ΒΕΡΟΛΙΝΟ
Η Δευτέρα 10 Μαΐου 2010 ήταν ημέρα σημαδιακή στη Γερμανία. Σκοτείνιασε ο ήλιος, τα πουλιά έπεφταν άψυχα από τον ουρανό. Και τα κανάλια της τηλεόρασης μιλούσαν ακατάσχετα για επικείμενη χρεοκοπία της Ελλάδας.
Ο λόγος για όλα αυτά, όπως μαθεύτηκε αργότερα, ήταν ένας υπολογισμός της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Σύμφωνα με αυτήν, ο χρηματιστικός «πυρετός» θα έφτανε την ημέρα εκείνη στο φόρτε του. Στην Ευρώπη θα κατέρρεε όχι μόνο μία γιγαντιαία τράπεζα, όπως η Lehman Βrothers το 2008 στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά- κάτι πρωτόγνωρο ως τότε- συγχρόνως δύο. Και το διπλό κραχ θα τίναζε την ευρωζώνη στον αέρα.
Το μεσημέρι της ίδιας Δευτέρας το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ έλαβε μια πρωτοφανή στα χρονικά απόφαση: να καταπατήσει τις «ιερές» αρχές του και να αγοράσει στη δευτερογενή αγορά ομόλογα χωρών που απειλούνταν άμεσα από χρεοκοπία όπως η Ελλάδα. «Δεν είχαμε άλλη επιλογή» δήλωνε ο Γκάμπριελ Γκλόκλερ, διευθυντής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της κεντρικής τράπεζας στη Φραγκφούρτη. «Διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε να αποσοβήσουμε το γενικότερο κραχ!».
Η δήλωση του στενού συνεργάτη του πρώην αντιπροέδρου της ΕΚΤ Λουκά Παπαδήμου που έγινε το περασμένο Σαββατοκύριακο στο πλαίσιο της διάσκεψης «Η Ελλάδα και τα μαθήματα για την ευρωζώνη» στην ευαγγελική Ακαδημία Λόκουμ (50 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Ανόβερου) είναι χαρακτηριστική για το κλίμα τρόμου που επικρατούσε στην πρώτη φάση της κρίσης στη Φραγκφούρτη. Παράλληλα δείχνει ότι η εξέλιξή της δεν διαφέρει πολύ από χολιγουντιανό θρίλερ.
Μόνο που στο Λόκουμ το σενάριό του άλλαζε συνεχώς, ανάλογα με τον εισηγητή.
Αυτό φάνηκε ήδη κατά την ανάλυση της κρίσης. Ενώ ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών Ολε Φούνκε παρουσιάζοντας την κυβερνητική γραμμή εντόπισε τις αιτίες της στα δημοσιονομικά ελλείμματα ορισμένων χωρών, ο επικεφαλής των οικονομολόγων της οικονομικής εφημερίδας «Ηandelsblatt» Τόμας Φρίκε τις απέδωσε στην ανεύθυνη δράση των διεθνών χρηματιστηριακών αγορών.
«Η Ανγκελα Μέρκελ κρίνει ηθικολογικά τις αμαρτίες των αδύναμων χωρών και θεωρεί δικαιολογημένες τις τιμωρίες που τους επιβάλλουν οι αγορές» είπε. Ετσι της διαφεύγει το γεγονός ότι ο κύριος «αμαρτωλός» είναι οι ίδιες οι αγορές και ότι το ζητούμενο είναι ο έλεγχος και η αποδυνάμωσή τους.
«Η Γερμανία συνέβαλε τουλάχιστον τόσο πολύ στην κρίση όσο μαζί η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία» προσέθεσε ο επικεφαλής των οικονομολόγων του συνδικάτου ιδιωτικών και δημόσιων υπαλλήλων ver.di Ντιρκ Χίρσελ, ο οποίος μετέφερε τη συζήτηση στον τομέα της πραγματικής οικονομίας. «Η μείωση των μισθών στη Γερμανία προκαλεί ανισορροπίες στα εμπορικά ισοζύγια- τεράστια πλεονάσματα στο γερμανικό, αντίστοιχα ελλείμματα σε εκείνα των ευρωπαίων εταίρων» προσέθεσε. «Η συνέπεια είναι η ανατροφοδότηση της δημοσιονομικής τους κρίσης».
