«Μαμά, υπάρχει Αγιος Βασίλης;». Στη ζωή κάθε παιδιού φτάνει κάποτε η στιγμή που με ορθάνοιχτα τα μάτια και ένα μείγμα απορίας και δυσπιστίας ζωγραφισμένο στο πρόσωπο θα διατυπώσει την… κρίσιμη ερώτηση. Στη ζωή του γονέα, αντίστοιχα, φτάνει η στιγμή που κυριευμένος από άγχος και τρόμο θα κληθεί να δώσει τη «σωστή» απάντηση. Ποια είναι όμως η ορθή προσέγγιση; Ωφελεί το παραμύθι του Αγιου Βασίλη την ανάπτυξη της υγιούς ψυχοσύνθεσης των παιδιών; Ή μήπως η αλήθεια είναι η μόνη λύση σε μια εποχή όπου τα παιδιά βομβαρδίζονται από χιλιάδες μηνύματα μέσω της τηλεόρασης, των βιντεοπαιχνιδιών και του Ιnternet, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να μπερδέψουν το πραγματικό με το φανταστικό;
«Κάθε χρονιά όταν πλησίαζαν οι γιορτές το “μεγάλο” ερώτημα ακουγόταν στην τάξη.“Κυρία,υπάρχει ο Αγιος Βασίλης;”.Σε αυτό το ερώτημα ποτέ δεν έδινα απάντηση.Αφηνα τους μαθητές μου να εκφράσουν αυτά που υπήρχαν στην καρδιά τους, χωρίς να αμφισβητήσω την κοσμοθεωρία τους. Αντιλήφθηκα ότι πολλά παιδιά είχαν επίγνωση του γεγονότος ότι πρόκειται για παραμύθι,ωστόσο απολάμβαναν την ιδιότυπη μαγεία που αυτό έδινε στις γιορτές.Αλλα παιδιά γνώριζαν την αλήθεια και τη διατυμπάνιζαν σε όλους, χωρίς ωστόσο να καταφέρνουν να διαταράξουν την πίστη των άλλων ότι ο Αγιος Βασίλης υπάρχει!» σχολιάζει η παιδαγωγός κυρία Αποστολία Νίκα, πρώην δασκάλα του Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Αθηνών. «Τελικά κάθε παιδί έχει έναν μοναδικό τρόπο να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα και δεν κρίνεται σκόπιμο να επέμβουμε.Θυμάμαι,μάλιστα,έναν μαθητή που ζωγράφιζε τον Αγιο Βασίλη με…μαύρα μαλλιά και γένια!» προσθέτει γελώντας.
Οσο και αν οι γονείς επιθυμούν εχέγγυα και κατευθυντήριες γραμμές, οι ειδικοί τονίζουν ότι στο θέμα της αλληλεπίδρασης με το παιδί δεν υπάρχουν απόλυτες απαντήσεις. «Ολα εξαρτώνται από τον βαθμό της συναισθηματικής ωριμότητας του κάθε παιδιού,την οποία αρμόδιος να αξιολογήσει είναι μόνο ο γονιός» σημειώνει η κυρία Πένη Παπανικολοπούλου, ψυχολόγοςψυχοθεραπεύτρια . «Συνηθέστερα στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού τα παιδιά έχουν υποψιαστεί ή έχουν ακούσει από κάποιο συμμαθητή ότι ο Αγιος Βασίλης δεν υπάρχει και αρχίζουν τις πιεστικές ερωτήσεις. Οταν βλέπουμε ότι το παιδί έχει αρχίσει να “ξεπερνά” το παραμύθι,δεν υπάρχει λόγος να επιμένουμε εμείς σε αυτό. Είναι προτιμότερο να κάνουμε μια ήρεμη και ειλικρινή συζήτηση ώστε η μετάβαση από τον μύθο στην πραγματικότητα να γίνει όσο το δυνατόν ομαλότερα» καταλήγει.
Αρκετοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν, παράλληλα, ότι υπό ορισμένες προϋποθέσεις το «παραμύθι» ωφελεί την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. «Στην προσχολική ηλικία δεν είναι επιβλαβές να αφήνουμε το παιδί να πιστεύει στον Αγιο Βασίλη.Αντιθέτως,μπορεί να αποβεί θετικό, καθώς βοηθά στην όξυνση της φαντασίας και στην ανάπτυξη υγιών προτύπων,μια και προβάλλει την εικόνα ενός στοργικού ανθρώπου που προστατεύει το παιδί και του χαρίζει ένα δώρο ως πράξη αγάπης» αναφέρει η κυρία Νένα Γεωργιάδου, ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος. «Μάλιστα, όταν έρθει η στιγμή της απομυθοποίησης, τα νοήματα που κρύβονται πίσω από το παραμύθι δεν χάνονται, γι΄ αυτό και το όφελος στην παιδική ψυχοσύνθεση διατηρείται» προσθέτει.
Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη, η οποία υποστηρίζει ότι η ανατροφή των παιδιών οφείλει να γίνεται σε βάσεις ρεαλισμού και ειλικρίνειας, η οποία μάλιστα έχει βρει εφαρμογή σε διάφορα παιδαγωγικά συστήματα, όπως η μοντεσοριανή μέθοδος. Αυτή την τακτική ακολούθησε η κυρία Κατερίνα Μπλατσούκα-Μπαξεβανίδου, δικηγόρος, απέναντι στους δύο γιους της, έντεκα και πέντε χρόνων αντίστοιχα. «Από την ηλικία των τριών-τεσσάρων χρόνων η δασκάλα του σχολείου εξήγησε στα παιδιά την “αληθινή ιστορία” του Αϊ-Βασίλη, ότι ήταν ένας άνθρωπος σημαντικός για τις καλές του πράξεις και ότι σήμερα τον τιμούμε προσφέροντας δώρα ο ένας στον άλλον.Στο σπίτι ακολουθήσαμε την ίδια ρεαλιστική προσέγγιση,διότι πιστεύω ότι είναι πολύ πιο επικίνδυνο να επικρατεί σύγχυση στο παιδικό μυαλό που δέχεται τόσα αντικρουόμενα μηνύματα από τα ΜΜΕ» αναφέρει. Στην ερώτηση, άλλωστε, αν η εν λόγω προσέγγιση κινδυνεύει να περιορίσει την παιδική φαντασία η κυρία Μπλατσούκα-Μπαξεβανίδου είναι κατηγορηματική. «Η παιδική φαντασία είναι τόσο πολύπλευρη και πολυποίκιλη που είναι πραγματικά αδύνατον να περιοριστεί μόνο και μόνο επειδή το παραμύθι του Αϊ-Βασίλη απομυθοποιείται» αντιτείνει. Το μυστικό είναι η προσέγγιση
Αν και οι απόψεις για το ποια στάση οφείλετε να κρατήσετε στο θέμα της ύπαρξης του Αγιου Βασίλη διίστανται, υπάρχουν ορισμένες κοινώς αποδεκτές συμβουλές σχετικά με τις συμπεριφορές που πρέπει να αποφύγετε!
1. Μην απορρίπτετε την κοσμοθεωρία του παιδιού
Είτε υποστηρίζετε την ύπαρξη του Αϊ-Βασίλη είτε όχι, μην αποπαίρνετε το παιδί αν εκφράζει την… αντίθετη άποψη. Με φράσεις απορριπτικές ή αφορισμούς (π.χ. «αυτά είναι ανοησίες!» ) κινδυνεύετε να πληγώσετε την ευαίσθητη ψυχοσύνθεσή του και να το οδηγήσετε σε αντιδραστικές συμπεριφορές. Συζητήστε το θέμα με ηρεμία, ανοιχτό μυαλό και κατανόηση ώστε το παιδί να νιώσει ασφάλεια να εκφράσει αυτά που νιώθει.
2. Μην πιέζετε το παιδί αν φοβάται τον Αγιο Βασίλη
Μεγάλος αριθμός παιδιών σε ολόκληρο τον κόσμο εκδηλώνουν πανικό μπροστά στην ογκώδη γενειοφόρο φιγούρα και αρνούνται να πλησιάσουν ή να αγγίξουν άτομα μεταμφιεσμένα σε Αγιο Βασίλη. Σε τέτοια περίπτωση μην πιέζετε το παιδί και σεβαστείτε τον φόβο του. Αναλογιστείτε άλλωστε ότι εσείς οι ίδιοι τού έχετε διδάξει να μη δέχεται δώρα ή αγγίγματα από ξένους!
3. Μην ξεχνάτε το «ηθικό δίδαγμα»
Τα μηνύματα που πηγάζουν από το παραμύθι του Αϊ-Βασίλη είναι ωφέλιμα για το παιδί, ανεξάρτητα από τη στάση που θα ακολουθήσετε σχετικά με την ύπαρξη του… ευτραφούς αγίου. Η προσφορά δώρων στον συνάνθρωπο και το δίδαγμα ότι «η καλή συμπεριφορά επιβραβεύεται» είναι χρήσιμα μηνύματα για κάθε παιδί, τα οποία δεν αναιρούνται αν το παραμύθι απομυθοποιηθεί.
