Ελπίδες για επιστροφή σε θετική τροχιά ύστερα από μια δύσκολη διετία δίνει για τη νέα χρονιά ο ελληνικός τουρισμός, καθώς το 2010 ήταν χρονιά δοκιμασίας για τον τομέα και μεταφράστηκε σε απώλειες τουριστικών εσόδων που συνεχίστηκαν για δεύτερη χρονιά μετά το 2009. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το εννεάμηνο Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου 2010 οι ταξιδιωτικές δαπάνες στην Ελλάδα από μη κατοίκους μειώθηκαν κατά 636 εκατ. ευρώ (6,9%), ενώ οι αντίστοιχες αφίξεις για το 11μηνο Ιανουαρίου- Νοεμβρίου 2010 μειώθηκαν οριακά κατά 0,49% (10.439.131 έναντι 10.490.707) σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2009. Οι προσφορές και οι εκπτώσεις από πλευράς των ξενοδόχων άμβλυναν τη διαφαινόμενη κάμψη των αφίξεων, με επιπτώσεις όμως στα έσοδα, ενώ σύμφωνα με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) και α΄ αντιπρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) κ. Α. Ανδρεάδη, πέρα από το 2010 σε επίπεδο διετίας, η πτώση ανήλθε σχεδόν στο 7,5% στις αφίξεις και στα έσοδα περίπου 18%. Σε απόλυτους αριθμούς συνολικά υπήρξε απώλεια 3,3 δισ. ευρώ στα άμεσα τουριστικά έσοδα και περισσότερων από 7 δισ. ευρώ στην ελληνική οικονομία, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 3% του ΑΕΠ. Η κρίση στην παγκόσμια οικονομία και ειδικότερα στην Ευρώπη είχε άμεσο αντίκτυπο στις επιδόσεις της τουριστικής περιόδου, ενώ η έντονη δυσφήμηση της Ελλάδας στο εξωτερικό, η τραγική κατάληξη στα επεισόδια της Αθήνας στις αρχές Μαΐου και οι διαδοχικές απεργίες καθ΄ όλη τη διάρκεια της θερινής περιόδου επηρέασαν αρνητικά τους δυνητικούς επισκέπτες και το «κακό κλίμα» οδήγησε τους επιχειρηματίες του τουρισμού να εφαρμόσουν την «πολιτική» των προσφορών, για να προσελκύσουν πελατεία. Κάμψη κατέγραψαν οι βασικές αγορές τουριστών Βρετανία και Γερμανία, συνεχίζοντας τη φθίνουσα τάση των τελευταίων χρόνων, σε αντίθεση με τη μεγάλη αύξηση που παρουσίασαν οι επισκέπτες από τη Ρωσία (52% σε σχέση με το 2009, 328.000 αφίξεις), λόγω και της προσπάθειας για διευκόλυνση των διαδικασιών έκδοσης βίζας. Αποδυναμωμένη όμως ήταν και η ελληνική αγορά που συρρίκνωσε τη συμμετοχή του εσωτερικού τουρισμού, ο οποίος αναλογεί στο 20% του τζίρου των ξενοδοχείων, με συνέπειες στην πληρότητα των καταλυμάτων στην κορύφωση της τουριστικής περιόδου, κατά τη διάρκεια των «ελληνικών διακοπών» από 20 Ιουλίου ως 20 Αυγούστου. Από την άλλη, άνισες επιδόσεις σε αφίξεις και εισπράξεις καθώς και έντονες διακυμάνσεις στη ζήτηση παρουσίασαν και επί μέρους οι τουριστικοί προορισμοί της χώρας, με την Ρόδο, την Κω, τη Σαντορίνη και την Κεφαλλονιά να καταγράφουν ιδιαίτερα θετική πορεία καθ΄ όλη τη διάρκεια της περιόδου και σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με το 2009, σε αντίθεση με την Κρήτη, την Κέρκυρα και τη Χαλκιδική. Την ίδια ώρα ανταγωνιστικοί προορισμοί της χώρας παρουσιάζουν άνοδο, με την Ισπανία να εμφανίζει 0,8% (42,4 εκατομμύρια τουρίστες), την Τουρκία 5,98% στο εννεάμηνο και την Κύπρο 1,7% (2,019 εκατομμύρια αφίξεις) στο δεκάμηνο του 2010.
