Οταν πριν από μερικούς μήνες είχα συναντήσει τον Κωνσταντίνο Γιάνναρη στη Δραπετσώνα, όπου γύριζε την τελευταία ταινία του «Μan at sea», στο πετρελαιοφόρο «Scottish Βard Douglas», ο 52χρονος σκηνοθέτης δεν είχε θεωρήσει και τόσο υλοποιήσιμη την ιδέα της συμμετοχής της στο επερχόμενο Φεστιβάλ Βερολίνου. «Οι Γερμανοί δεν μας “πάνε” πια» είχε πει χαμογελώντας. «Εκτός βέβαια αν τώρα που η χώρα μας έχει βαρέσει κανόνι μας βλέπουν σαν ένα νέο Ιράν». Είτε μάς θεωρούν Ιρανούς είτε όχι, το γεγονός είναι ότι η πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία του Γιάνναρη επελέγη από τους Γερμανούς για να συμμετάσχει στο Φεστιβάλ- το οποίο ξεκίνησε την περασμένη Πέμπτη- στο πλαίσιο του παράλληλου τμήματος Πανόραμα. Μία ακόμη τιμητική κινηματογραφική διάκριση για την Ελλάδα, λοιπόν, μετά τις φεστιβαλικές διακρίσεις ταινιών όπως η «Ακαδημία Πλάτωνος», η «Στρέλλα», το «Μέσα στο δάσος», το «Wasted youth» και φυσικά ο «Κυνόδοντας» του Γιώργου Λάνθιμου που διεκδικεί Οσκαρ.
«Στην Ελλάδα ζούμε!» φώναξε ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης όταν τον ρώτησα την προέλευση της ιδέας της ταινίας, η οποία καταπιάνεται με το φαινόμενο της λαθρομετανάστευσης και τοποθετείται εξ ολοκλήρου πάνω σε ένα πλοίο. «Στην Ελλάδα όπου κάθε μέρα ακούμε στις ειδήσεις για πλοία που μεταφέρουν λαθρομετανάστες,για πνιγμούς,για πτώματα που ξερνά η θάλασσα στην παραλία.Τα τελευταία 10-15 χρόνια ζούμε με αυτό το σενάριο της ξενοφοβίας και της εισβολής από το εξωτερικό. Ε, όλο αυτό το σενάριο δεν μπορούσε να μην περάσει στο υποσυνείδητό μου όταν σκέφτηκα την ιδέα της ταινίας».
Ο σκηνοθέτης δεν έκρυψε ποτέ την οργή αλλά και την απελπισία του για τη χώρα «του εκσυγχρονισμένου ρατσισμού», όπως πριν από λίγο καιρό την είχε αποκαλέσει στο «Βήμα» ορμώμενος από την απόφαση της κυβέρνησης να περιφράξει τα σύνορα του Εβρου. Αλλωστε ο κοινωνικός και ο φυλετικός ρατσισμός είναι θέματα που ανέκαθεν τον απασχολούσαν σε ταινίες όπως ο «Ομηρος», ο «Δεκαπενταύγουστος» και το «Από την άκρη της πόλης».
Αναπόφευκτα οι εικόνες που σχηματίζει κανείς είναι πολύ δυσάρεστες. Και ενδεχομένως το «Μan at sea» να είναι μια δυσάρεστη κινηματογραφική εμπειρία: ο σκηνοθέτης μιλάει για ένα έργο γεμάτο βία και αίμα επισημαίνοντας τη ραγδαία άνοδο που έχει σημειώσει το φαινόμενο της βίας τα τελευταία χρόνια. «Ζούμε σε μια χώρα όπου καίνε ζωντανούς τους ανθρώπους και πυροβολούν παιδιά» λέει.
Το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης, ωστόσο, όπως ο ίδιος ο Γιάνναρης είπε, υπήρξε περισσότερο η αφορμή για να μιλήσει για «μια κοινωνία που είναι από μόνη της προβληματική». Η κοινωνία του ελληνικού πλοίου στο οποίο εισβάλλουν οι μετανάστες φέρει πολλές αμαρτίες. Ετσι όπως ο Γιάνναρης περιγράφει την ταινία του, στην οποία πρωταγωνιστούν ο Αντώνης Καρυστινός και η Θεοδώρα Τζήμου, σου δίνει την αίσθηση ότι το πλοίο ενδεχομένως να είναι μια αντανάκλαση της σύγχρονης Ελλάδας.
