Διχάζει την ελληνική κοινωνία το προσχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας για τη δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων. Μολονότι η Ελλάδα παραμένει ουραγός στις μεταμοσχεύσεις οργάνων, εν τούτοις οι πολίτες και δη οι επιστήμονες έχουν επιφυλάξεις για το κατά πόσον η «εικαζόμενη συναίνεση» του δότη αποτελεί τη λύση στο πρόβλημα. Οι γιατροί υποστηρίζουν ότι το μέτρο αυτό αν ληφθεί μεμονωμένα δεν θα αλλάξει προς το καλύτερο την πορεία των μεταμοσχεύσεων. Ουδείς συνάδελφός τους, λένε, θα επιχειρήσει την αφαίρεση οργάνων από πτωματικό δότη δίχως τη συγκατάθεση των συγγενών.
Συγκρατημένοι είναι και με ακόμη ένα σημείο του προσχεδίου νόμου, το οποίο αφορά τη διεύρυνση της ομάδας των ατόμων που μπορούν να λάβουν μόσχευμα από ζωντανό δότη. Από την αντίθετη πλευρά, θετικοί, χωρίς δεύτερη σκέψη, με το σχέδιο του υπουργείου Υγείας είναι οι πάσχοντες, οι άνθρωποι δηλαδή που βρέθηκαν ή εξακολουθούν να βρίσκονται σε λίστα περιμένοντας να λάβουν το σωτήριο μόσχευμα. Την ίδια άποψη φαίνεται να συμμερίζονται και όσοι έχουν ζήσει από κοντά την ταλαιπωρία των δικών τους ανθρώπων και την αγωνία της αναμονής.
Διαιρεμένη παρουσιάζεται η επιστημονική κοινότητα. «Η διεύρυνση του κύκλου των ληπτών οργάνων από ζώντα δότη δεν ξέρω πού μπορεί να οδηγήσει και η “εικαζόμενη συναίνεση” δεν θεωρώ ότι είναι η λύση» εκτιμά ο πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), καθηγητής κ. Ι. Βλαχογιάννης . Μάλιστα εκφράζει τον κίνδυνο εμπορευματοποίησης των νεφρικών μοσχευμάτων εφόσον «μεγαλώσει» η ομάδα των ληπτών.
Σχετικά με τις πτωματικές μεταμοσχεύσεις, σημειώνει ότι ουδείς γιατρός θα αφαιρέσει όργανα προς μεταμόσχευση χωρίς να ρωτήσει τους συγγενείς γι΄ αυτή την ενέργεια. «Είναι μια πράξη που δεν μπορεί να γίνει απουσία του συγγενικού περιβάλλοντος. Με αυτό το σχέδιο καταργούνται βασικές αξίες όπως η αυτονομία και η αξιοπρέπεια του ατόμου.Η δωρεά οργάνων είναι μία υπόθεση που πρέπει να υιοθετηθεί από την ελληνική κοινωνία και νομίζω ότι σε αυτόν τον τομέα έχουμε επιτύχει αρκετά. Το τελευταίο δίμηνο έχουμε πρωτοφανή αύξηση των δοτών οργάνων προς μεταμόσχευση» τονίζει, ενώ εκφράζει τον φόβο μήπως η διαμάχη πλήξει τον χώρο των μεταμοσχεύσεων. «Οποτε γίνονται ανάλογες συζητήσεις οι μεταμοσχεύσεις κατακρημνίζονται» επισημαίνει.
Τις επιφυλάξεις του δεν κρύβει και ο πρόεδρος του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, καρδιοχειρουργός και επί σειρά ετών διευθυντής του Τμήματος Μεταμοσχεύσεων Καρδιάς και Πνευμόνων του νοσοκομείου κ. Π.Αλιβιζάτος. «Ανάλογα μέτρα εφαρμόζονται σε αρκετές χώρες.Κι εκεί όμωςοι γιατροί ζητούν τη συγκατάθεση των συγγενών προτού προχωρήσουν στην αφαίρεση οργάνων. Αν η οικογένεια δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο,δεν γίνεται.Σε ό,τι αφορά το θέμα διεύρυνσης του κύκλου των ληπτών στις ζώσες μεταμοσχεύσεις, τίθεται και αυτό προς συζήτηση. Το βλέπω θετικά, αρκεί να υπάρχουν κάποια όρια. Να μην το ξανοίξουμε τελείως και γίνει ξέφραγο αμπέλι…».
