Η μεταλλική στέγη τοποθετήθηκε, η θηραϊκή γη την κάλυψε και η αγριάδα που έσπειραν στο χώμα φύτρωσε προαναγγέλλοντας μια πράσινη άνοιξη για το Ακρωτήρι. Το θέαμα από ψηλά είναι μοναδικό αφού τα 12 στρέμματα του στεγάστρου που ήρθε να καλύψει τον εντυπωσιακά διατηρημένο προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης μοιάζουν να είναι συνέχεια του εδάφους της. Αυτός ήταν και ο στόχος.
Από τις 31 Μαΐου, καταληκτική ημερομηνία παράδοσης του έργου, μια νέα εποχή αρχίζει για τον αρχαιολογικό χώρο αλλά και για ολόκληρο το νησί. Δεν υπάρχει άλλωστε αντίστοιχο αρχαίας πόλης 3.500 ετών που να έχει δώσει τόσα ευρήματα, να είναι σε θέση να προσφέρει τέτοιον πλούτο πληροφοριών για τους ανθρώπους και τη ζωή τους σε εποχές μη καταγεγραμμένες στον ιστορικό χάρτη, ενώ ταυτόχρονα να συνδέεται με ένα συνταρακτικό γεγονός, μία από τις μεγαλύτερες εκρήξεις ηφαιστείου στον κόσμο.
Θα μπορούσε να το δει κανείς και σαν ένα υπερθέαμα που τα έχει όλα: ηφαίστεια, εκρήξεις, σεισμούς, καταποντισμούς, τσουνάμι που έφθασε ως την Κρήτη και ηφαιστειακό χειμώνα. Ενας από τους μεγαλύτερους μύθους της προϊστορίας είναι αυτός της Θήρας. Και ένας λαμπρός πολιτισμός γεμάτος ορμή και ζωντάνια που έσβησε πάνω στην ακμή του σαν πυροτέχνημα ήταν αυτός στο Ακρωτήρι. Σπουδαίος ο ρόλος του στεγάστρου, λοιπόν, αφού καλείται να προστατέψει και να αναδείξει τον πολιτισμό που θάφτηκε μέσα στην ηφαιστειακή σποδό αλλά και να αναστρέψει μέσω της νέας, ενισχυμένης στο έπακρο κατασκευής του την αρνητική εικόνα που δημιουργήθηκε διεθνώς πριν από μερικά χρόνια με την πτώση ενός τμήματός του.
Μια πόλη-μουσείο θα γνωρίζουν οι επισκέπτες του Ακρωτηρίου και μάλιστα σε περιβάλλον με συνθήκες «θερμοκρασιακής άνεσης», το οποίο δημιουργείται χάρη στον βιοκλιματικό σχεδιασμό του στεγάστρου από τον βραβευμένο γι΄ αυτήν ακριβώς την ιδέα αρχιτέκτονα κ. Νίκο Φιντικάκη. Η πυκνή δόμηση, τα πολυώροφα κτίρια με τις πλούσιες τοιχογραφίες αλλά και το ανεπτυγμένο αποχετευτικό σύστημα, οι αποθήκες και οι βιοτεχνικοί χώροι, οι δρόμοι και οι πλατείες και μαζί οι θεματικές εκθέσεις αρχαίων αντικειμένων τις οποίες οργανώνει σε επιλεγμένα σημεία του οικισμού ο καθηγητής Αρχαιολογίας κ. Χρίστος Ντούμας, «ψυχή» του Ακρωτηρίου από το 1975, συνθέτουν τα στοιχεία του αρχαιολογικού χώρου.
Πάνω απ΄ όλα όμως είναι η εμπειρία και η αίσθηση που μπορεί να αποκομίσει κανείς περπατώντας στους ίδιους δρόμους όπου πάτησαν πριν από χιλιετίες οι πλούσιοι καραβοκύρηδες του νησιού φεύγοντας για μακρινά ταξίδια και επιστρέφοντας με δώρα εξωτικά για το σπιτικό τους, οι κομψές κυράδες όταν έβγαιναν στην εξοχή για να μαζέψουν κρίνα αλλά και όταν, με τη γη να τρέμει κάτω από τα πόδια τους, όλοι μαζί έπαιρναν τον δρόμο της φυγής. Και να σκεφθεί κα νείς ότι πρόκειται για ένα τμήμα μόνο του οικισμού καθώς το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται ακόμη μέσα στη θηραϊκή γη.
Περί το 1/10 είναι το τμήμα της πόλης που βρίσκεται κάτω από το στέγαστρο. Κατά πάσα πιθανότητα, πρόκειται για το κέντρο της, όπως λέει ο κ. Ντούμας. «Γιατί τοιχογραφίες φαίνεται να υπάρχουν ακόμη και στα κτίρια που δεν έχουν ανασκαφεί. Δεν νομίζω λοιπόν ότι όλα τα σπίτια ήταν τόσο πλούσια και περιποιημένα». Σε 50-60 ανέρχονται τα κτίρια που έχουν εντοπισθεί σε αυτόν τον χώρο, ωστόσο ανασκαμμένα πλήρως είναι μόνο τέσσερα-πέντε. «Για πρώτη φορά όμως θα αναδειχθούν τώρα οι κορυφές άλλων 20ώστε ο επισκέπτης να έχει την κάτοψη του οικισμού» λέει ο καθηγητής.