Θετικό πρόσημο τόσο σε αφίξεις όσο και σε έσοδα, με μεγαλύτερη αύξηση στις αφίξεις παρά στα έσοδα, εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει ο ελληνικός τουρισμός τη νέα χρονιά, για πρώτη φορά από το 2008. Το 2011, υπό προϋποθέσεις, προβλέπεται ότι μπορεί να σηματοδοτήσει την έναρξη της ανάκαμψης του ελληνικού τουρισμού, με τα πρώτα στοιχεία των προκρατήσεων από τη Βρετανία να δίνουν ένα μικρό θετικό πρόσημο, ενώ και οι εκτιμήσεις από τις άλλες χώρες είναι κατ΄ αρχήν θετικές. Εξάλλου υστέρηση αναμένεται να καταγράψει ο εσωτερικός τουρισμός. Παράλληλα και η διαφαινόμενη αύξηση των αεροπορικών συνδέσεων για το 2011, με την ενίσχυση δρομολογίων από αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους στη χώρα, δημιουργεί επίσης συνθήκες βελτίωσης των αφίξεων, με προϋπόθεση τη ζήτηση. Σε μια τέτοια εκτίμηση οδηγεί, μεταξύ άλλων, η τροχιά ανάπτυξης στην οποία φαίνεται να περνούν οι οικονομίες των βασικών χωρών-πηγών του ελληνικού τουρισμού. Ετσι με βάση στοιχεία του «Εconomist» (Δεκέμβριος 2010) η Αγγλία παρουσιάζει ανάπτυξη +1,8%, η Γερμανία +2,0%, η Γαλλία +1,4%, οι ΗΠΑ +2,3%, η Ρωσία +4,0% και η ευρωζώνη +1,3%.
Ωθηση από τη μείωση του ΦΠΑ
ΕΛΠΙΔΕΣ για επάνοδο σε θετική τροχιά δίνει και ο παγκόσμιος τουρισμός, με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για αύξηση που θα συνεχιστεί με ρυθμό 4%-5% το 2011. Το 2010 παρουσίασε ισχυρότερη ανάκαμψη από την αναμενόμενη, καθώς οι τρέχουσες τάσεις δείχνουν ότι η άνοδος των διεθνών αφίξεων για το 2010 συνολικά θα κυμανθεί μεταξύ 5% και 6%, με τις τουριστικές αφίξεις να ξεπερνούν τα 50 εκατομμύρια, βελτιώνοντας την εικόνα κατά 10 εκατομμύρια από το προ κρίσης 2008. Το πρώτο οκτάμηνο του έτους οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 7% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2009, ενώ σύμφωνα με την τελευταία έκδοση του Βαρόμετρου του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (ΠΟΤ) οι διεθνείς αφίξεις μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου 2010 ανήλθαν στα 642 εκατομμύρια, ενισχυμένες κατά 40 εκατομμύρια σε σύγκριση με το 2009 (όπου η κάμψη άγγιξε το 4,2% στις αφίξεις σε σχέση με το 2008), αλλά και κατά 1 εκατομμύριο σε σχέση με την προ κρίσης περίοδο του 2008. Τη μεγαλύτερη δυναμική εξακολουθούν να έχουν η Ασία και ο Ειρηνικός (14%), ενώ Αμερική (8%) και Ευρώπη (3%) ακολουθούν στο πρώτο οκτάμηνο του 2010. Ταυτόχρονα και οι τουριστικές εισπράξεις παραμένουν σε χαμηλότερα επίπεδα από τις αφίξεις σε πολλούς προορισμούς. Από την άλλη, μοχλός που θα προωθήσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα του τομέα ενισχύοντας τις εισπράξεις, την περιφερειακή ανάπτυξη και την απασχόληση αποτελεί και η μείωση του ΦΠΑ στο 6,5% για τη διαμονή, καθώς αναμένεται να αυξήσει κατά 630 εκατ. ευρώ τουλάχιστον τις τουριστικές εισπράξεις τον πρώτο χρόνο, ενώ θα επιφέρει ως 25% άνοδο στα έσοδα από τον εισερχόμενο τουρισμό την επόμενη τριετία, με βάση τις πρώτες εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ). Αύξηση τουριστικών εσόδων ως και 10,5% την επόμενη χρονιά προβλέπει ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) κ. Γ. Τσακίρης, σημειώνονταςότι το ποσοστό μείωσης του ΦΠΑ στο τουριστικό πακέτο υπολογίζεται στο 3,5% (σε συνάρτηση με την εστίαση που έχει ΦΠΑ 13%), ενώ επικαλείται μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος όπου υπολογίζεται ότι η μεταβολή κόστους 1% στο τουριστικό πακέτο οδηγεί σε αντίστοιχη μεταβολή της τουριστικής κίνησης κατά 3%. Η μείωση του συντελεστή εξαλείφει τη διαφοροποίηση των ελληνικών τιμών σε σχέση με τις κύριες ανταγωνιστικές χώρες.