Ο επίκουρος καθηγητής Χειρουργικής και Μεταμόσχευσης Οργάνων κ. Στ. Αντωνίου τάσσεται υπέρ του προσχεδίου, εκφράζει όμως τον φόβο ότι δεν θα αποδώσει. «Τα μοσχεύματα δεν αυξάνονται μόνο με νόμους.Δεν λύνεται το πρόβλημα των μεταμοσχεύσεων μόνο με την “εικαζόμενη συναίνεση”.Και παλαιότερα διαθέταμε μοσχεύματα,τα οποία όμως έφευγαν στο εξωτερικό. Κι αυτό διότι δεν υπάρχει κατάλληλη υποδομή και υποστήριξη των μονάδων μεταμοσχεύσεων» .
Σύμφωνα με τον κ. Αντωνίου, το πρόβλημα θα λυθεί μόνο εάν αλλάξει όλο το σύστημα οργάνωσης των μεταμοσχεύσεων. «Στην Ισπανία, που ισχύει η “εικαζόμενη συναίνεση”,έγιναν παράλληλα και άλλες ενέργειες. Αυξήθηκαν οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και οι κλίνες τους, ορίστηκε συντονιστής των μεταμοσχεύσεων ένας από τους γιατρούς κάθε ΜΕΘ, ο ισπανικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων οργανώθηκε σε ηλεκτρονική βάση με πολλά παρακλάδια σε όλη την Ισπανία και μεγάλο αριθμό προσωπικού,οργανώθηκαν σωστά οι μονάδες μεταμοσχεύσεων. Σήμερα η Ισπανία έχει 35 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού όταν η Ελλάδα έχει μόλις έξι».
Με θετικό μάτι βλέπει το προσχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας και ο διευθυντής του Νεφρολογικού Τμήματος, υπεύθυνος νεφρολόγος της Μονάδας Μεταμόσχευσης Νεφρού του Λαϊκού Νοσοκομείου κ. Ι.Μπολέτης. Δηλώνει ότι συμφωνεί με τη διεύρυνση της ομάδας των ληπτών στη δωρεά οργάνων, πλην όμως- σημειώνειχρειάζονται περισσότερες ασφαλιστικές δικλίδες.
«Τη μεγάλη διαμάχη», συνεχίζει, «προκαλεί το μέτρο της “εικαζόμενης συναίνεσης”.Εκεί ο κόσμος είναι μοιρασμένος. Η γνώμη μου είναι ότι κανείς γιατρός δεν πρόκειται να κάνει λήψη οργάνων εάν δεν έχει συμφωνήσει το οικείο περιβάλλον του αποβιώσαντος. Επομένως, δεν είμαι σίγουρος αν με την εφαρμογή του μέτρου θα αλλάξει κάτι στην πράξη. Ωστόσο, φοβάμαι ότι οι αντιθέσεις που υπάρχουν σε αυτό το θέμα θα δημιουργήσουν αρνητικό κλίμα στον χώρο των μεταμοσχεύσεων.Το χειρότερο κακό στη μεταμόσχευση είναι η γκρίνια. Γι΄ αυτό χρειάζονται ήρεμη συζήτηση και συναινετικές λύσεις».