Μια ενδιάμεση θέση πήρε ο καθηγητής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρώην υπουργός Εξωτερικών Τάσος Γιαννίτσης, ο οποίος μίλησε μεταξύ άλλων για τους «Ενδογενείς παράγοντες της κρίσης στην Ελλάδα» αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη. Υπάρχει «κρίση στη διαχείριση της κρίσης» είπε. Οι διάφοροι τύποι κρίσεων, προσέθεσε, έχουν την αφετηρία τους στον διεθνή χρηματοπιστωτικότομέα. Η λύση τους μπορεί να επιτευχθεί έτσι μόνο σε ευρωπαϊκό πλαίσιο- με κύρια μέσα την αλληλεγγύη και την επαρκή αναχρηματοδότηση τόσο των κρατών-μελών της ευρωζώνης όσο και των τραπεζών τους.
Διαφορετικές ήταν και οι προβλέψεις για το μέλλον της Ελλάδας. Στον έναν πόλο ήταν ο επικεφαλής των οικονομολόγων της κρατιδιακής τράπεζας ΝΟRD/LΒ της Κάτω Σαξονίας Τόρστεν Βίντελς, ο οποίος, αφού ονομάτισε τα τρία κακά της μοίρας τηςυψηλοί μισθοί, φοροδιαφυγή, πρώιμες και παχυλές συντάξεις-, προέβλεψε σύντομο «κούρεμα» των ελληνικών χρεών. «Οι αγορές το ξέρουν καλά και το έχουν συμπεριλάβει ήδη στους προϋπολογισμούς τους» είπε. Το «σκόντο» που θα γίνει στην Ελλάδα, υπολόγισε, θα φτάσει το 30%. Στον αντίθετο πόλο ήταν ο Γενς Μπάστιαν, μέλος του Ελληνικού Ιδρύματος για Ευρωπαϊκή και Εξωτερική Πολιτική (ΕΛΙΑΜΕΠ). «Τυχόν “κούρεμα” θα προκαλούσε ανεπανόρθωτες ζημιές στην Ελλάδα» είπε. «Η αναπροσαρμογή της οικονομίας της αποτελεί δύσκολο εγχείρημα, μπορεί όμως να επιτευχθεί αν δοθεί βάρος στην ανάπτυξη, αν προχωρήσει ο εκσυγχρονισμός του κράτους και αν υπάρξει συναίνεση στην πολιτική ελίτ της χώρας, πράγμα άγνωστο ως τώρα».
Η πλειονότητα των εισηγητών διαπίστωσε πάντως ότι, παρά τα νέα μέτρα στήριξης των χωρών της ευρωζώνης, όπως ο μηχανισμός σταθεροποίησης ΕSΜ, που αποφασίστηκαν στα τέλη Μαρτίου στις Βρυξέλλες, η προοπτική της ελληνικής οικονομίας είναι κάθε άλλο παρά ρόδινη.
