Μεταναστευτικό κύμα που αργά αλλά σταθερά διογκώνεται, κυρίως από επιστημονικό προσωπικό που αναζητεί εργασία ή καλύτερη θέση, καταγράφεται το τελευταίο διάστημα εξαιτίας της ανεργίας, της ανασφάλειας και γενικά των δύσκολων συνθηκών στη χώρα μας που έχουν διαμορφώσει η ύφεση και η οικονομική κρίση. Τέσσερις στους δέκα Ελληνες δηλώνουν έτοιμοι να εγκαταλείψουν τον τόπο διαμονής τους για να εργαστούν σε άλλη χώρα, ενώ πολλοί έχουν ήδη καταφύγει στο εξωτερικό, δημιουργώντας «παροικίες» Ελλήνων· όπως στον Αραβικό κόλπο που καταφεύγουν κυρίως μηχανικοί και γενικότερα εργαζόμενοι στον κατασκευαστικό κλάδο, στο Λονδίνο το οποίο επιλέγουν απασχολούμενοι στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, στο Παρίσι που απορροφά εργαζομένους από όλους τους κλάδους, στη Γερμανία που ενσωματώνει ανθρώπινο δυναμικό από τον ιατρικό κλάδο, στα Βαλκάνια που προσελκύουν εργαζόμενους από τον τραπεζικό τομέα, κτλ.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και γενικότερα η Μέση Ανατολή αποτελούν γεωγραφική περιοχή που δείχνουν να προτιμούν ιδιαίτερα οι Ελληνες οι οποίοι αναζητούν μια καλύτερη τύχη στο εξωτερικό. Ειδικότερα για τους μηχανικούς και τους εργαζομένους στον χώρο των κατασκευών η φυγή στις χώρες του Αραβικού Κόλπου αποτελεί σχεδόν μονόδρομο, καθώς η κατασκευαστική αγορά στην Ελλάδα βρίσκεται σε μεγάλη ύφεση, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Κ. Παπαδόπουλος, πολιτικός μηχανικός με 38 έτη προϋπηρεσίας, ο οποίος εργάζεται στη Σαουδική Αραβία, στην πολυεθνική Αramco, τους τελευταίους έξι μήνες, μετά την απόλυσή του από την J&Ρ Αβαξ.
«Ο όμιλος έκανε μαζικές απολύσεις, όπως άλλωστε και πολλές άλλες τεχνικές εταιρείες», προσθέτει ο κ. Παπαδόπουλος, «και σε αυτό το πλαίσιο το καλοκαίρι απολύθηκα. Στην Ελλάδα δεν μπορούσα να βρω εργασία και έτσι κατέληξα στη Σαουδική Αραβία, στην Αramco, όπου κατασκευάζουμε εργοστάσια αφαλάτωσης. Οι συνθήκες εργασίας είναι σκληρέςστη Σαουδική Αραβία, καθώς εργαζόμαστε 70 με 80 ώρες την εβδομάδα, αλλά ο μισθός μου είναι 140.000
δολάρια τον χρόνο,με πληρωμένη τη διαμονή μου και τέσσερα εισιτήρια για την Ελλάδα. Βέβαια, η οικογένειά μου έμεινε πίσω στην Ελλάδα, κάτι που προβληματίζει πολλούς Ελληνες, γι΄ αυτό και το εξωτερικό ενδείκνυται για τους πιο νέους μηχανικούς».
Υπολογίζεται ότι τα τελευταία χρόνια μόνο το Ντουμπάι υποδέχεται το 5% των ελλήνων αποφοίτων μηχανικών όλων των ειδικοτήτων. Ωστόσο, η διεθνής κρίση έχει επηρεάσει και τον τομέα των κατασκευών στα ΗΑΕ, αν και αυτό το έτος αναμένεται να ανακάμψει η αγορά. Πάνω από 130 ελληνικές εταιρείες δραστηριοποιούνται στα ΗΑΕ, πρωτίστως στον τομέα του εμπορίου και της γούνας και δευτερευόντως στις κατασκευές, στη ναυτιλία, την πληροφορική, στις υπηρεσίες, κ.ά. Τα δύο τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια μείωση της τάξης του 40% στους μισθούς των μηχανικών και σε αυτές τις χώρες λόγω της διεθνούς κρίσης αλλά και της πολύ μεγάλης προσφοράς εργασίας όχι μόνον από την Ελλάδα, αλλά και από την Πορτογαλία και από πολλές άλλες χώρες. Σήμερα ο μέσος μηνιαίος μισθός για έναν έλληνα πολιτικό μηχανικό με εμπειρία είναι περίπου τα 7.000 δολάρια, σημειώνει ο κ. Παπαδόπουλος, ενώ για τους Ασιάτεςόπως για τους Φιλιππινέζους, τους Πακιστανούς ή τους Ινδούς- οι οποίοι προτιμώνται, είναι τα 2.000 ως 4.000 δολάρια.
