Kαθώς η Ουκρανία ετοιμάζεται να τιμήσει την 25η επέτειο του πυρηνικού δυστυχήματος στο Τσερνόμπιλ στις 26 Απριλίου 1986, η κληρονομιά που οι κατεστραμμένες ζωές χιλιάδων ανθρώπων άφησαν πίσω τους απλώνει βαριά τη σκιά της στη διεθνή κοινότητα. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: περισσότερα από 100 ραδιενεργά στοιχεία εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα, συμπεριλαμβανομένου του ισοτόπου πλουτώνιο-239 που έχει χρόνο ημι-ζωής τα 24.360 χρόνια. Ο πυρήνας του αντιδραστήρα καιγόταν επί δέκα συνεχείς ημέρες απλώνοντας ένα ραδιενεργό σύννεφο επάνω από το μεγαλύτερο τμήμα της Ευρώπης και μολύνοντας μια έκταση 150.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην πρώην Σοβιετική Ενωση. Περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι στην ευρύτερη περιοχή εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, ενώ ολόκληρος ο πληθυσμός της Πριπιάτ, μιας πόλης 50.000 κατοίκων που φιλοξενούσε τις οικογένειες των εργαζομένων του Τσερνόμπιλ, μεταφέρθηκε σε καταυλισμούς.
Η σοβιετική ηγεσία προσπάθησε να αποσιωπήσει την καταστροφή και περίμενε τρεις ημέρες- ώσπου η Σουηδία να μετρήσει επικίνδυνα επίπεδα ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρά της- προτού παραδεχθεί επισήμως ότι κάτι πήγε στραβά σε αυτό που προοριζόταν να γίνει το μεγαλύτερο σύμπλεγμα πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη. Η μυστικότητα με την οποία αντιμετωπίστηκε η κρίση ήταν τέτοια ώστε ο αριθμός των ανθρώπων οι οποίοι πέθαναν ως αποτέλεσμα της τραγωδίας ακόμη δεν είναι ξεκάθαρος. Ο ΙΑΕΑ αναφέρει ότι δύο εργάτες σκοτώθηκαν αυτοστιγμεί στην έκρηξη, ενώ τουλάχιστον 28 πέθαναν μέσα σε διάστημα τριών μηνών από τη ραδιενέργεια.
Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των ατόμων που έχασαν τη ζωή τους από άμεση ή έμμεση έκθεση στη ραδιενέργεια ποικίλλει: κάποιοι κάνουν λόγο για λιγότερα από 100 θύματα αμέσως μετά την έκρηξη, ενώ άλλοι ανεβάζουν τον αριθμό σε εκατοντάδες χιλιάδες στα χρόνια που ακολούθησαν. Υπολογίζεται ότι περίπου πέντε εκατομμύρια άνθρωποι εκτέθηκαν σε δυνητικά επικίνδυνα επίπεδα ραδιενέργειας στην Ουκρανία, στη Λευκορωσία και στη Ρωσία. Γιατροί αναφέρουν ότι το ποσοστό κρουσμάτων καρκίνου είναι κατά πολύ υψηλότερο σε αυτές τις περιοχές από το 1986 και έπειτα: αμέσως μετά το δυστύχημα κατεγράφησαν περισσότερες από 1.800 περιπτώσεις καρκίνου του θυρεοειδούς σε παιδιά ως 14 χρόνων.
Περυσινή έρευνα αμερικανών επιστημόνων διεπίστωσε ότι στην ουκρανική πόλη Ρίβνε, 250 χιλιόμετρα δυτικά του Τσερνόμπιλ, η χρόνια έκθεση των κατοίκων σε χαμηλά επίπεδα ραδιενέργειας προκαλεί αυξημένα ποσοστά γεννήσεων βρεφών με γενετικές ανωμαλίες, αποδεικνύοντας ότι οι επιπτώσεις ενός «πειράματος ρουτίνας» στον μοιραίο αντιδραστήρα θα συνεχίσουν να ταλαιπωρούν την περιοχή για πολλά χρόνια ακόμη.
«Δέσμιους» της πυρηνικής βιομηχανίας χαρακτηρίζει τους διεθνείς οργανισμούς και τις κυβερνήσεις ο Γιούλι Αντρέγεφ, ο ρώσος ειδικός σε θέματα Πυρηνικής Ασφάλειας που ως επικεφαλής της σοβιετικής Spetsatom πρωτοστάτησε στις επιχειρήσεις «καθαρισμού» του Τσερνόμπιλ το 1986. Σήμερα, ως σύμβουλος της αυστριακής κυβέρνησης σε θέματα Πυρηνικής Ασφάλειας, ο κ. Αντρέγεφ μιλάει στο «Βήμα» για το Τσερνόμπιλ, τη Φουκουσίμα και τα «άπλυτα» της «καθαρής» ενέργειας.
«Αν κάποιος επιχειρήσει να ψάξει για ομοιότητες μεταξύ των ατυχημάτων στο Θρι Μάιλ Αϊλαντ (σ.σ.: Ηνωμένες Πολιτείες, 1979), του Τσερνόμπιλ και της Φουκουσίμα, με την πρώτη ματιά θα διαπιστώσει ότι σχεδόν όλα είναι διαφορετικά: η χώρα, ο τύπος του αντιδραστήρα, η ηλικία του αντιδραστήρα, η εξειδίκευση του προσωπικού. Ωστόσο υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό: ρυθμιστικές αρχές “ετοιμοθάνατες” και “δέσμιες” της πυρηνικής βιομηχανίας. Αυτούς τους χαρακτηρισμούς χρησιμοποίησε ο ίδιος ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα το 2007 και ισχύουν τόσο για την πρώην Σοβιετική Ενωση και τη σύγχρονη Ιαπωνία όσο και για άλλα κράτη- ίσως εκτός της Φινλανδίας, όπου ο δείκτης της διαφθοράς είναι χαμηλός. Το υπόβαθρο και τα συμφέροντα των ειδικών σε αυτά τα σώματα και της πυρηνικής βιομηχανίας είναι ακριβώς τα ίδια: να κρατήσουν τη βιομηχανία “ζωντανή” για όσο περισσότερο γίνεται και με όποιον τρόπο γίνεται. Σε περίπτωση που εφαρμοσθούν αυστηροί κανόνες στην πυρηνική βιομηχανία, αμέσως θα γίνει μη ανταγωνιστική. Τον ακριβή αριθμό των θυμάτων του Τσερνόμπιλ δεν θα τον μάθουμε. Ούτε η Ιαπωνία θα προχωρήσει σε δημοσιοποίηση στοιχείων, γιατί τότε θα υπονομευθεί η “καθαρή” εικόνα της πυρηνικής βιομηχανίας».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
