ΤΟ ΒΗΜΑ – LE MONDE
Το πρόσφατο ταξίδι του Μπαράκ Ομπάμα στη Λατινική Αμερική – το πρώτο εκτός Μεξικού – σκιάστηκε από τη διεθνή επέμβαση στη Λατινική Αμερική. Από τις 19 ως τις 13 Μαρτίου ο αμερικανός πρόεδρος μετέβη στη Βραζιλία, τη Χιλή και το Σαλβαδόρ χωρίς να παύει να παρακολουθεί την πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Την επόμενη εβδομάδα, από τις 28 ως τις 30 Μαρτίου, ο πρώην πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ πραγματοποίησε επίσκεψη στην Κούβα, κίνηση απαγορευμένη στον δημοκρατικό διάδοχο του δεδομένης της ισχύουσας τάξης πραγμάτων. Αυτή η ακολουθία ενεργειών όμως μας επέτρεψε να δούμε έναν καταμερισμό ρόλων.
Η εκλογή του Ομπάμα είχε τέτοιο αντίκτυπο στους Λατινοαμερικάνους που ανέτρεψε την αντιπάθεια που είχε προκαλέσει η ρεπουμπλικανική κυβέρνηση και η εισβολή στο Ιράκ. Ακόμη και στις χώρες με αριστερές κυβερνήσεις, ο νέος πρόεδρος είχε δημιουργήσει μια προσμονή.
Έπειτα, οι προσδοκίες διαλύθηκαν εν μέρει επειδή οι στρατηγικές προτεραιότητες του Λευκού Οίκου ήταν διαφορετικές. Όμως, μετά το πραξικόπημα του 2009 στην Ονδούρας και την υπογραφή συμφωνίας για την χρήση των κολομβιανών στρατιωτικών βάσεων από τους αμερικανούς στο πλαίσιο του πολέμου εναντίον των ναρκωτικών – συμφωνία που θάφτηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Μπογκοτά – και 28 μήνες μετά την ανάληψη της προεδρίας, η πρώτη λατινοαμερικάνικη τουρνέ του Ομπάμα ήταν πολυαναμενόμενη. Καθώς ο «τοπικισμός» είναι το αναπόφευκτο συμπλήρωμα της παγκοσμιοποίησης, η κάθε χώρα εκτίμησε την επίσκεψη του Ομπάμα υπό ένα εθνικό πρίσμα.
Οι Βραζιλιάνοι ένιωθαν άνετα στον ρόλο της ανερχόμενης δύναμης, παρόλο που ο Ομπάμα δεν υποστήριξε την διεκδίκηση μιας μόνιμης θέσης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Όπως οι ομιλίες της Πράγας και του Καΐρου, εκείνος του Σαντιάγο της Χιλής θεωρήθηκε ότι εισήγαγε μια «νέα εποχή» ίσων εταίρων. Παρά τις αυξανόμενες συναλλαγές με την Κίνα, οι ΗΠΑ παραμένουν ο πρώτος εταίρος και επενδυτής της Λατινικής Αμερικής.
Η αναμενόμενη χειρονομία έγινε στο Σαλβαδόρ, όταν ο αμερικανός πρόεδρος υποκλίθηκε μπροστά στον τάφο Όσκαρ Ρομέρο, αρχιεπίσκοπου που δολοφονήθηκε από έναν κομάντο της Ακροδεξιάς το 1980. Οι ΗΠΑ εμπλέκονταν περισσότερο στους εμφύλιους πολέμους της κεντρικής Αμερικής παρά στις στάσεις του αμερικάνικου Νότου.
Πενήντα χρόνια μετά την Συμμαχία για την πρόοδο που λάνσαρε ο Τζον Κένεντι, η Ουάσιγκτον δεν έχει πλέον «μεγάλο σχέδιο» να προτείνει στη Λατινική Αμερική, μόνο «κοινές αξίες» που πρέπει να μοιραστούν και τη διαχείριση της αλληλεξάρτησης τους. σχεδόν παντού, οι δημοκρατίες προσβλέπουν στην ασφάλεια, στην ανάπτυξη και κυρίως την ισότητα ευκαιριών. Βασική σκιά στο τοπίο αυτό αποτελεί που δεν αποτελεί πια απειλή όπως κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Η Βραζιλία, η Χιλή και το Σαλβαδόρ δείχνουν, όπως τόνισε ο Ομπάμα, η μετάβαση στη δημοκρατία και η εναλλαγή ηγετών μπορούν να γίνουν ειρηνικά.
Στο Σαντιάγο, ο αμερικανός πρόεδρος θύμισε τα ανοίγματα που έγιναν από την κυβέρνηση του ως προς το καθεστώς της Κούβας. Στην Αβάνα, ο Τζίμι Κάρτερ πρότεινε στις δύο πλευρές να προχωρήσουν ακόμη περισσότερο. Στις ΗΠΑ, ο πρώην πρόεδρος ζήτησε τη λήξη του εμπάργκο και την απελευθέρωση 500 Κουβανών πρακτόρων που βρίσκονται φυλακισμένοι στη Φλόριντα. Στην Κούβα, έκανε έκκληση για τον αμερικανό Άλαν Γκρος, ο οποίος έχει καταδικαστεί σε 15ετή φυλάκιση ενώ «είναι αθώος», αλλά και για ελευθερία της έκφρασης και μετακίνησης των Κουβανών και για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αφότου μίλησε με την αντιπολίτευση. Ο Κάρτερ θα έπρεπε να βρει ευήκοα ώτα στον Λευκό Οίκο.