«Εδώ είναι μια χαρά»
Στον Αραβικό Κόλπο, αλλά λίγο πιο πέρα, στο Αμπου Ντάμπι, μετακόμισε και ο κ. Κ. Δανιηλίδης, ο οποίος εργάζεται στην αμερικανική εταιρεία διαχείρισης και οργάνωσης κατασκευών ΑΤS από τον Οκτώβριο του 2010. Ο κ. Κώστας Δανιηλίδης απασχολήθηκε στην Ελλάδα ως μηχανικός τοπογράφος για πολλά χρόνια σε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείεςόπως οι Εμπεδος, Κόμβος, ΕΤΑ-, αλλά το τελευταίο διάστημα ήταν αδύνατον να βρει εργασία στη χώρα μας, όπως υποστηρίζει ο ίδιος. «Για αυτό», επισημαίνει ο κ. Κ. Δανιηλίδης, «έκανα έρευνα εργασίας στο Ιnternet και μέσα σε δύο μήνες βρήκα εργασία στο Αμπου Ντάμπι, με μισθό 10.000 δολάρια τον μήνα, ενώ στην Ελλάδα οι μισθοί είναι σαφώς πολύ πιο χαμηλοί. Πάντως, το πιο δύσκολο στη μετακόμιση στο εξωτερικό είναι ο χωρισμός από την οικογένεια και τα αγαπημένα πρόσωπα».
Οσον αφορά τις συνθήκες διαβίωσης στο Αμπου Ντάμπι ο κ. Δανιηλίδης τόνισε ότι « είναιπολύ καλές. Οι Αμερικανοί είναι οι καλύτεροι ξένοι φίλοι, η διαβίωση είναι αρχοντική αλλά η ζωή πλαστική, αν και χωρίς άγχη. Επίσης, οι ντόπιοι είναι εξαιρετικά φιλικοί και γενικά οι Ελληνες είναι πολύ αγαπητοί και αποδεκτοί. Το κόστος ζωής σε πολλές περιπτώσεις είναι ίδιο με αυτό στην Αθήνα, εκτός από τα ταξί, τη βενζίνη και τα αυτοκίνητα.Ειδικά για τους μηχανικούς, εδώ είναι μια χαρά διότι τα έργα γίνονται σωστά και η ποιότητα είναι ασύγκριτη σε σχέση με την Ελλάδα».
Ποιότητα ζωής
Επιπλέον, καταλήγει ο κ. Δανιηλίδης, «η ποιότητα της καθημερινής ζωής εδώ είναι πάρα πολύ υψηλή. Οι υπηρεσίες δουλεύουν εκπληκτικά, αφού μπορείς να έχεις δίπλωμα οδήγησης σε 10 λεπτά της ώρας, ενώ κανείς δεν κλέβει, αφήνεις τα πάντα και δεν τα πειράζει κανείς, νιώθεις ασφάλεια όσο πουθενά στον κόσμο». Βέβαια στις αραβικές αγορές, σύμφωνα με τον κ. Ν. Γιαννουλάτο, διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας συμβούλων επιχειρήσεων Cornerstone Αthens, «ο ανταγωνισμός είναι οξύς, οι συνθήκες δύσκολες, ενώ τα επίπεδα των απαιτήσεων των έργων είναι πολύ υψηλά. Σε όλες αυτές τις προκλήσειςμπορούν να απαντήσουν με επιτυχία οι Ελληνες και συγκεκριμένα τα στελέχη που αποφασίζουν να εκπατριστούν σε τέτοιες χώρες». Οι σταθερές αξίες
Μια άλλη «παροικία» που έχει δημιουργηθεί λόγω της κρίσης στην Ελλάδα, αλλά και της γενικότερης κατάστασης, είναι αυτή της Γερμανίας, η οποία αποτελείται από γιατρούς, ενώ η Αγγλία και η Γαλλία αποτελούν σταθερές αξίες για τους έλληνες εργαζομένους. Το Παρίσι επέλεξε η κυρία Χριστίνα Αλυσσανδράκη, η οποία προσλήφθηκε ως managing director στην εταιρεία καλλυντικών Αnne Semonin τον Νοέμβριο του 2010, καθώς η ομάδα μάρκετινγκ που εργαζόταν στην εταιρεία ποτών Αμβυξ στην Ελλάδα καταργήθηκε. «Εψαξα και στην Ελλάδα για να βρω εργασία», επισημαίνει η κυρία Χριστίνα Αλυσσανδράκη, «αλλά γνωρίζοντας την κατάσταση είχα ρίξει όλο το βάρος σε αιτήσεις στο εξωτερικό. Ημουν μια έμπειρη και σε φυσιολογικά πλαίσια πληρωμένη marketing manager στην Αμβυξ, αλλά αν έμενα στην Ελλάδα το πολύ να έβρισκα κάτι με 30% λιγότερα χρήματα».
