Η πρεμιέρα του «Βέρθερου» θα τον βρει στις τελικές πρόβες για το «Αμαντέους»: ο Δημήτρης Λιγνάδης μπαίνει δυναμικά στη νέα χρονιά με δύο ρόλους σε δύο παραστάσεις- εκ των οποίων σκηνοθετεί τη μία. Ο ρομαντικός και αυτοκαταστροφικός ήρωας του Γκαίτε θα δώσει τη σκυτάλη στον Σαλιέρι, τον συνθέτη και «αντίπαλο» του Μότσαρτ, στο έργο του Πίτερ Σάφερ «Αμαντέους». Δύο έργα που προετοιμάζονται για να ανεβούν σχεδόν ταυτόχρονα στην Αθήνα του 2011: «Το “Αμαντέους” γίνεται με καθαρά δική μου πρωτοβουλίακαθώς είναι ένα από τα έργα που είχα στο συρτάρι του μυαλού μου και γι΄ αυτό το σκηνοθετώ- αφού βέβαια βρέθηκε ο παραγωγός να το αγκαλιάσει. Για τον “Βέρθερο” ήρθε η πρόταση από τον σκηνοθέτη,που είναι και εικαστικός,ενώ έπαιξε ρόλο και ο καινούργιος χώρος που θα μας φιλοξενήσει» . Και επειδή, όπως ομολογεί, «οι επιθυμίες μου είναι πάντα λίγο ή πολύ μεγαλύτερες από τους φόβους μου», ετοιμάζεται γι΄ αυτή τη διπλή αναμέτρηση.
– Κύριε Λιγνάδη,πώς μαθαίνονται δύο ρόλοι ταυτόχρονα;
«Είναι πολύ δύσκολο. Εγώ όμως βλέπω το θέατρο σαν μια ρομαντική περιπέτεια μέσα στην οποία υπάρχει και η ματαιοδοξία μου. Θεωρώ ότι έχω άκρατη ματαιοδοξία αλλά σε παιδικά επίπεδα. Σαν το παιδί που θέλει όλα τα παιχνίδια αλλά δεν θα τα πάρει- μπορεί να μην πάρει και τίποτε. Θεωρώ τη ματαιοδοξία καύσιμη ύλη. Με καλύπτει και οικονομικά πολλές φορές γιατί το θέατρο είναι η δουλειά μου».
– Πόσο κοντά σε αυτή τη «ρομαντική περιπέτεια» βρίσκεται ο «Βέρθερος»;
«Οταν πρωτοδιάβασα αυτό το κείμενο, σε προεφηβική ηλικία, μου έκανε εντύπωση. Μετά, στην επαναστατική μου ηλικία, αυτά τα θεωρούσα μπούρδες. Μεγαλώνοντας τα βλέπω από άλλη σκοπιά. Βλέπω αυτό το ρομαντικό κείμενο με κριτική ματιά. Ο Βέρθερος είναι σαν το παλιό παιχνίδι. Αλλωστε ο βερθερισμός έγινε ολόκληρο κίνημα. Αν διαβάσεις κάτω από τις γραμμές, βγαίνει όλο αυτό του νέου που “δεν μπορεί” και “θα σκοτωθεί”, “θα κάνει ακρότητες”. Δεν διαφέρει από αυτά που λένε οι νέοι σε κάθε εποχή, ότι “θα καταστρέψω και θα αυτοκαταστραφώ”, “θα πάρω ναρκωτικά” ή “θα σπάσω βιτρίνες”. Δεν ξέρω όμως κατά πόσο οι σημερινοί νέοι είναι ρομαντικοί. Προσωπικά όλη μου η ζωή έχει να κάνει με τα νιάτα. Συναναστρέφομαι νέους, διδάσκω νέους, διδάσκομαι από νέους, τους αγαπώ πολύ. Απλά το “νέος” δεν είναι αυταπόδεικτο. Εγώ λέω στους μαθητές μου: “Είστε νέοι; Απόδειξη”. Πού είναι η ορμή για το άγνωστο; Πού είναι η αψήφηση του κινδύνου; Πού είναι η περιέργεια για τη γνώση; Αν κάψω τη σημαία και για μένα αυτή δεν σημαίνει τίποτε, τότε… σιγά το δύσκολο!».
