Tην Παρασκευή 8 Απριλίου, Παρασκευή του Ακάθιστου Υμνου, επέλεξαν, συμβολικά, οι εκδόσεις Μεταίχμιο για να διοργανώσουν βραδιά ανάγνωσης αφιερωμένη στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Είναι μάλλον η πρώτη από τις πολλές εκδηλώσεις που θα πυκνώσουν από τα μέσα της χρονιάς –ημερίδες και συνέδρια αφιερωμένα στον σκιαθίτη πεζογράφο– μιας και εφέτος κλείνουν 100 χρόνια από τον θάνατό του.
«Σκεφτήκαμε να τιμήσουμε αυτή την επέτειο όχι με μια φιλολογική προσέγγιση του έργου του Παπαδιαμάντη ή με μια παράσταση φολκλορικού περιεχομένου, αλλά με άμεση μεταλαβιά του παπαδιαμαντικού λόγου», είπε στο tovima.gr o βολιώτης πεζογράφος και φιλόλογος Κώστας Ακρίβος, εμπνευστής της εκδήλωσης.
Με άλλα λόγια, με έναν μαραθώνιο ανάγνωσης από τους πολύ δημοφιλείς στην Ευρώπη. Στο Δουβλίνο οι εορτασμοί επετείων που αφορούν τον Τζέιμς Τζόυς περιλαμβάνουν αναγνώσεις σε καφέ, εστιατόρια και πλατείες της πόλης. Με αναγνώσεις του Δον Κιχώτη τιμούν κάθε Απρίλιο και οι Μαδριλένοι τον Θερβάντες.
Περισσότεροι από 70 συγγραφείς και καλλιτέχνες προσκλήθηκαν να διαβάσουν επιλεγμένα κείμενα του Παπαδιαμάντη σε διαδοχικές αναγνώσεις. Η συμμετοχή είναι ανοιχτή σε όποιον ενδιαφέρεται, αρκεί να το δηλώσει ως το τέλος του μήνα στους διοργανωτές – και μέχρι στιγμής το ενδιαφέρον που εκδηλώνεται είναι μεγάλο.
Γνωρίζουν οι σύγχρονοι αναγνώστες το έργο του Παπαδιαμάντη; ρωτήσαμε τον κ. Ακρίβο. «Οι παλαιότεροι τον γνωρίζουν, οι νεότερες γενιές όχι», μας απάντησε. Μήπως τους ξενίζει η γλώσσα του; Διαφωνεί: «Δεν νομίζω ότι η γλώσσα του Παπαδιαμάντη δημιουργεί αξεπέραστα εμπόδια για την προσέγγιση του έργου του από το νεαρό κοινό. Με ένα κατάλληλο υποσελίδιο λεξιλόγιο ή ένα γλωσσάρι στο τέλος του κειμένου νομίζω πως καλύπτουμε τις ανάγκες του σύγχρονου αναγνώστη». Όσο για την εμπειρία του από τη σχολική τάξη, λέει πως οι μαθητές «μπερδεύουν τον Παπαδιαμάντη με τον Παπακαλιάτη. Ακούγεται τραγελαφικό, όμως συμβαίνει».
Πού εντοπίζει το πρόβλημα επαφής του παπαδιαμαντικού λόγου με το νεαρό κοινό; «Στον τρόπο διδασκαλίας της λογοτεχνίας στην εκπαίδευση. Διδάσκουμε στους μαθητές αποσπάσματα κειμένων και δεν έχουν συνηθίσει να διαβάζουν και να απολαμβάνουν ολόκληρα έργα» και συνεπώς η γνωριμία τους με μεγάλους συγγραφείς είναι αποσπασματική και ελλιπής. Το «Ονειρο στο κύμα» είναι όμως ένα από τα διηγήματα του Σκιαθίτη που διδάσκεται ολόκληρο στη Λογοτεχνία Κατεύθυνσης.
Αυτό το πείραμα δεν έχει αποδώσει καρπούς; Εδώ η άποψη του κ. Ακρίβου είναι ότι η έμφαση στην αφηγηματολογική προσέγγιση του έργου του Παπαδιαμάντη –το οποίο ομολογουμένως προσφέρεται πρόθυμα σε κάθε μελετητή των τεχνικών της αφήγησης– αφυδατώνει το παπαδιαμαντικό κείμενο από τη μαγεία του. Τι θα ήταν μια καλή λύση; Αν το πρόγραμμα Φιλαναγνωσίας –που εφαρμόζεται πιλοτικά στα δημοτικά σχολεία, με σκοπό την ανάγνωση ολόκληρων λογοτεχνικών έργων κατά τη διάρκεια της χρονιάς– λειτουργήσει και επεκταθεί σε γυμνάσια και λύκεια: «Οι μαθητές πρέπει να εξοικειωθούν με ένα ολόκληρο έργο, όπως γίνεται στη λογοτεχνική εκπαίδευση στο εξωτερικό», έτσι θα μυηθούν στη γραφή ενός συγγραφέα και θα τον αγαπήσουν.
Μέχρι να γίνει αυτό, οι βραδιές ανάγνωσης μοιάζουν καλή ιδέα. Τη συγκεκριμένη εκδήλωση θα ανοίξει στις 8 μ.μ., στον Πολυχώρο Μεταίχμιο, ο συγγραφέας Μάνος Ελευθερίου, ο οποίος έχει εμπνευστεί στην ποίησή του από τον Παπαδιαμάντη, διαβάζοντας από τον «Ξεπεσμένο δερβίση» – ένα κείμενο που αναδεικνύει τον σεβασμό και την αγάπη στον αλλόφυλλο. Ακολουθεί –αυτό έλειπε άλλωστε!– η «Φόνισσα» «εμβληματικό κείμενο-αφετηρία της νεοελληνικής πεζογραφίας μας», όπως τη χαρακτήρισε ο κ. Ακρίβος, και τη σκυτάλη παίρνει επιλογή ερωτικού Παπαδιαμάντη από τα διηγήματα της ανθολογίας Να είχεν ο έρωτας σαΐτες (Μεταίχμιο, 2010). Καθώς η ώρα θα προχωρά, ο σκοτεινός, αλλόκοτος και παράδοξος Παπαδιαμάντης της μαγείας, του ονείρου και του τρόμου θα αναδύεται από τις σκιές και τις αναγνώσεις από την ανθολογία Τα σκοτεινά παραμύθια (Μεταίχμιο, 2005), που επιμελήθηκε ο ποιητής Στρατής Πασχάλης.