«Γενικά στο Παρίσι», σύμφωνα με την κυρία Αλυσσανδράκη, «οι μισθοί είναι καλύτεροι απ΄ ό,τι στην Ελλάδα, το κόστος συγκοινωνίας στη γαλλική πρωτεύουσα είναι χαμηλότερο, με άψογες υπηρεσίες, τα αγαθά στο σουπερμάρκετ χαμηλότερα, η βενζίνη χαμηλότερη κι αν δεν υπήρχαν τα υψηλά ενοίκια εντός πόλης θα έλεγα πως κερδίζεις σε όλα».
«Είναι γεγονός ότι όλο και περισσότεροι, κυρίως νέοι σε ηλικία Ελληνες, εκπατρίζονται προς αναζήτηση εργασίας. Μάλιστα, το νέο μεταναστευτικό ρεύμα δεν αφορά μόνο τα άτομα υψηλής επαγγελματικής κατάρτισης,όπως συνέβαινε τα τελευταία χρόνια, αλλά και απλούς εργαζομένους οι οποίοι αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και την οικογένειά τους» αναφέρει ο κ. Γιαννουλάτος.
Οι φοιτητές δεν γυρίζουν πίσω…
Oπρώτος προορισμός των Ελλήνων για σπουδές είναι η Αγγλία και ειδικότερα το Λονδίνο, ενώ πλέον παραμένουν εκεί και μετά το πέρας των σπουδών για να εργαστούν. Αυτή την πόλη επέλεξε και η κυρία Σωζήτα Γκουντούνα για σπουδές Φιλοσοφίας και διδακτορικό στην Ιστορία Τέχνης και δεν αποφασίζει να γυρίσει στην Ελλάδα διότι όπως λέει «οι πανεπιστημιακές θέσεις δεν ανοίγουν εύκολα στη χώρα μας, οι μισθοί είναι πενιχροί και κυρίως τώρα με την κρίση δεν δίνεται εύκολα χρηματοδότηση για καλλιτεχνικές παραγωγές. Οταν τελείωσα τις σπουδές μου σχεδίαζα να γυρίσω στην Ελλάδα», αναφέρει η κυρία Γκουντούνα, «αλλά η κρίση με κρατάει στην Αγγλία».
Οι γιατροί
Στο Λονδίνο βρέθηκε και η κυρία Ούρσουλα Δημητρίου για να κάνει το διδακτορικό της στην Αρχιτεκτονική μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της στην Ελλάδα και η κρίση την κάνει σκεπτική στο να γυρίσει πίσω. Μέχρι να αλλάξουν οι συνθήκες στην Ελλάδα η κυρία Δημητρίου δεν σκέφτεται να έρθει στην Ελλάδα, ενώ προσθέτει ότι «όσοι από τους γνωστούς μου βρίσκονται ήδη στο Λονδίνο δεν σκέφτονται να γυρίσουν στην Ελλάδα, ακόμα και αυτοί που ήταν σίγουροι για την επιστροφή τους πριν από την κρίση». Οι μισθοί, καταλήγει η ίδια, είναι σαφώς καλύτεροι αλλά το Λονδίνο έχει πολύ πιο υψηλό κόστος ζωής.
