«Τα παιδιά έβλεπαν τη βιβλιοθήκη σαν το σπίτι τους κι εμένα σαν μητέρα τους», είπε με φανερή τη συγκίνηση στη φωνή της, χθες, μπροστά στους εκπροσώπους του Τύπου, η Δέσποινα Κοτόρνου, υπεύθυνη της Παιδικής και Εφηβικής Βιβλιοθήκης (ΠΕΒ) στη Μύκη της Θράκης. Είναι μία από τις 28 ΠΕΒ σε όλη την Ελλάδα που είναι κλειστές λόγω επίσχεσης εργασίας εδώ και έναν χρόνο.
Κατά μέρο όρο 2400 παιδιά επισκέπτονται καθημερινά τις βιβλιοθήκες αυτές. Δανείζονται ημερησίως περίπου 700 βιβλία, αναζητούν υλικό για τις σχολικές εργασίες τους, συμμετέχουν σε εκδηλώσεις, σε αναγνώσεις και σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Μαθαίνουν να κάνουν έρευνα, να αναπτύσσουν κριτική σκέψη, ψυχαγωγούνται, κοινωνικοποιούνται.
«Η βιβλιοθήκη αποτελούσε κομμάτι της ημέρας τους», είπε –επίσης συγκινημένη– η εμψυχώτρια της βιβλιοθήκης στο Βελβεντό Κοζάνης Χρυσούλα Χαλδούπη, η οποία υπογράμμισε τη σημασία της βιβλιοθήκης για όλη την κοινότητα και ιδιαίτερα για τα παιδιά μεταναστών που ζουν στην περιοχή. «Στα Πομακοχώρια δεν υπάρχει καν παιδική χαρά. Η βιβλιοθήκη αποτελούσε διέξοδο για τα παιδιά, που τώρα γυρνούν στους δρόμους, αλλά και για τις μητέρες τους, που επίσης δεν έχουν άλλες διεξόδους» είχε πει νωρίτερα η κ. Κοτόρνου.
Δεν χρειάζεται να εξηγήσει κανείς περαιτέρω το αυτονόητο, ότι μια τέτοια βιβλιοθήκη αποτελεί ζωτικό χώρο για τα παιδιά και τους νέους σε απομονωμένες και υποβαθμισμένες περιοχές της χώρας. Όμως ο Οργανισμός Παιδικών και Εφηβικών Βιβλιοθηκών (ΟΠΕΒ) αντιμετωπίζει προβλήματα. Από τον Ιανουάριο του 2010 έχει κάνει στάση πληρωμών εξ ου και η επίσχεση εργασίας στην οποία έχουν προχωρήσει οι εργαζόμενοι από τον Μάρτιο του περασμένου έτους.
«Με τα σημερινά δεδομένα, ο Οργανισμός έχει ανελαστικές ετήσιες δαπάνες ύψους περίπου ενός εκατομμυρίου», είπε στη χθεσινή έκτακτη συνέντευξη Τύπου ο Στάθης Ποταμίτης, πρόεδρος του ΔΣ του ΟΠΕΒ. Οι πόροι του ΟΠΕΒ προέρχονται από ιδιωτικούς χορηγούς, οι οποίοι έχουν αναλάβει συγκεκριμένες βιβλιοθήκες, και από το Υπουργείο Παιδείας. Οι χορηγίες ανέρχονται περίπου σε 200.000 ευρώ, το δημόσιο όμως αδυνατεί να καλύψει το υπόλοιπο των δαπανών. Για το 2010 εκταμιεύτηκαν μόνο 245.000 ευρώ και η χρηματοδότηση για το 2011 προβλέπεται ότι θα κινηθεί περίπου στο ίδιο ποσό.
Με αυτά τα δεδομένα, η πρόταση της διοίκησης του ΟΠΕΒ που εκφράστηκε χθες είναι να κλείσουν οι μισές βιβλιοθήκες –κρατώντας το Κέντρο του ΟΠΕΒ στην Αθήνα, που συντονίζει τις βιβλιοθήκες, και όσες από τις βιβλιοθήκες έχουν εξασφαλισμένη ιδιωτική επιχορήγηση– και οι υπόλοιπες να μεταφερθούν ενδεχομένως στους δήμους και να υποστηριχθούν από τον ΟΠΕΒ με εκπαιδευτικό υλικό και προγράμματα.
Προϋπόθεση για τη μετάβαση αυτή είναι η εξόφληση των δεδουλευμένων και η καταβολή των αποζημιώσεων σε όσους εργαζομένους απολυθούν, ποσό που ανέρχεται συνολικά σε 700.000 ευρώ (από το 1,2 εκατομμύρια ευρώ που ανέρχονται οι συσσωρευμένες οφειλές του ΟΠΕΒ). Αυτό είναι το ποσό που ζητά ο ΟΠΕΒ από το Υπουργείο Παιδείας χωρίς ανταπόκριση.
