ΤΟ ΒΗΜΑ – Project Syndicate
Ο 21ος αιώνας βλέπει την επιστροφή της Ασίας στις ιστορικές της διαστάσεις. Το 1800, η Ασία εκπροσωπούσε άνω του μισού του παγκόσμιου πληθυσμού και παραγωγής. Το 1900, εκπροσωπούσε μόνο το 20% της παγκόσμιας παραγωγής -όχι επειδή κάτι κακό είχε συμβεί στην Ασία αλλά επειδή η Βιομηχανική Επανάσταση είχε μετατρέψει την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική σε παγκόσμιο εργοστάσιο.
Η ανάκαμψη της Ασίας ξεκίνησε με την Ιαπωνία, ύστερα μετακινήθηκε στη Νότια Κορέα και μετά στη Νοτιοανατολική Ασία, αρχίζοντας από τη Σιγκαπούρη και τη Μαλαισία. Σήμερα η ανάκαμψη επικεντρώνεται στην Κίνα ενώ αφορά όλο και περισσότερο την Ινδία, βγάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια στο μεταξύ.
Η αλλαγή όμως δημιουργεί ανησυχίες για τους ελιγμούς στις σχέσεις ισχύος ανάμεσα στα κράτη. Το 2010, η Κίνα ξεπέρασε την Ιαπωνία και έγινε η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Η επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs αναμένει ότι ο συνολικός όγκος της κινεζικής οικονομίας θα ξεπεράσει εκείνον των ΗΠΑ το 2027.
Αλλά ακόμη και αν το κινεζικό ΑΕΠ εξισωθεί με το αμερικανικό στη δεκαετία του 2020, οι δυο οικονομίες δεν θα είναι ίσες. Η Κίνα θα συνεχίσει να έχει μεγάλες υπανάπτυκτες επαρχίες και δεν θα φθάσει τις ΗΠΑ από άποψη κατά κεφαλήν εισοδήματος _ που αποτελεί καλύτερο μέτρο για την εξέλιξη μιας οικονομίας _ μέχρι το δεύτερο μισό του αιώνα.
Σχεδόν μοναδική ανάμεσα στις αναπτυσσόμενες χώρες, η Κίνα γερνάει ιδιαίτερα γρήγορα.
Ως το 2030 θα έχει περισσότερους γηραιούς εξαρτημένους από παιδιά. Ορισμένοι Κινέζοι ανησυχούν ότι η χώρα θα γεράσει πριν πλουτίσει.
Το αυταρχικό πολιτικό σύστημα της Κίνας έχει επιδείξει μέχρι στιγμής εντυπωσιακή ικανότητα να πετυχαίνει συγκεκριμένους στόχους, για παράδειγμα να διοργανώνει επιτυχημένους Ολυμπιακούς Αγώνες, να κατασκευάζει υπερταχεία τρένα ή ακόμη και να δίνει κίνητρα στην οικονομία για να ανακάμψει από την παγκόσμια κρίση. Το αν θα διατηρήσει την ικανότητα αυτή παραμένει μυστήριο.
Το μέγεθος και ο υψηλός ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ενισχύσουν την δύναμή της συγκριτικά με τις ΗΠΑ τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό όμως δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι η Κίνα θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ για να γίνει η πιο ισχυρή χώρα στον κόσμο.
Ακόμη και αν η Κίνα δεν υποστεί κάποιο μεγάλο εσωτερικό πολιτικό πλήγμα, πολλές σημερινές εκτιμήσεις με βάση την ανάπτυξη του ΑΕΠ και μόνο είναι υπερβολικά μονοδιάστατες: αγνοούν το πλεονέκτημα των ΗΠΑ σε στρατιωτική και «μαλακή» δύναμη όπως και τα γεωπολιτικά μειονεκτήματα της Κίνας στην εσωτερική ασιατική ισορροπία δυνάμεων.
Δική μου εκτίμηση είναι ότι ανάμεσα στο εύρος των πιθανών σεναρίων, τα πιθανότερα είναι εκείνα στα οποία η Κίνα κάνει τις ΗΠΑ «να τρέξουν» αλλά δεν τις ξεπερνά σε συνολική ισχύ το πρώτο μισό αυτού του αιώνα.
Και το σημαντικότερο, οι ΗΠΑ και η Κίνα δεν πρέπει να αναπτύξουν υπερβολικό φόβο η μια για την άλλη. Το να αναμένουν μια σύγκρουση μπορεί από μόνο του να αποτελέσει αιτία σύγκρουσης. Στην πραγματικότητα, οι δυο χώρες δεν έχουν βαθιά αντικρουόμενα συμφέροντα. Αμφότερες θα κερδίσουν πολύ περισσότερα από τη συνεργασία.
*Ο Joseph S. Nye είναι καθηγητής στο Χάρβαρντ και συγγραφέας του «The Future of Power» (σε ελεύθερη απόδοση «Το μέλλον της δύναμης»)