– Αρα για ποια επανάσταση μιλούν σήμερα;
«Επαναστατώ σημαίνει θυσιάζω κάτι, ρισκάρω για κάτι. Δεν έχω αντίρρηση με το σπάσιμο των βιτρινών. Ας σπάσω όμως πρώτα την τζαμαρία του δικού μου σπιτιού, δηλαδή του εαυτού μου, και ύστερα να σπάσω και του άλλου. Κάτι πρέπει να χάσω. Πρέπει να πονέσω, να ρισκάρω, να φοβηθώ για να κάνω επανάσταση. Πρέπει να ξεκινά από μέσα μας η επανάσταση. Δεν αγιοποιώ τη γενιά μου, δεν λέω ότι εμείς τα κάναμε καλύτερα».
– Είναι διαφορετικοί οι νέοι σήμερα;
«Κοιτάξτε, και η δική μου γενιά ήταν προβληματική. Ηταν η γενιά που από το κεφάλι και πάνω ήταν αριστερή και από τον λαιμό και κάτω όσο πιο καπιταλιστική γίνεται. Μέσω των μαθητών μου (σ.σ.: διδάσκει θέατρο) βλέπω ότι η καινούργια γενιά είναι πιο απενοχοποιημένη, με πολύ πιο λίγες αγκυλώσεις, πολύ λιγότερα βαρίδια από το παρελθόν, πιο ελεύθερη να εκφραστεί. Αλλά ενώ έχει την ευρύτητα της πληροφόρησης, δεν έχει τη βαθύτητα της γνώσης. Αλλο γνώση, άλλο πληροφορία».
– Ο Σαλιέρι βρίσκεται στον αντίποδα του Βέρθερου;
«Δεν θέλω να τους συγκρίνω. Νομίζω ότι ο Σαλιέρι είναι αρκούντως ρομαντικός. Είναι ένας άνθρωπος που λέει “εγώ σπούδαζα, έγραφα, τα έκανα όλα για τη μουσική” και έρχεται ο Μότσαρτ, δηλαδή ο Θεός, και δίνει το ταλέντο αλλού. Είναι πιο γειωμένος από τον Βέρθερο, αλλά και πάλι…».
– Είναι αδικημένος ο Σαλιέρι; «Εκανε κακά πράγματα, αλλά στα μεγάλα έργα- και εδώ μιλάμε για μυθοπλασία- οι κακοί έχουν δικαιολογίες. Αλλωστε ο Σαλιέρι δεν κατέστρεψε τον Μότσαρτ, του δυσκόλεψε τη ζωή. Καταλήγει όμως λέγοντας ότι ο Μότσαρτ θα παραμείνει στους αιώνες και εγώ θα είμαι ο προστάτης των μετρίων».
