμανική πολιτική των τελευταίων είκοσι ετών δεν υπάρχει ένα στρατηγικό κόκκινο νήμα».

– Τι επιπτώσεις έχουν λοιπόν οι αιώνιοι αυτοσχεδιασμοί του Βερολίνου για την Ευρώπη;

«Πολύ άσχημες. Η πρωτοκαθεδρία του γαλλογερμανικού άξονα στην ενοποίηση της Ευρώπης λειτουργεί σαν δίκοπο μαχαίρι: Από τη μία προωθεί την ενοποιητική διαδικασία, από την άλλη περιθωριοποιεί όλο και περισσότερο τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Αυτό οφείλεται αφενός στον εντελώς αφηνιασμένο χρηματιστικό καπιταλισμό, αφετέρου σε μια παραγωγή που στηρίζεται στον ανταγωνισμό. Το μοιραίο αποτέλεσμα της έλλειψης ενός συνεκτικού πλάνου είναι η αυξανόμενη αποσύνδεση των χωρών της περιφέρειας από το κέντρο».

– Ποιο είναι το κεντρικό πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης;

«Το γεγονός ότι εξυπηρετεί βασικά τα συμφέροντα των επιχειρηματιών. Αυτό ισχύει και για τα μέτρα που λαμβάνονται σήμερα κατά της κρίσης, όπως ο ευρωπαϊκός μηχανισμός διάσωσης. Τα 550 δισ. ευρώ που έχει στη διάθεσή του αντιστοιχούν στον διπλάσιο γερμανικό προϋπολογισμό. Οι αστρονομικές υποθηκεύσεις και εγγυήσεις προς όφελος των τραπεζών υποθηκεύουν το μέλλον μας, ιδίως εκείνο της νέας γενιάς».

– Κινδυνεύει έτσι με διάλυση η Ευρώπη;



«Ασφαλώς. Η κατάληξη δεν θα είναι βέβαια η δημιουργία μιας πολεμοχαρούς κοινωνίας με την παραδοσιακή έννοια του όρου, αλλά ένας αδυσώπητος αγώνας για την επιβίωση. Σε αυτό συμβάλλουν αποφασιστικά και οι γραφειοκρατικά τυφλωμένες πολιτικές ελίτ».

– Τι σημαίνει αλληλεγγύη σήμερα στην Ευρώπη στον αστερισμό της κρίσης;



«Η αλληλεγγύη είναι πάντα συγκεκριμένη. Μια μορφή της θα ήταν να εκτεθούν οι λόγοι που οδήγησαν στην κρίση. Να ειπωθεί ξεκάθαρα ότι αυτό που μας οδήγησε στο χείλος του γκρεμού ήταν η αποσύνδεση της χρηματιστικής από την πραγματική οικονομία. Η απαιτούμενη επαναρύθμιση της αγοράς θα ήταν και πράξη αλληλεγγύης προς τις χώρες που έχουν αποσυνδεθεί από το κέντρο. Μια άλλη μορφή θα ήταν η απαγόρευση των ιδιωτικών οίκων αξιολόγησης, οι οποίοι εξωθούν πολλές χώρες σε αδυναμία σύναψης δανείων και τελικά στη χρεοκοπία. Ολα αυτά δεν μπορούν να ρυθμιστούν βέβαια μόνο με νομικά και θεσμικά μέσα. Η τύχη τους θα κριθεί κυρίως στους συνδικαλιστικούς και πολιτικούς αγώνες για την αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου».

– Τι πρέπει να κάνει το Βερολίνοπροκειμένου να αναστρέψει τις διαλυτικές τάσεις στην Ευρώπη;



«Ως τώρα λείπει ένα ευρωπαϊκό σχέδιο, που θα λειτουργούσε πέρα από τους θεσμούς και τη νομισματική ένωση έχοντας κύριο στόχο τα κοινωνικά προβλήματα. Αν δεν λυθούν τα τελευταία, θα έχουμε αύξηση της περιθωριοποίησης εκατομμυρίων ανθρώπων. Ενα πρόσφατο παράδειγμα είναι το κύμα των προσφύγων από τις αραβικές χώρες προς την Ιταλία. Η αντιμετώπισή τους είναι καθαρά ερασιτεχνική. Για πανευρωπαϊκό συντονισμό ούτε λόγος. Ο κεντρικός σχεδιασμός στη βάση της αλληλεγγύης είναι όμως το μεγάλο ζητούμενο».