Σε ηλικία 50 ετών ο πρόεδρος του Πανελληνίου Αθλητικού Συλλόγου Μεταμοσχευμένων κ. Ι.Αρκάς έμαθε ότι έπασχε από πολυκυστικούς νεφρούς, μία σοβαρή κληρονομική πάθηση. «Εκανα 15 μήνες αιμοκάθαρση. Η λίστα όμωςήταν μεγάλη και δεν έβλεπα φως… Ετσισε ηλικία 52 ετών αποφάσισα να φύγω στο εξωτερικό για μεταμόσχευση νεφρού.Σήμερα, οκτώ χρόνια μετά τη μεταμόσχευση, κάνω βάδην, τρέξιμο, παίζω πινγκ πονγκ… Ως εθνική ομάδα μεταμοσχευμένων παίρνουμε μέρος σε παγκόσμιους και πανευρωπαϊκούς αγώνες».
Ο κ. Αρκάς δηλώνει ότι συμφωνεί με το προσχέδιο του υπουργείου Υγείας: «Υπάρχουν άνθρωποι που περιμένουν 15 και 20 χρόνια. Αυτό είναι ανεπίτρεπτο. Με τα μέτρα αυτά θεωρώ ότι θα αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων».
Εχουν περάσει 15 χρόνια από την ημέρα που ο Αρχιμανδρίτης κ. ΔαμασκηνόςΖαχαράκης , ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγάθωνος, υπεβλήθη σε μεταμόσχευση ήπατος από τον διεθνούς φήμης καθηγητή Χειρουργικής και Μεταμοσχεύσεων του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι κ. ΑνδρέαΤζάκη:
«Νιώθω σαν να είμαι 15 ετών,αφού η προηγούμενη ζωή είχε φθάσει στη λήξη της… Τότε, πριν υποβληθώ σε μεταμόσχευση, δεν μπορούσα να μιλήσω,ούτε να περπατήσω.Σαν να είχα φθάσει στον θάνατο.Μια μέρα παρακάλεσα τα παιδιά και με πήγαν στην εικόνα της Παναγίας Αγάθωνης και της είπα:“Μάνα,πεθαίνω.Σώσε με”.Και η Παναγία ήρθε κοντά μου- έτσι το ένιωσα.Και πήγαν όλα καλά.Είναι σαν να ξαναγεννήθηκα».
Ο κ. Δαμασκηνός διατηρεί κάποιες επιφυλάξεις ως προς το σχέδιο του υπουργείου Υγείας. «Το θέμα των μεταμοσχεύσεων είναι ιερό και θέλει μεγάλη προσοχή.Βασική προϋπόθεση για μας είναι η συνειδητή συναίνεση του δότη. Καθετί που εικάζει τη θέληση του δότη αποτελεί παρέμβαση στο αυτεξούσιο και αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό.Το αυτεξούσιο είναι αναφαίρετο δώρο του Θεού στον άνθρωπο και ούτε καν ο ίδιος μπορεί να παρέμβει σε αυτό.Αυτό μας το έδωσε και πρώτος Αυτός το σέβεται. Η προσφορά των οργάνων,κατά την ταπεινή μου γνώμη,πρέπει να είναι καρπός αγάπης του δότη και σεβασμού και όχι αποτέλεσμα σοφιστειών κάθε νομοθέτη. Ο δότης πρέπει να είναι υποχρεωτικά και δωρητής.Αυτός με τη δική του θέληση δωρίζει το όργανο που θα πάει στον συνάνθρωπό του» δηλώνει.
Παράλληλα εκφράζει τον φόβο ότι «καθετί που υποκαθιστά τη συνειδητή βούληση με απρόσωπες εικασίες θα εξασφαλίσει λιγότερα μοσχεύματα απ΄ ό,τι η συναίνεση της Εκκλησίας στις μεταμοσχεύσεις.Η Εκκλησία παίζει σπουδαίο ρόλο στο θέμα αυτό και δεν είναι αρνητική, απλώς θέλει την προσοχή σε κάποια θέματα διότι η συνειδητή συναίνεση είναι μια ιερή πράξη αυταπάρνησης και αγάπης χωρίς να έχει μέσα καμία ιδιοτέλεια».