– Τι είναι τελικά το ταλέντο; Η επιβεβαίωση ότι υπάρχει Θεός;
«Αυτό είναι και το θέμα του έργου. Δεν έχω όμως απάντηση. Οσο περνάει ο καιρός τόσο λιγότερο καταλαβαίνω τι είναι ταλέντο. Είναι ένα σύνθετο πράγμα, ένα θεϊκό χάρισμα, βακχικό ή απολλώνειο, είτε βγαίνει από μέσα μας είτε έρχεται σαν έμπνευση. Είναι ένα αβγό που εν δυνάμει θα γίνει κότα και γι΄ αυτό χρειάζεται δουλειά, τύχη… Πιο εύκολα μπορώ να ορίσω τι είναι το ταλέντο να πείθεις ότι έχεις ταλέντο». Ποιος ήταν ο Σαλιέρι
Ο βενετσιάνος συνθέτης,μαέστρος και δάσκαλος μουσικής Αντόνιο Σαλιέρι (1750-1825) ήταν ένας από τους κινητήριους μοχλούς της όπερας του 18ου αιώνα.Δημιουργός κοσμοπολίτης,συνέθεσε όπερες σε τρεις διαφορετικές γλώσσες και βοήθησε στην ανάπτυξη του είδους επηρεάζοντας δεκάδες ομοτέχνους του.Ενόσω ζούσε τα δραματικά έργα του παίζονταν στα θέατρα ολόκληρης της Ευρώπης,ενώ μαθητές του στη Βιέννη υπήρξαν ο Μπετόβεν,ο Σούμπερτ και ο Λιστ. Το ενδιαφέρον για τη μουσική του Σαλιέρι αναπτερώθηκε στα τέλη του περασμένου αιώνα χάρη στην πολυβραβευμένη ταινία του Μίλος Φόρμαν «Αμαντέους» (1984)- βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό του Πίτερ Σάφερ από το 1979, διασκευή του επίσης θεατρικού έργου του Αλεξάντρ Πούσκιν «Μότσαρτ και Σαλιέρι» (1831)- με θεματικό άξονα την καλλιτεχνική αντιπαλότητα του φθασμένου ιταλού μουσικοσυνθέτη με τον νεαρό αυστριακό ομότεχνό του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ.
«Η ΚΡΙΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ»
– Η τέχνη παραμένει μια λύση; «Οτιδήποτε κάνει τον άνθρωπο να σκέφτεται,να αισθάνεται,να ξεφεύγει,να προβληματίζεται,ακόμη και αν αφορά ιδεατούς κόσμους, δεν είναι απλώς απαραίτητο,είναι το ψωμί και το νερό του.Η τέχνη είναι φυσική ανάγκη.Σε δύσκολες εποχές είναι το μεγάλο καταφύγιο.Γι΄ αυτό και θεωρώ ότι η κρίση είναι η τελευταία ευκαιρία που έχουμε στην Ελλάδα…Διότι στην επόμενη ευκαιρία ίσως να μην είμαστε Ελλάδα πια».
– Δεν είναι οικονομική,δηλαδή,η κρίση; «Τα οικονομικά θα λυθούν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.Τώρα περνάμε κρίση παιδείας.Θυμάμαι την Πατουλίδου που είχε πει το “Για την Ελλάδα,ρε γαμώτο”. Εγώ από αυτή τη φράση κρατάω το “ρε γαμώτο”. Αν ξαναέρθει η ευμάρεια σε μια Ελλάδα που λέει “good morning”, εμένα προσωπικά δεν με ενδιαφέρει να λυθεί η οικονομική κρίση. Οταν το οποιοδήποτε σύστημα προσπαθεί να κόψει το πιο ζωντανό όργανο του ανθρώπινου σώματος,που είναι η μνήμη,τι άλλο να πω εγώ; Ας κοιταχτούμε στον καθρέφτη και ας πούμε τις αλήθειες μας.Ο Ολι Ρεν θα λύσει το σύμπτωμα,όχι τη ρίζα του προβλήματος». ΠΟΤΕ & ΠΟΥ
«Βέρθερος» του Γκαίτε από την ομάδα Βijoux de Κant, σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη,με τον Δημήτρη Λιγνάδη.Παρα- στάσεις από 14 ως 30 Ιανουαρίου 2011 στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση.
«Αμαντέους» του Πίτερ Σάφερ,σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιγνάδη,με τον ίδιο στον ρόλο του Σαλιέρι και τον Χριστόφορο Παπακαλιάτη ως Μότσαρτ.
Παραστάσεις στο θέατρο Βρετάνια από τα μέσα Φεβρουαρίου 2011.