– Η Ελλάδα, παράλληλα, χτίζει ένα τείχος στα ελληνοτουρκικά σύνορα και σχεδίαζε την εγκατάσταση πλωτών στρατοπέδων συγκέντρωσης για τους πρόσφυγες στο Βόρειο Αιγαίο που θυμίζουν Γκουαντάναμο…

«Είναι φοβερό. Το στήσιμο φρακτών στα ευρωπαϊκά σύνορα έχει απάνθρωπο χαρακτήρα. Τα τείχη είναι πιστοποιητικό ένδειας για τη σημερινή Ευρώπη. Ωστόσο η άρνηση της Γαλλίας και της Γερμανίας να δεχθούν, ως οφείλουν, μέρος των προσφύγων οξύνει την κρίση στις μεσογειακές χώρες. Το ότι αφήνονται μόνες τους να λύσουν το πρόβλημα αποτελεί σκάνδαλο».

– Το κυρίαρχο θέμα στην Ελλάδα είναι βέβαια σήμερα η αναδιάρθρωση. Εχετε άποψη γι΄ αυτό;



«Δεν μπορώ να απαντήσω με ένα ξερό “ναι” ή μ΄ ένα “όχι”. Αυτό που ξέρω όμως σίγουρα είναι ότι η πολιτική της λιτότητας, που επιβάλλει στη χώρα η τρόικα, βαθαίνει αντί να απαλύνει την κρίση. Εκείνο που χρειάζεται σήμερα είναι μια κεϊνσιανική πολιτική με μεγάλες επενδύσεις σε δημόσια έργα. Σε αυτό θα μπορούσε να συνεισφέρει η Ευρώπη. Λεφτά υπάρχουν. Αυτό το βλέπουμε τελευταία καθημερινά, όταν οι κυβερνήσεις διαθέτουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη των τραπεζών. Η Γερμανία πρέπει να επιδείξει αλληλεγγύη και να σταματήσει να φέρεται με αποικιακό τρόπο σε οικονομικά αδύναμες χώρες, όπως η Ελλάδα».

– Πώς κρίνετε την τρέχουσα πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης;

«Νομίζω ότι ο Παπανδρέου ακολουθεί μια καλά μελετημένη γραμμή ανάμεσα στις περικοπές και στις επενδύσεις, στον βαθμό που μπορεί να τις κάνει. Από την άλλη βρίσκονται τα πανίσχυρα συνδικάτα, που προσπαθούν με κάθε τρόπο να υπερασπιστούν τα συντεχνιακά τους συμφέροντα. Εδώ πρέπει να πω όμως ότι δεν έχω καλή εικόνα για την τρέχουσα ελληνική πραγματικότητα. Η γνώση μου για την αρχαία Ελλάδα της εποχής του Περικλέους είναι πολύ καλύτερη».

–Ο κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκυποστηρίζει ότι η Ανγκελα Μέρκελ, παρά τη στροφή της υπέρ της παροχής βοήθειας στις προβληματικές χώρες της ευρωζώνης, συνεχίζει να προωθεί έναν στόχο:τη δημιουργία μιας γερμανικής Ευρώπης.

«Πρόκειται για παράλογη υπερεκτίμηση αυτής της πολιτικού.Η ιδέα του μακρόχρονου σχεδιασμού της είναι ξένη. Το κύριο μέλημά της σήμερα είναι η πολιτική επιβίωση, η μοναδική στρατηγική της ο οπορτουνισμός.Η εξάρτησή της από τις δημοσκοπήσεις είναι τόσο μεγάλη ώστε δικαιολογεί τον όρο “δημοκρατία της ηχούς” που έχει διατυπώσει η Ελίζαμπετ Νέλε-Νόιμαν.Η Μέρκελ αντιδρά μόνο στις τρέχουσες διαθέσεις του πληθυσμού,από στρατηγική σκέψη δεν έχει ιδέα».