«Ολες οι βιβλιοθήκες παράγουν έργο και όλες οφείλουν να μείνουν ανοιχτές», είπε η Μαρία Τερζή, πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων. Διαφωνώντας με τη Διοίκηση οι εργαζόμενοι αντιπροτείνουν, με επιστολή τους στην υπουργό Παιδείας κ. Αννα Διαμαντοπούλου, την πλήρη ένταξη των βιβλιοθηκών στο Υπουργείο Παιδείας και τη λειτουργία τους ως σχολικών βιβλιοθηκών ή τη μετονομασία τους και υιοθέτησή τους από τους δήμους με ταυτόχρονη μετάταξη των εργαζομένων.
Οι δήμοι δεν βλέπουν αρνητικά αυτό το ενδεχόμενο. Μέχρι στιγμής παρέχουν τον χώρο εγκατάσταση της βιβλιοθήκης και καλύπτουν τα λειτουργικά της έξοδα, εκτός από τον μισθό του εμψυχωτή. Η διάθεση των δήμων να αναλάβουν τις βιβλιοθήκες θεωρείται δεδομένη. Για παράδειγμα, ο αντιδήμαρχος Μάνδρας Κώστας Πλούμπης, παρών στη συνέντευξη Τύπου, μετέφερε το άμεσο ενδιαφέρον του δήμου του για την επαναλειτουργία της βιβλιοθήκης και τόνισε τη σπουδαιότητά της για την τοπική κοινωνία.
Στο Διαδίκτυο κυκλοφορεί από τις αρχές Φεβρουαρίου αίτημα συλλογής υπογραφών για τη συνέχιση λειτουργίας της βιβλιοθήκης στη Μύκη ενώ στη Σύρο η τοπική κοινωνία συμμετείχε με μαθητές, γονείς και δασκάλους σε μια μεγάλη κινητοποίηση διαμαρτυρίας για το κλείσιμο της βιβλιοθήκης τον περασμένο Ιούνιο.
«Πρέπει να βρεθεί λύση για να επιβιώσει ο θεσμός» ήταν η παρέμβαση της κ. Ελγκας Καββαδία, της βασικής εμψυχώτριας του ΟΠΕΒ. Συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, με το Υπουργείο Εσωτερικών και τους καλλικρατικούς δήμους, «να δημιουργηθεί μια άτυπη συντονιστική επιτροπή, να οργανωθούμε», ήταν η πρόταση της κ. Όλγας Καρατζά, προέδρου του Συλλόγου Φίλων των Παιδικών και Εφηβικών Βιβλιοθηκών. Λύση μπορεί να βρεθεί αρκεί να υπάρξει πολιτική βούληση, ήταν η άποψη στην οποία συμφώνησαν όλες οι πλευρές.
Για την ιστορία, δεν είναι η πρώτη φορά που ο ΟΠΕΒ αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα. Πανομοιότυπη ήταν η κατάσταση και το 2006. Εντέλει, με χρηματοδότηση του Υπουργείου Παιδείας, εξοφλήθηκαν τότε τα υφιστάμενα χρέη και οι βιβλιοθήκες επαναλειτούργησαν. Φαίνεται όμως ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ΟΠΕΒ έχουν διάρκεια. Το ερώτημα που τίθεται είναι ποια είναι τα αίτια αυτής της κατάστασης; Διογκώθηκε ο οργανισμός πέραν των δυνατοτήτων του; Ιδρύθηκαν βιβλιοθήκες χωρίς να είναι βέβαιη η χρηματοδότηση και χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί οι προηγούμενες; Θυμίζουμε ότι ο Οργανισμός, που λειτουργεί με την παρούσα μορφή από το 1993, αποτελεί συνέχεια της πρωτοβουλίας της Anne Grüner Schlumberger, η οποία, με όραμα την εξάπλωση της γνώσης σε απομονωμένες περιοχές της περιφέρειας, ίδρυσε την πρώτη Παιδική και Εφηβική Βιβλιοθήκη στην Ελευσίνα το 1979.
Στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου δεν υπήρχε εκπρόσωπος από το Υπουργείο Παιδείας. Σε τηλεφωνική μας επικοινωνία με τη Διεύθυνση Βιβλιοθηκών του Υπουργείου σχετικά με το ζήτημα λάβαμε την απάντηση ότι το Υπουργείο έχει υποστηρίξει οικονομικά τον ΟΠΕΒ στο παρελθόν με σημαντικά ποσά, και σήμερα διερευνά νομικούς και πολιτικούς τρόπους επίλυσης του ζητήματος. Αναμένουμε κάποια επίσημη τοποθέτηση σε δημόσιο διάλογο.