Μια άλλη κατηγορία σπουδαστών που πάνε στην Αγγλία, τη Γερμανία, κ.α., για μεταπτυχιακά και ειδικότητες και παραμένουν εκεί είναι οι γιατροί. Οι εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των νέων γιατρών που αναχωρούν κάθε χρόνο για τα νοσοκομεία του εξωτερικού σε περισσότερους από 1.000. Σε έρευνα της Εταιρείας Νέων Γιατρών στους φοιτητές των Ιατρικών Σχολών της χώρας το 70% απάντησαν πως σκέφτονται να λάβουν την ειδικότητά τους σε κάποιο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του εξωτερικού (κυρίως Βρετανία, ΗΠΑ και Γερμανία), με προοπτική να εργαστούν εκεί. Στην Ελλάδα η λίστα αναμονής για πολλές ειδικότητες κρατά πολλά χρόνια, όπως ανέφερε ελληνίδα οδοντίατρος που ζει και εργάζεται στο Λονδίνο. «Στην Ελλάδα αν τελειώσεις την Οδοντιατρική πρέπει να ανοίξεις το δικό σου ιατρείο, που σημαίνει ότι χρειάζεσαι τουλάχιστον 50.000 ευρώ δάνειο μόνο για τα εργαλεία, με έναν συντηρητικό προϋπολογισμό, χωρίς το οίκημα. Στο Λονδίνο όμως μπορείς να εργαστείς αρχικά ως υπάλληλος σε ένα οδοντιατρείο με αρχικό μισθό 3.000- 4.000 ευρώ» σημειώνει η ίδια οδοντίατρος.
Δυσμενής κατάσταση
Στη Γαλλία ζει και εργάζεται ο κ. Μάκης Μαλαφέκας, ο οποίος σπούδασε Ιστορία της Τέχνης και Αρχαιολογία, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Κοινωνική Ανθρωπολογία, και αυτή την περίοδο ασχολείται με τη μετάφραση και κυρίως τη συγγραφή. Η κρίση δεν οδήγησε τον κ. Μαλαφέκα στη Γαλλία, αφού βρίσκεται εκεί από το 1997, αλλά σύμφωνα με τον ίδιο η παρούσα δυσμενής κατάσταση σίγουρα λειτουργεί ανασταλτικά για να κάνει κάποιος σχέδια οριστικού επαναπατρισμού. Πάντως, επισημαίνει ο κ. Μαλαφέκας, «οι μισθοί είναι προφανώς καλύτεροι (κατώτερος επιτρεπόμενος μισθός 1.070 ευρώ καθαρά τον μήνα, μέσος μισθός γύρω στα 1.600
ευρώ) και οι εργασιακές συνθήκες σχετικά καλύτερες (35ωρο, συλλογικές συμβάσεις, πληρέστερη κοινωνική ασφάλιση), όμως κι εδώ η ανεργία βρίσκεται σε αδιάκοπη ανοδική πορεία τα τελευταία τρία χρόνια (11% τον περασμένο Ιανουάριο), ενώ πολύς κόσμος που υποτίθεται ότι διαθέτει εργασία στην ουσία υποαπασχολείται».
ΕΤΟΙΜΟΙ ΝΑ ΦΥΓΟΥΝ
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εurostat, τέσσερις στους δέκα Ελληνες δηλώνουν έτοιμοι να εγκαταλείψουν τον τόπο διαμονής τους και να εγκατασταθούν σε άλλη περιοχή ή χώρα στην περίπτωση που μείνουν άνεργοι και δεν σταθεί δυνατόν να βρουν νέα εργασία. Συγκεκριμένα, η γενιά η οποία φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη πρόθεση να μετακομίσει είναι η γενιά των 25 ως 35 ετών· συχνά πτυχιούχοι και απογοητευμένοι από την αγορά εργασίας. Επίσης, υπάρχει η κατηγορία των υψηλόβαθμων στελεχών, η οποία έχει επηρεαστεί δυσμενώς από την ύφεση και επιλέγει το εξωτερικό ως λύση για τη διατήρηση ενός ικανοποιητικού τρόπου ζωής. «Αξίζει να αναφερθεί», καταλήγει ο κ. Ν. Γιαννουλάτος, «ότι τον τελευταίο ενάμιση χρόνοκαι στην εταιρεία μας έχουμε παρατηρήσει μια κατακόρυφη αύξηση του ενδιαφέροντος των στελεχών για επαγγελματικές ευκαιρίες στο εξωτερικό,από τον κατασκευαστικό τομέα με έμφαση στις αραβικές χώρες, αλλά και γενικά σε όλους τους χώρους. Παράλληλα, έχουμε παρατηρήσει ότι και οι εταιρείες, κυρίως οι πολυεθνικές, προτείνουν σε υψηλόβαθμα στελέχη να μετακομίσουν σε διάφορες χώρες, όπως για παράδειγμα η Ρωσία, για να αναλάβουν εκεί την ανάπτυξη θυγατρικών. Η τάση αυτή ολοένα και αυξάνεται λόγω της ανάγκης των εταιρειών να μειώσουν το κόστος του υψηλόβαθμου προσωπικού στην ελληνική αγορά και παράλληλα να ενισχύσουν τις θυγατρικές τους σε χώρες όπου υπάρχει ανάπτυξη. Τα στελέχη που δέχονται τέτοιες προτάσεις συνήθως τις αποδέχονται, αφού γνωρίζουν ότι η εναλλακτική τους είναι το να βρεθούν εκτός αγοράς εργασίας σε μια πολύ δύσκολη περίοδο».
