Θέαμα Χημείας στην Αθήνα

Μπορείς να καθηλώσεις ένα ακροατήριο όλων των ηλικιών από 10 ως 100 ετών επί μία ώρα μιλώντας τους για κάτι τόσο συνηθισμένο όπως το νερό και να φύγουν έχοντας μάθει ένα σωρό πράγματα. Το αποδεικνύει ο εξαιρετικά δημοφιλής στην Αγγλία καλεσμένος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών που, σε συνεργασία με το Βritish Council και το Τμήμα Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, διοργανώνει στο πλαίσιο του Διεθνούς Ετους Χημείας τα Κυριακάτικα Πρωινά, μια σειρά από διαδραστικά θεατρικά δρώμενα και πειράματα.
Ο Ρeter Wothers μπορούμε να πούμε ότι είναι ο Jamie Οliver της Χημείας. Εχει μια θέση διευθυντή Σπουδών στο Cambridge University, Department of Chemistry, είναι μέλος της Επιτροπής για την Ολυμπιάδα Χημείας για το Royal Society of Chemistry αλλά εκτός από αυτά, που δεν συνεπάγονται και λίγες ευθύνες, τα τελευταία 10 χρόνια της ζωής του τα έχει αφιερώσει στο να μεταδώσει τον ενθουσιασμό και τις γνώσεις του στο ευρύ κοινό ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο (Αυστραλία, Κίνα, κ.λπ.) και συμμετέχοντας σε πολλές «Επιστημονικές Εβδομάδες», σε τηλεοπτικές εκπομπές και σε εκπαιδευτικά προγράμματα.
Οταν τον είχε ρωτήσει κάποιος διευθυντής στο σχολείο, μικρό μαθητή ακόμη, τι θα κάνει όταν θα μεγαλώσει είχε απαντήσει χωρίς δισταγμό: «Θα κάνω πειράματα Φυσικής και Χημείας». Ο διευθυντής φάνηκε να μην ενθουσιάζεται από το παράξενο «επάγγελμα» που είχε διαλέξει ο μικρός Ρeter αλλά εκείνος κράτησε τον λόγο του. Και δεν έμεινε στα πειράματα που εννοείται πως θα κάνει ένας χημικός αλλά άρχισε να σκέπτεται πώς θα κάνει και άλλους, πιο πολύ μικρούς μαθητές, να τους αρέσουν τα πειράματα. Πολύ γνωστός σε ολόκληρη την Αγγλία αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο έγινε όταν οργάνωσε μαζί με έναν ακόμη τεχνικό από το Κέιμπριτζ και μια φυσικό από το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, για λογαριασμό του Discovery Channel, τη σειρά «Τhe Βig Εxperiment».
Εκεί ο Wothers δεν ήθελε απλά να στηθούν κάποια εντυπωσιακά πειράματα και τα παιδιά γύρω με ανοιχτά τα στόματα να αποτελούν απλά μέρος του σκηνικού. Οι άνθρωποι της εκπομπής έψαξαν στο Ανατολικό Λονδίνο, εκεί που υπάρχουν οι πιο υποβαθμισμένες συνθήκες ζωής στην αγγλική πρωτεύουσα, και βρήκαν 14χρονα παιδιά, μαθητές και μαθήτριες που είχαν μαθησιακές δυσκολίες και βέβαια ούτε να ακούσουν ήθελαν για Φυσική, Χημεία, Βιολογία. «Είναι βαρετά και μισώ αυτόν που μας διδάσκει» είχε πει μια δεκατετράχρονη μικρή στην αρχή των προγραμμάτων. Τότε, το 2008, οι Αγγλοι είχαν διαπιστώσει ότι στα περίπου 1.500 σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης λιγότερα από τα μισά παιδιά έπαιρναν έστω λίγο πάνω από τη βάση στα τρία μαθήματα. Την ίδια στιγμή που είχε βάλει το αγγλικό εκπαιδευτικό σύστημα στόχο όλοι όσοι βγαίνουν από το Λύκειο να ξέρουν τι τους γίνεται στα σχετικά με την επιστήμη θέματα.
