Υπάρχουν δύο τρόποι να προσεγγίσουμε το νέο έτος: ο ένας είναι αισιόδοξος, ο άλλος απαισιόδοξος. Αν θέλουμε να είμαστε αισιόδοξοι, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η περίοδος των παγκόσμιωναναταράξεων στην οποία έχουμε μπει αντιπροσωπεύει μια θετική εξέλιξη. Πράγματι, με την οικονομική απογείωση των λεγόμενων αναπτυσσόμενων χωρών εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι βγαίνουν από τη φτώχεια.
Σε αντίθεση με την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όταν τα προβλήματα της ανάπτυξης του Τρίτου Κόσμου ήταν πανταχού παρόντα, πολιτικοποιημένα και κατά τα φαινόμενα άλυτα, να λοιπόν που μπήκαμε σε μια φάση όπου τα ποσοστά της συνεχιζόμενης ανάπτυξης επιτρέπουν μια εξαιρετικά ταχεία πρόσβαση σε ένα ελάχιστον επίπεδο ευημερίας, που έχει αρχίσει να στηρίζει την παγκόσμια ανάπτυξη.
Πρόκειται προφανώς για μια καλή είδηση γι΄ αυτούς τους πληθυσμούς. Είναι επίσης καλή είδηση για χώρες όπως οι δικές μας, που βλέπουν να ανοίγονται γιγαντιαίες αγορές εκατομμυρίων ανθρώπων, οι οποίοι έχουν γίνει πλέον καταναλωτές της μεσαίας τάξης και ανήκουν στις κατηγορίες των πιο προνομιούχων.
Στο γεωπολιτικό πεδίο, το γεγονός αυτό δημιουργεί έναν κόσμο πραγματικά πολυπολικό, που δεν είναι πλέον υποταγμένος στη σύγκρουση μεταξύ δύο μπλοκ, όπως την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, ούτε στην αποκλειστική επιρροή μιας υπερδύναμης, όπως συνέβη στα χρόνια που ακολούθησαν την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την κατάρρευση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας.
Εν δυνάμει αυτός ο κόσμος είναι πιο ισορροπημένος, με καλύτερη διανομή πλούτου και ισχύος. Κατά τον ίδιο τρόπο, μπορούμε να σκεφτούμε ότι το Ιnternet δίνει σε εκατομμύρια ανθρώπους πρόσβαση σε πληροφορίες που δεν ήταν μέχρι πρότινος διαθέσιμες παρά μόνο μέσω μεγάλων πανεπιστημίων ή ερευνητικών κέντρων.
Αυτό αφορά επίσης τις πληροφορίες επιστημονικού χαρακτήρα που επιτρέπουν να εξαπλωθεί πιο γρήγορα η πρόοδος στην Ιατρική.
Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και άλλα στον κατάλογο με τις θετικές αλλαγές που θα συνεχίσουν να επιταχύνονται στη διάρκεια του 2011.
Στον αντίποδα, η απαισιόδοξη προσέγγιση θα δώσει την έμφαση στις ανισορροπίες που έχουν πολλαπλασιαστεί και προκαλούν φόβους για το μέλλον στις χώρες με παλαιότερη ευημερία, όπως σε αυτές της «γηραιάς Ευρώπης», φόβους για την αλλαγή στον συσχετισμό των δυνάμεων, για την παρακμή, κυρίως για την υποβάθμιση, γιατί η παγκοσμιοποίηση συνοδεύεται από οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που κατακερματίζουν τις μεσαίες τάξεις, οι οποίες φοβούνται, στις ΗΠΑ όπως και στην Ευρώπη, την οπισθοδρόμηση, εκεί όπου όλα μας τα συστήματα βασίζονταν σε μηχανισμούς κοινωνικής ανέλιξης.
Επιπλέον, η περίοδος της χρηματοπιστωτικής τρέλας που τελείωσε βίαια με την κρίση συνοδεύθηκε από μια τεράστια αύξηση των ανισοτήτων προς όφελος των πιο πλούσιων.
Σε αυτά τα συμφραζόμενα, η προσοχή στην Ευρώπη θα συνεχίσει να εστιάζεται στην έξοδο από την κρίση και στο αν η ανάκαμψη θα είναι επαρκής για να μειώσει την ανεργία, που είναι η μεγαλύτερη ανησυχία, καθώς το ποσοστό της βρίσκεται κατά μέσον όρο στο 10% στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να καταβάλει μια τεράστια προσπάθεια για την αύξηση της παραγωγικότητας, με επίκεντρο την έρευνα και τον νεωτερισμό, προκειμένου να αποκτήσει ξανά δυνατότητες για ανάπτυξη. Σε αντίθετη περίπτωση, θα δημιουργηθεί ένα σύστημα τριών ταχυτήτων: μια πολύ ισχυρή ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες χώρες (Βραζιλία, Ινδία, Κίνα, και στο μέλλον σε κάποια κράτη της Αφρικής), μια μέση ανάπτυξη της τάξεως του 3,5% στις Ηνωμένες Πολιτείες και μια αναιμική ανάπτυξη, και επομένως ανίσχυρη να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, στην Ευρώπη.
Αλλα δύο σημαντικά στοιχεία αξίζουν την προσοχή μας: οι πιέσεις τις οποίες ασκεί ο λαϊκισμός και οι απόπειρες για να διασπαστεί η ζώνη του ευρώ. Ο πειρασμός του λαϊκισμού είναι πανταχού παρών στην Ευρώπη. Εκδηλώθηκε με την πιο εγωιστική μορφή του στη Φλάνδρα και στη Βόρεια Ιταλία (για να μη μιλήσουμε για την Ελβετία, η οποία δεν είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης).
Μεταφράζεται επίσης με την αύξηση των ποσοστών κομμάτων της άκρας Δεξιάς σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης, ακόμη και σε χώρες όπου κάτι τέτοιο θα φαινόταν απίθανο πριν από λίγο καιρό. Είναι προφανές ότι θεριεύει από την οικονομική κρίση και ότι χαράσσει, μέσω της απόρριψης του Ισλάμ, ένα νέο σύνορο ρατσισμού στην Ευρώπη.
Το 2011 θα είναι, τέλος, μια χρονιά αποφασιστικής σημασίας για το μέλλον της ενωμένης Ευρώπης και για τον σκληρό πυρήνα της, τη ζώνη του ευρώ, η οποία είναι βέβαιον ότι θα δεχθεί και άλλες επιθέσεις.
Κερδοσκόποι κάθε είδους αναζητούν τα εσωτερικά σημεία ανισορροπίας και αστάθειας στην ευρωζώνη και βάζουν κάθε φορά στο στόχαστρο μια διαφορετική χώρα, για διαφορετικούς λόγους.
Χθες ήταν η Ελλάδα και η Ιρλανδία, σήμερα η Πορτογαλία και το δημόσιο χρέος της, αύριο- ας μην έχουμε καμία αμφιβολία- η Ισπανία. Πέρα από τον μηχανισμό στήριξης και αλληλεγγύης, σε αυτό το στάδιο είναι σαφές ότι χρειάζεται να οργανώσουμε μια πολιτική απάντηση, διακηρύσσοντας δυνατά ότι όλες οι χώρες της ΕΕ θα υπερασπιστούν με νύχια και με δόντια το ευρώ.
Ο κ.Ζαν-Μαρί Κολομπανί είναι ένας από τους εγκυρότερους ευρωπαίους δημοσιογράφους, πρώην διευθυντής της εφημερίδας «Le Μonde». Το τακτικό,ανά Κυριακή,άρθρο του είναι γραμμένο αποκλειστικά για «Το Βήμα»