Τρεις διαδρομές χαράσσονται μέσα στον οικισμό: για το ευρύ κοινό, για τα άτομα με αναπηρίες και για τους επιστήμονες. Δώδεκα θα είναι οι στάσεις επίσκεψης με ισάριθμες θεματικές εκθέσεις, οι οποίες αφορούν τη σχέση των κατοίκων του οικισμού με τη θάλασσα, τα σκαριά των πλοίων, το εμπόριο, τα εισηγμένα εξωτικά προϊόντα, την καθημερινότητα στην πόλη, τα μαγειρικά σκεύη, την τροφή και την οικοτεχνία μέσω της υφαντικής και της μεταλλουργίας. Μόνιμες και φορητές εστίες μαγειρικής, ψηστιέρες και υποδοχές για σουβλάκια, μαγκάλια, καλάθια και δίχτυα, κρόταλα, λίθινα και μεταλλικά εργαλεία και σκεύη, τεράστιοι αποθηκευτικοί πίθοι που στέκονται στη θέση τους, απρόσμενοι σπόροι φυτών όπως κέδρου και ροδιάς, παστά ψάρια και σαλιγκάρια, στοιχεία για την καλλιέργεια αμπέλου και για την πα ραγωγή… μπίρας: όλα τα ευρήματα θα είναι τοποθετημένα σε χαμηλές ξύλινες προθήκες για να είναι ορατά από πάνω. Οι περίφημες τοιχογραφίες εξάλλου θα παρουσιαστούν σε αναπαραστάσεις φυσικού μεγέθους.
Το 2000 ξεκίνησε η κατασκευή του στεγάστρου προκειμένου να αντικαταστήσει τη μικρή και απλή μεταλλική κατασκευή που είχε τοποθετηθεί στις αρχές της δεκαετίας του ΄70- επί Σπυρίδωνος Μαρινάτου, ο οποίος ανακάλυψε το Ακρωτήρι το 1967. Στις 23 Σεπτεμβρίου 2005 και ενώ το έργο είχε σχεδόν ολοκληρωθεί, η υποχώρηση της στέγης σε ένα σημείο της, με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός ανθρώπου και τον τραυματισμό άλλων έξι, ανέστειλε τα πάντα. Η αναζήτηση των αιτίων όμως δεν κατέληξε πουθενά και επίσημο πόρισμα δεν υπήρξε.
Το βέβαιο πάντως είναι ότι, σύμφωνα με τη νέα βρετανική μελέτη, έγιναν αλλαγές στον στατικό κυρίως φορέα. Αλλαξαν εξ ολοκλήρου τα αντισεισμικά εφέδρανα που προστατεύουν το στέγαστρο από σεισμικές δονήσεις, καταπονήσεις και φορτία, αλλά και η μεταλλική αρθρωτή στέγη (χωροδικτύωμα) η οποία αντικαταστάθηκε από πιο συμπαγή κατασκευή, επίσης μεταλλική. Το κόστος πάντως για το Ελληνικό Δημόσιο παρέμεινε το ίδιο: 32 εκατ. ευρώ (16 εκατ. από το Β΄ και Γ΄ ΚΠΣ και 16 εκατ. από το ελληνικό κράτος).
Δύο στέγες,μία ξύλινη και μία μεταλλική,οι οποίες απέχουν μεταξύ τους από ένα ως δύο μέτρα,παίζουν τον ουσιαστικό ρόλο στη λειτουργία του βιοκλιματικού στεγάστρου δημιουργώντας ένα περιβάλλον πέντε ως έξι βαθμών χαμηλότερο του εξωτερικού χώρου.Οπως εξηγεί ο κ. Φιντικάκης, «το στέγαστρο διαθέτει 14 τόξα,καθένα από τα οποία έχει ανοίγματα προς τον Βορρά και προς τον Νότο.Η διαμπερής κυκλοφορία του αέρα γίνεται τη νύχτα με το άνοιγμα όλων των “παραθύρων”, όταν η θερμοκρασία στο νησί είναι γύρω στους 18 βαθμούς (την ημέρα φθάνει τους 37).Την ημέρα ο ζεστός αέρας ανεβαίνει προς τα πάνω,περνά μέσα από τις περσίδες της ξύλινης οροφής και απάγεται από τα ανοίγματα του Νότου».
Χώμα πάχους 7 εκατοστών- αντί για 13,που είχε τοποθετηθεί αρχικώς,αφού ο νέος φέρων οργανισμός είναι βαρύτερος από τον προηγούμενο- καλύπτει την οροφή αποτρέποντας τις αχτίδες του ηλίου να ζεστάνουν τον χώρο.Το αποτέλεσμα; «Εχω μηδενική κατανάλωση ενέργειας σε αυτό το έργο» τονίζει ο κ.Φιντικάκης.
Εσωτερικά το στέγαστρο βρίσκεται σε ύψος τεσσάρων ως έξι μέτρων από τις αρχαιότητες,ενώ υπάρχουν 11 έξοδοι διαφυγής.Στον περιβάλλοντα χώρο ένας διάδρομος οδηγεί στην είσοδο.
Υπάρχουν εκεί τρία φυλάκια,ένα κυλικείο,ιατρείο,χώρος ξεναγών,τουαλέτες, αποθήκες,χώροι συντήρησης,υδατοδεξαμενές για τη συγκέντρωση του νερού της βροχής που θα προέρχεται από την οροφή του στεγάστρου,ενώ έχει προβλεφθεί και βιολογικός καθαρισμός.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
