Η οικονομική κρίση που οδήγησε σε περιστολή των δαπανών επηρέασε ευρύτερα τη λειτουργία του κράτους. Καθυστερήσεις πληρωμών, προβλήματα λειτουργίας υπηρεσιών λόγω ελλιπούς στελέχωσης σε συνδυασμό με το κύμα συνταξιοδοτήσεων, μειωμένες υπηρεσίες πρόνοιας, καθυστερήσεις στην απονομή συντάξεων και στην παροχή άλλων κοινωνικών δικαιωμάτων, ανατροπή προσδοκιών για πρόσληψη επιτυχόντων σε διαγωνισμούς, είναι ορισμένα από τα θέματα που κυριάρχησαν το 2010 στις καταγγελίες (αναφορές) των πολιτών προς το Συνήγορο του Πολίτη.
Η οικονομική κρίση αποτελεί πρόκληση για τους πολιτικούς και διοικητικούς θεσμούς, καθώς απαιτείται να ενταθεί η θεσμική λειτουργία, η τήρηση των αρχών και των κανόνων του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας, επισήμανε η αναπληρώτρια Συνήγορος του Πολίτη κυρία Καλλιόπη Σπανού κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στην οποία παρουσίασε την ετήσια έκθεση της Αρχής. Προηγουμένως την είχε παραδώσει στον Πρόεδρο της Βουλής κ. Φίλιππο Πετσάλνικο.
Από την έκθεση του 2010 προκύπτει ότι ο αριθμός των καταγγελιών των πολιτών (13.179) παρέμεινε πρακτικά στα ίδια υψηλά επίπεδα του 2009 και διατηρεί μια αύξηση της τάξης του 20% σε σχέση με την προ του 2008 περίοδο. «Σε μια χώρα όπου η εμπιστοσύνη στους θεσμούς υπήρξε ανέκαθεν ελλειμματική» επισήμανε η κυρία Σπανού, «η οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και πολιτών καθίσταται πιο απαραίτητη από ποτέ. Γι’ αυτό είναι κρίσιμο να αναδειχθεί η υπέρ του κοινού συμφέροντος λειτουργία των θεσμών και ο σεβασμός των δικαιωμάτων των πολιτών».
Στην έκθεση διαπιστώνεται ότι η διοίκηση υπό τις παρούσες συνθήκες της οικονομικής κρίσης αμελεί τις διαδικαστικές της υποχρεώσεις απέναντι στους πολίτες. Η καθυστέρηση, η παράλειψη απάντησης ή η έλλειψη σεβασμού των προθεσμιών εμφανίζονται συχνότερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ανεξάρτητη Αρχή κατακλύστηκε από καταγγελίες, μεταξύ των οποίων πολλές αφορούσαν αιτήματα για βοήθεια (υπερχρεωμένα νοικοκυριά, άνεργοι, επιχειρηματίες σε κίνδυνο πτώχευσης κ.ά.), ακόμη και για θέματα που δεν ενέπιπταν στο πεδίο αρμοδιότητάς της.
Ποιους τομείς επηρεάζει η κρίση
Ειδικότερα, η οικονομική κρίση με βάση τις διαπιστώσεις του Συνηγόρου του Πολίτη έριξε τη σκιά της:
* στην ένταση των φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. Ευπαθείς ομάδες, όπως οι μετανάστες ή οι Ρομά, θίγονται τόσο άμεσα με την υποβάθμιση των δυνατοτήτων ή ευκαιριών επιβίωσης, όσο και έμμεσα, όταν ο υπόλοιπος πληθυσμός αισθάνεται ανασφαλής. Οι άθλιοι χώροι κράτησης, η απουσία δομών υποδοχής αιτούντων άσυλο ή η υπολειτουργία υπηρεσιών έκδοσης αδειών διαμονής είναι τα φαινόμενα που κυριαρχούν.
* στην κοινωνική προστασία, στην υγεία και στην κοινωνική αλληλεγγύη. Μία από τις σημαντικότερες αιτίες του φαινομένου της κακοδιοίκησης στο πεδίο της κοινωνικής ασφάλισης αποτελεί η πολυνομία που διέπει την άσκηση των δικαιωμάτων των ασφαλισμένων και τις σχέσεις τους με την κοινωνική διοίκηση. Οι ασάφειες και τα κενά που χαρακτηρίζουν το νομικό πλαίσιο στην κοινωνική αφάλιση καθιστούν συχνά αναγκαία την έκδοση εγκυκλίων ερμηνευτικών οδηγιών. Οι εγκύκλιοι όμως επιτείνουν αντί να επιλύουν το πρόβλημα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα υποκαθιστούν και αυτήν ακόμη τη νομοθετική λειτουργία κατά παράβαση της αρχής της νομιμότητας.
* στην ποιότητα ζωής στο οικιστικό, πολιτιστικό και φυσικό περιβάλλον. Η δημοσιονομική κρίση εντείνει βασικές όψεις διοικητικής παθογένειας στις πολεοδομικές και τις δασικές και αρχαιολογικές υπηρεσίες, όπως η υποστελέχωση και έλλειψη ικανά καταρτισμένου προσωπικού, η έλλειψη μηχανοργάνωσης και υλικοτεχνικών μέσων. Ακόμη και για την προστασία της ποιότητας του πόσιμου νερού διαπιστώθηκαν ολιγωρίες.
Οι αιτίες της κακοδαιμονίας του ιστορικού κέντρου
Στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, σύμφωνα με την έκθεση, τα σημαντικότερα προβλήματα είναι τα εξής:
* Η καταστρατήγηση των εγκεκριμένων χρήσεων γης και η παρεμπόδιση της ομαλής λειτουργίας των επιχειρήσεων λόγω έξαρσης της εγκληματικότητας και αύξησης των παράνομων δραστηριοτήτων.
* Η συσσώρευση πλήθους καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος σε συγκεκριμένες χωρικά περιοχές με συνεπακόλουθα προβλήματα, λόγω συστηματικής παραβίασης των όρων λειτουργίας και του πλημμελούς ελέγχου τους.
* Η απαξίωση του αστικού εξοπλισμού και των κοινοχρήστων χώρων, η έλλειψη κοινωνικών υποδομών και ανεπαρκής συντήρηση των υφιστάμενων.
* Οι ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής και καθαριότητας λόγω αύξησης του αριθμού των αστέγων και της μαζικής διαμονής αλλοδαπών σε διαμερίσματα.