Πριν από 15 χρόνια, όταν ήταν γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ, ο σημερινός πρόεδρος της Κύπρου έπασχε από νεφρική ανεπάρκεια. Οι γιατροί τού είπαν ότι χρειάζεται απαραιτήτως να γίνει μεταμόσχευση νεφρού. Η δωρήτρια βρέθηκε και ήταν η αδελφή του Δέσποινα . Ετσι την ίδια ώρα ο σημερινός πρόεδρος της Κύπρου και η αδελφή του εισέρχονταν στο νοσοκομείο. Από τότε, μετά την επιτυχή μεταμόσχευση, ο πρόεδρος Χριστόφιας δεν χάνει την ευκαιρία να ευχαριστεί δημοσίως την αδελφή του που του έσωσε τη ζωή.
«Ακολούθησα και εγώ το παράδειγμα του προέδρου Χριστόφια. Οταν το 2000 βρέθηκα στην ανάγκη να υποβληθώ σε μεταμόσχευση νεφρού (λόγω νεφρικής ανεπάρκειας), κοινοποίησα το πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζα δημοσίως, όπως ακριβώς έκανε και ο κ. Χριστόφιας. Θεωρώ ότι στη ζωή ενός πολιτικού δεν πρέπει να μένει τίποτε κρυφό. Δωρήτρια ήταν η αδελφή μου Αργύρω, η οποία μου έδωσε τον νεφρό της. Μπήκαμε μαζί στο χειρουργείο. Μου έσωσε τη ζωή. Πέραν όμως τούτου, είμαι και εγώ δωρητής οργάνων, όπως και όλη η οικογένειά μου. Ολοι μας πρέπει να γίνουμε».
Από τα 16 της χρόνια κάνει αιμοκάθαρση και ζει με την ελπίδα της μεταμόσχευσης. Η 36χρονη πρόεδρος του Συλλόγου Νεφροπαθών Νομού Φθιώτιδας κυρία Ελένη Τριάντου μπαίνει στο μηχάνημα τρεις φορές την εβδομάδα. «Πρώτη φορά με κάλεσαν για μεταμόσχευση στα οκτώ χρόνια που έκανα αιμοκάθαρση. Δυστυχώς δεν έγινε κάτι. Ούτε και τις άλλες φορές που με κάλεσαν…» αναφέρει.
Η κυρία Τριάντου θεωρεί ότι το προσχέδιο νόμου κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση: «Πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των μοσχευμάτων στην Ελλάδα. Δεν είναι δυνατόν η χώρα μας να είναι πρώτη σε τροχαία δυστυχήματα και τελευταία στη δωρεά οργάνων.Σαν λαός,είμαστε γενναιόδωροι, όχι όμως ενημερωμένοι. Κι αυτοί που είναι ενημερωμένοι και θέλουν να γίνουν δωρητές, πολλές φορές το αμελούν».
Ανάλογη είναι και η άποψη της κυρίας Ειρήνης Ξυράφη, κόρης της κυρίας Βασιλικής, η οποία έχει υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος: «Συμφωνώ με την “εικαζόμενη συναίνεση”. Είναι ένα μέτρο που ισχύει και σε άλλες χώρες. Δεν καταλαβαίνω για ποιον λόγο δεν πρέπει να εφαρμοστεί στην Ελλάδα. Στο όνομα ποιας ηθικής; Η μητέρα μου από την ώρα που υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση ήπατος αναστήθηκε. Μαζί της, αναστήθηκε και όλη η οικογένεια…». Η κυρία Ξυράφη τονίζει ότι για να ευαισθητοποιηθεί ο κόσμος θα πρέπει να ενημερωθεί σχετικά.
Ενα άλλο ζήτημα που θέτει είναι η λειτουργία μονάδων μεταμοσχεύσεων όχι μόνο στα πανεπιστημιακά και στα δημόσια νοσοκομεία, αλλά και στις ιδιωτικές κλινικές: «Πολλά μοσχεύματα από Μονάδες Εντατικής Θεραπείας ιδιωτικών κλινικών φεύγουν στο εξωτερικό κι αυτό είναι άδικο…».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