Τα πειράματα όμως δεν ήταν φτιαγμένα για παθητικούς θεατές. Επάνω στην εξίσωση του Νεύτωνα για την επιτάχυνση και το φαινόμενο της άνωσης στον αέρα, αφού μάθαιναν γιατί ένα μπαλόνι με συγκεκριμένες διαστάσεις γεμάτο με ήλιον δίνει μια ανυψωτική δύναμη ίση με 100 Νewton, έπρεπε να βρουν πόσα μπαλόνια θα χρειαζόταν να δέσουν στην πλάτη κάποιου συμμαθητή τους ώστε εκείνος να πηδήξει στο κενό από μια πολύ ψηλά βαλμένη εξέδρα χωρίς να πάθει κάτι! Και τα άλλα επεισόδια της σειράς (βρίσκονταιεδώ: www.yourdiscovery.com/bigexperi ment/videoclips/index.shtml) είναι ακόμη πιο εντυπωσιακά. Κατασκευάζουν κόλλα και με γάντζο κολλημένο με αυτήν τα ανεβάζουν σε ύψος 12 μέτρων όπου αιωρούνται για να διαπιστώσουν ποια κόλλα αντέχει περισσότερο, κάνουν νεκροτομή σε άλογο για το μάθημα της Βιολογίας, σε συνθήκες τεχνητού κεραυνού μαθαίνουν ότι δεν είναι έξυπνο να είσαι έξω και να κρατάς μια μουσκεμένη ανοιχτή ομπρέλα αλλά δεν κινδυνεύεις αν καταφύγεις σε τηλεφωνικό θάλαμο που είναι ένας εν δυνάμει κλωβός Faraday, ως και τις εκπομπές των εγκεφαλικών κυμάτων ανακαλύπτουν με απώτερο σκοπό να διδαχτούν ότι όταν είναι συγκεντρωμένα και ήρεμα τα παιδιά στην τάξη επιτυγχάνουν περισσότερα πράγματα. Στην παρουσίαση που κάνει και την ονομάζει «Απλά προσθέστε νερό» η κεντρική ιδέα είναι πως το νερό διευκολύνει αφάνταστα με την παρουσία του και τις ιδιότητές του τις χημικές αντιδράσεις. Και ξεκινάει έναν μαραθώνιο που κρατάει μία ώρα αλλά εκεί μέσα προλαβαίνει να δημιουργήσει εκρήξεις με τη βοήθεια του νερού(!), να μιλήσει για την αφυδάτωση δείχνοντας σκηνές από Βatman, να δείξει γιατί δεν πρέπει να ρίχνουμε νερό στο καυτό λάδι όταν τηγανίζουμε. Παρουσιάζει ακόμα και την εξαιρετικής σύλληψης επίδειξη του πώς δυο κατάλευκες ουσίες σε μορφή σκόνης, όταν βρεθούν στον ίδιο δοκιμαστικό σωλήνα χρειάζονται αρκετές δονήσεις για να μπορέσουν να αντιδράσουν, δίνοντας μια νέα ουσία που καταλαβαίνουμε ότι έχει προκύψει αφού πλέον το χρώμα της είναι εντυπωσιακά κίτρινο. Την άλλη στιγμή έχοντας τις ίδιες ουσίες διαλυμένες σε νερό, όταν τις φέρνει σε επαφή έχουμε άμεση την αντίδραση και την αλλαγή του χρώματος. «Καταλαβαίνετε λοιπόν», λέει ο Ρeter Wothers, γιατί εξυπηρετεί να έχουμε στο σώμα μας τόσο νερό (που επιταχύνει τις διάφορες αντιδράσεις)». Στη διεύθυνση: https://www. abc. net. au/tv/bigideas/stories/2009/09/25 /2696284. htm υπάρχει μεγάλο μέρος της παρουσίασής του αυτής σχετικά με το νερό.
Εχει τη δυνατότητα να φωτίζει με πολύ απλό τρόπο πράγματα που χρόνια μπορεί να τα διαβάζεις αλλά πιθανόν να μην τα έχεις κάνει δικά σου. Παίρνει μια μερίδα νιφάδες καλαμποκιού (κορν φλέικς), λέει πως η μερίδα αυτή δίνει 1.300 χιλιοθερμίδες και διοχετεύοντας οξυγόνο ώσπου που με κάποιον δικό του τρόπο παίρνουν φωτιά εξηγεί στο ακροατήριό του πως είδαν σε μια στιγμή, μέσα από τη λάμψη της φωτιάς, πόσες ακριβώς είναι αυτές οι 1.300 θερμίδες.
Το «Βήμα» μίλησε με τον Ρeter Wothers που δήλωσε ότι σήμερα η κατάσταση ως προς τις θέσεις εργασίας για το επάγγελμα του χημικού είναι δύσκολη αλλά ο στόχος είναι να μαθαίνουν αρκετά οι φοιτητές ώστε να μπορούν να είναι δημιουργικοί και ευέλικτοι σε οποιαδήποτε θέση τους ζητηθεί να προσφέρουν τις γνώσεις τους. Δεν πιστεύει ότι υπάρχει καλή και κακή Χημεία και στην ερώτηση «αν πιστεύει ότι με τα εντυπωσιακά πειράματά του, μια δυνατότητα που δεν διαθέτουν άλλες επιστήμες όπως η Φιλολογία και τα Οικονομικά, επηρεάστηκαν περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε κάποια παιδιά ως προς το τι θα διαλέξουν προχωρώντας στις σπουδές τους» απήντησε: «Στην εποχή μας η Χημεία δέχεται μια πίεση με όσα λέγονται για τις χημικές ουσίες και πιστεύω ότι χρειαζόταν να δείξουμε τις δυνατότητες αυτής της επιστήμης στέλνοντας ένα ελκυστικό μήνυμα (a flashy message το αποκάλεσε στη γλώσσα του) προς όλους». Τέλος, στην ερώτηση αν θα τον ενδιέφερε να δώσει ένα μέρος από τον χρόνο αλλά και τις γνώσεις του για να διοργανωθούν ανάλογα εκπαιδευτικά εγχειρήματα και σε χώρες που είναι τρομακτικά πίσω σε καινοτόμους τρόπους μετάδοσης των επιστημονικών ιδεών δήλωσε πως στο μέτρο του δυνατού, δεν θα είχε αντίρρηση. Αραγε θα δεχτεί κάποια πρόταση όταν περάσει και από εδώ;
Κυριακή και Δευτέρα,10 και 11 Απριλίου,στο Αμφιθέατρο Α15,Τμήμα Χημείας Πανεπιστημίου Αθηνών,Πανεπιστημιούπολη (πληροφορίες: 210 7273 501 και 516, https://www. eie.gr/epistimis koinonia/openscience-grgeneral.html) έχει προγραμματιστεί να γίνουν δύο θεαματικές παρουσιάσεις από τον Ρeter Wothers με τίτλο: «Προσθέστε απλά νερό».Τα πειράματα απευθύνονται σε παιδιά Λυκείου και φοιτητές με ώρα έναρξης 11 το πρωί.Η είσοδος είναι ελεύθερη.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