Ελπίζω να μου συγχωρήσουν οι αναγνώστες αυτής της στήλης μια μικρή «παρέκκλιση» για να «ευλογήσω τα γένια μου»… Συνήθως πολιτικοί και δημοσιογράφοι δημοσιεύουν τις προσωπικές αναμνήσεις, οι οποίες πλουτίζουν τις ιστορικές καταθέσεις και προσφέρουν «πρώτη ύλη» στους ιστορικούς και στους φιλίστορες. Επέλεξα έναν άλλο δρόμο. Να ιστορήσω την προσωπική περιήγηση στην Ιστορία μας με επίκεντρο την πορεία του κοινοβουλευτισμού, του πολιτεύματος το οποίο παρά τα όποια μειονεκτήματα, θεωρείται το αντιπροσωπευτικότερο της Δημοκρατίας, όπως μας τη δίδαξαν και την κληροδότησαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας.
Η πορεία του κοινοβουλευτισμού δεν είναι αυτόνομη. Επηρεάζεται από μεγάλα και μικρά γεγονότα, τα οποία διαδραματίζονται στο προσκήνιο ή στο παρασκήνιο. Ο κοινοβουλευτισμός δεν ταξιδεύει με αυτόματο πιλότο. Συνεπώς οι ηγέτες και τα κόμματα παίζουν καθοριστικό ρόλο. Στη μακρόχρονη πορεία του κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα καθοριστικός ήταν ο ρόλος των ξενόφερτων βασιλιάδων, των «προστάτιδων δυνάμεων», του στρατού, των πραξικοπηματιών και των δικτατόρων.
Η περιήγηση στην Ιστορία συμπληρώνεται από τα προσωπικά βιώματα της πενηντάχρονης πορείας στη δημοσιογραφία και την πολιτική και καταγράφεται σε ένα ιστορικό αφήγημα τεσσάρων τόμων, που καλύπτουν το πολιτικό προσκήνιο και παρασκήνιο από την ίδρυση του νέου Ελληνικού Κράτους ως τις εκλογές του 2009. Ο τίτλος: «Η Περιπέτεια του Κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα».
Οι αριθμοί εξηγούν τον χαρακτηρισμό «Περιπέτεια». Στα 165 χρόνια από την αρχή του κοινοβουλευτισμού και τις πρώτες βουλευτικές εκλογές του 1844 ως τις τελευταίες το 2009, έχουν διεξαχθεί 61 κοινοβουλευτικές αναμετρήσεις. Το πλέον εντυπωσιακό είναι ότι στην ίδια χρονική περίοδο των 165 χρόνων είχαμε 188 κυβερνήσεις και 90 πρωθυπουργούς, 158 κοινοβουλευτικές και οι υπόλοιπες 30 σε ανώμαλες περιόδους ή μεταβατικές.
Η μεγαλύτερης διάρκειας πολιτική ομαλότητα καταγράφεται μετά τη δικτατορία του 1967. Από το 1844 ως τότε κάθε άλλο παρά ομαλή μπορεί να χαρακτηριστεί η πορεία του κοινοβουλευτισμού. Δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, Βαλκανικοί Πόλεμοι, εθνικός διχασμός, Μικρασιατική Καταστροφή, εμφύλιοι πόλεμοι, στρατιωτικά πραξικοπήματα, δικτατορίες, πολιτικές δολοφονίες, διωγμοί, φυλακίσεις και εξορίες πολιτικών αντιπάλων, χρεοκοπίες και διεθνείς οικονομικοί έλεγχοι συνθέτουν την περιπέτεια της χώρας ως το 1974.
Από τη δολοφονία του πρώτου κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια ως το 1974 από τις 179 κυβερνήσεις μόνο οκτώ είχαν θητεία από τρία ως τέσσερα χρόνια. Από αυτές οι πέντε στις «χρυσές περιόδους» του Χαριλάου Τρικούπη (2) και του Ελευθερίου Βενιζέλου (3). Και οι δύο αυτοί ηγέτες πέθαναν στο εξωτερικό! Ο Τρικούπης έχασε τις εκλογές από τον… Γουλιμή. Ο Βενιζέλος, ο δημιουργός «της Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», αφού επέζησε από δύο απόπειρες δολοφονίας, καταδικάστηκε σε θάνατο για το κίνημα του ΄35 και πέθανε εξόριστος στη Γαλλία. Μεταθανάτια «τιμωρία» η απαγόρευση μεταφοράς της σορού του στην Αθήνα!
Η παρουσίαση των δύο πρώτων τόμων (1844-1940), τη Δευτέρα 11 Απριλίου, στις 7.30 το βράδυ, στο Μέγαρο Καρατζά, συμπίπτει με τη μεγάλη πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Κρίση που δοκιμάζει την αξιοπιστία και την αντοχή των κομματικών σχηματισμών, οι οποίοι αποτελούν τα βασικά θεμέλια του κοινοβουλευτισμού. Δοκιμάζονται, ακόμη, η ανοχή και η αντοχή της κοινωνίας. Ας ελπίσουμε αυτή η πολύπλευρη κρίση να είναι η τελευταία. Δεν είναι όμως η πρώτη. Η αναδρομή στο παρελθόν και κυρίως στις δύο χρεοκοπίες του 1893 και του 1932 δίνει κάποιες απαντήσεις για τη σημερινή κρίση. Αλλά και διδάγματα για τα κόμματα, τα οποία καλούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους για την έξοδο από την κρίση.
Ας θυμηθούμε ότι ο Τρικούπης, που βαρύνεται με την πρώτη πτώχευση, μας άφησε ως παρακαταθήκη την ελπίδα: «Η Ελλάδα προώρισται να ζήση και θα ζήση».
gromaios@otenet.gr
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