«Ο μηχανισμός αυτός θέλει στην ουσία να πείσει μερικούς ηλίθιους να αγοράσουν ελληνικά και άλλα σαθρά κρατικά ομόλογα» είπε ο κ. Φρίκε. «Αμφιβάλλω όμως αν θα βρεθούν πολλοί τέτοιοι». Εξίσου απαισιόδοξη ήταν και η εκτίμηση γνωστού οικονομικού παράγοντα που θέλει να μείνει ανώνυμος σχετικά με την εισροή ξένων κεφαλαίων. «Μόνο εξωγήινοι θα μπορούσαν να κάνουν σήμερα επενδύσεις στην Ελλάδα» είπε. «Η γραφειοκρατία, αντί να εξαλείφεται, γιγαντώνεται». Παράδειγμα, προσέθεσε, ο νέος νόμος περί βιοαερίων, ο οποίος προβλέπει παροχή άδειας για την έναρξη εργασιών μεταξύ άλλων και από το… υπουργείο Αμυνας. «Χλωμή» φαίνεται όμως και η ευρωπαϊκή προοπτική. «Αν η Ευρώπη δεν γίνει κοινωνικότερη, αργά ή γρήγορα θα διαλυθεί» είπε ο κ. Χίρσελ. «Τα συνδικάτα πάντωςθα πάψουν να την υποστηρίζουν». Το θρίλερ, συμπέρανε παριστάμενος, παίρνει όλο και δραματικότερη μορφή, αφήνοντας ανοιχτό το ερώτημα αν θα καταλήξει σε «χάπι εντ» ή σε καταστροφή.
Ο 51χρονος οικονομολόγος Γενς Μπάστιαν, που σε πρόσφατη ανάλυσή του προέβλεπε δύσκολες στιγμές για την Ελλάδα, εξηγεί ότι υπάρχουν προοπτικές και χρόνος.
Μένει στην Αθήνα και η οικογένειά του- είναι παντρεμένος με την αναπληρώτρια του Συνηγόρου του Πολίτη Καλλιόπη Σπανού, με την οποία έχει μια 14χρονη θυγατέρα- έγινε στόχος βομβιστικής επίθεσης από αγνώστους τον περασμένο Ιανουάριο.
– Κάνετε μια πολύ ζοφερή διάγνωση για την Ελλάδα: τα ελλείμματα διογκώνονται,οι εισπράξεις φόρων πέφτουν,οι διαρθρωτικές αλλαγές,όπως το άνοιγμα επαγγελμάτων,υφίστανται ευνουχισμό,οι επενδυτές το βάζουν στα πόδια όταν ακούνε για Ελλάδα,μεγάλο μέρος του πληθυσμού εξεγείρεται,η αντιπολίτευση στυλώνει τα πόδια.Είναι και οι προβλέψεις σας τόσο μαύρες;
«Οχι βέβαια.Ο Παπανδρέου πέτυχε πρόσφατα την επιμήκυνση και τη μείωση του επιτοκίου για το μέρος του δανείου της τρόικας που προέρχεται από χώρες της ευρωζώνης.Τώρα,εκμεταλλευόμενος αυτή την επιτυχία,πρέπει να πάει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και να ζητήσει κι από αυτό αναδιαπραγμάτευση του μνημονίου.Στο επίκεντρο πρέπει να είναι,π.χ.,η αξιοποίηση- όχι οπωσδήποτε η ιδιωτικοποίησητων κρατικών ακινήτων και πρόσθετες πιστώσεις για έργα ανάπτυξης.Το ΔΝΤ φαίνεται ανοικτό για τέτοιες προτάσεις.Η υλοποίησή τους θα αντιστρέψει το άσχημο κλίμα στη χώρα και θα δώσει ορμή στην οικονομία».
– Σε περίπτωση που δεν πετύχει αυτή η πορεία τι μένει; Η αναδιάρθρωση του χρέους;
«Νομίζω ότι η αναδιάρθρωση δεν είναι το πιθανότερο ενδεχόμενο.Η κυβέρνηση δεν θα πρέπει πάντως να επιτρέψει να της επιβάλουν τη συζήτηση γι΄ αυτήν.Χάρη στο δάνειο της τρόικας η Ελλάδα έχει μπροστά της δυόμισι χρόνια για να κάνει την απαραίτητη εξυγίανση της οικονομίας της.Ακόμη και αν δεν το επιτύχει,έχει τον χρόνο για να προετοιμάσει την εφαρμογή ενός “σχεδίου Β΄” υπό ασύγκριτα καλύτερες συνθήκες,έχοντας ανακτήσει τη διεθνή αξιοπιστία της».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