Τα γυρίσματα του «Μan at sea» διήρκεσαν πολλούς μήνες. «Είμαστε παντού με δάνεια» μας είπε ο παραγωγός της ταινίας Γιώργος Λικιαρδόπουλος για τον προϋπολογισμό της, ο οποίος έφθασε τις 900.000 ευρώ. Ενάμισης χρόνος χρειάστηκε για να βρεθεί το 180 μέτρων πετρελαιοφόρο. Και η ειρωνεία είναι ότι βρέθηκε εντελώς τυχαία: πίνοντας σε ένα μπαρ ο Γιάνναρης έμαθε από γνωστό γνωστού… γνωστού ότι το «Scottish Βard Douglas» επρόκειτο να πιάσει Πειραιά από την Κροατία.
Το σενάριο πέρασε από 14 διαφορετικές μορφές ώσπου να καταλήξει στο τελικό. Αλλά για τον Γιάνναρη «αυτό που βλέπουμε στην ταινία βγήκε με εντελώς πρωτόγονο τρόπο», κάτι στο οποίο μεγάλο ρόλο έπαιξαν οι μη επαγγελματίες ηθοποιοί μετανάστες στην Ελλάδα. «Πάντα μου άρεσε η μείξη επαγγελματιών ηθοποιών με ερασιτέχνες» εξηγεί. «Ο ερασιτέχνης φέρει τον αυθορμητισμό και την αμεσότητα,τη φυσική δύναμη που κουβαλά μέσα από την εμπειρία της ζωής.Ο ηθοποιός κουβαλά μια τέχνη. Η αντίθεση των δύο μπορεί να δημιουργήσει κάτι όμορφο».
ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΟΑΛΒΑΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
Το «Μan at sea» δεν θα είναι η μοναδική ελληνική παρουσία στο Φεστιβάλ Βερολίνου καθώς η «Αμνηστία»,πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του αλβανού σκηνοθέτη Μπουγιάρ Αλιμάνι,θα κάνει επίσης την παγκόσμια πρεμιέρα της στο τμήμα Φόρουμ.Η ταινία αφορά τη γνωριμία δύο ανθρώπων,της Ελσα και του Σπετίμ,που συναντώνται όταν επισκέπτονται τις φυλακές για να δουν τους συζύγους τους.Εξω από τη φυλακή θα αρχίσει να ανθεί μια ιστορία αγάπης.Μετά την αμνηστία όμως τα πράγματα θα γίνουν πολύ δύσκολα και για τους δύο.
«Η Ελσα και ο Σπετίμ κουβαλούν τις ιστορίες πολλών ανθρώπων που γνώρισα στην πατρίδα μου» λέει ο σκηνοθέτης. «Οι ήρωες προέρχονται από το βαθύ περιθώριό της, εκεί όπου οι άνθρωποι αγαπούν,πονάνε,ταξιδεύουν.Και οι δυο τους έχουν κάθε λόγο να μην είναι μαζί και όλους τους λόγους για να είναι μαζί.Η γυναίκα προσπαθεί να αναγεννηθεί μέσα από τον έρωτα και ο άντρας να βρει τον χαμένο του εαυτό.Αναζητούν καθαρές σταγόνες σε μια λάσπη ζωής που τους πνίγει.Η παλιά Αλβανία συγκρούεται με την καινούργια.Το ηθικό παλεύει με το πάθος και το τίμημα είναι βαρύ.Ολα αυτά σε μια Αλβανία η οποία προσπαθεί να βρει το πρόσωπό της στον δρόμο προς την Ευρώπη».
ΠΟΤΕ & ΠΟΥ
Η παγκόσμια πρεμιέρα του «Μan at sea» θα γίνει στις 15 Φεβρουαρίου στην αίθουσα Friedrichstadt Ρalast.Το «Μan at sea» θα παρουσιαστεί ακόμη δύο φορές στο επίσημο πρόγραμμα, ενώ θα πραγματοποιηθούν και ειδικές προβολές για εκπροσώπους της παγκόσμιας κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Προς το παρόν η ταινία δεν έχει βρει ελληνική διανομή.