Οι κατασκευαστικές πάνε στη Μέση Ανατολή
Ελληνικές εταιρείες διεκδικούν και παίρνουν έργα στον Αραβικό Κόλπο
Στις αγορές της Μέσης Ανατολής και του Αραβικού Κόλπου στρέφονται οι ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες σε μια προσπάθεια να καλύψουν τις απώλειες που έχουν στην εσωτερική αγορά εξαιτίας της ύφεσης. Ομως και εκεί τα έργα κινούνται με μικρότερους ρυθμούς, αφού η διεθνής κρίση έχει επηρεάσει και αυτές τις αγορές. Πάντως, οι έλληνες κατασκευαστές συνεχίζουν να διεκδικούν και να παίρνουν έργα στη Μέση Ανατολή και γενικά στον Αραβικό Κόλπο. Οι μεγαλύτερες ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή είναι ο όμιλος ΓΕΚ Τέρνα, ο όμιλος Ελλάκτωρ, ο όμιλος J&Ρ Αβαξ και η Αθηνά, η Αρχιρόδον. Οσον αφορά τους έλληνες μηχανικούς, όπως λένε πηγές της αγοράς, «έχουν καλό όνομα στην πιάτσα» και ως εκ τούτου παρά τη μείωση του έργου των ελληνικών εταιρειών συνεχίζεται η ροή ελλήνων μηχανικών από την Ελλάδα προς τις χώρες του Κόλπου καθώς πολλοί εργάζονται για λογαριασμό ξένων εταιρειών.
Ο όμιλος ΓΕΚ Τέρνα έχει ανεκτέλεστο υπόλοιπο έργων ύψους 2,03 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 350 εκατ. ευρώ αφορούν τις αγορές της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων. Τα σημαντικότερα έργα που εκτελεί η Τέρνα είναι στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ένα οικιστικό και εμπορικό σε 280.000 τ.μ., στο Κατάρ ένα ιδιωτικό οικοδομικό σε 220.000 τ.μ. και στο Μπαχρέιν ένα οικιστικό που αποτελείται από 326 βίλες. Εργα ύψους 780 εκατ. ευρώ υλοποιεί ο όμιλος Ελλάκτωρ στη Μέση Ανατολή, εκ των οποίων τα βασικότερα είναι το Βlue City στο Ομάν της Ιορδανίας (μια νέα πόλη που θα φιλοξενεί περίπου 250.000 κατοίκους και μαζί με τις γύρω περιοχές θα έχει τη δυνατότητα να υποδέχεται δύο εκατομμύρια τουρίστες τον χρόνο), αν και αυτό το έργο δεν έχει προχωρήσει σημαντικά, το νέο αεροδρόμιο στην Ντόχα, ο αυτοκινητόδρομος Fujairah (ΗΑΕ), ο πρώτος οδικός άξονας (Κουβέιτ) και η αμερικανική σχολή στο Ντουμπάι.
Ο όμιλος J&Ρ Αβαξ και η εξαγορασθείσα Αθηνά υλοποιούν έργα ύψους περίπου 260 εκατ. ευρώ στην περιοχή, όπως έργο στο αεροδρόμιο στο Αμμάν, ένα έργο στο νησί Σόουα και άλλα έργα υποδομής, ενέργειας και λιμενικά. Επιπλέον, η Ιντρακάτ έχει παρουσία στη Συρία, όπου σκοπεύει να αναπτύξει εμπορικό κέντρο στο δεύτερο εξάμηνο του 2011, το οποίο αφορά μια επένδυση ύψους 80 εκατ. ευρώ.
