Κατά την σημερινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου εγκρίθηκε το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για τη διατήρηση δεδομένων που παράγονται ή υποβάλλονται σε επεξεργασία, σε συνάρτηση με την παροχή διαθέσιμων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή δημόσιων δικτύων επικοινωνιών, χρήση συστημάτων επιτήρησης με τη λήψη ή καταγραφή ήχου ή εικόνας σε δημόσιους χώρους και άλλες διατάξεις.
Σύμφωνα με σημερινή ανακοίνωση του υπουργείου Δικαιοσύνης, με το νομοσχέδιο ενσωματώνονται στην εθνική έννομη τάξη οι διατάξεις εκείνες του κοινοτικού δικαίου (οδηγία 2006/24/ΕΚ), με τις οποίες καθιερώνεται υποχρέωση διατήρησης ορισμένων δεδομένων των συνδρομητών και εγγεγραμμένων χρηστών στο πλαίσιο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η υποχρέωση αυτή εισήχθη με το σκεπτικό ότι η επεξεργασία των εν λόγω στοιχείων από τις αρμόδιες αρχές μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο στη μάχη κατά της τρομοκρατίας και της οργανωμένης εγκληματικότητας.
Ήδη η παλαιότερη οδηγία 2002/58/ΕΚ προέβλεπε ότι τα κράτη μέλη μπορούσαν να λαμβάνουν νομοθετικά μέτρα για να περιορίζουν το δικαίωμα στο απόρρητο της επικοινωνίας για τους ακόλουθους σκοπούς: τη διαφύλαξη της εθνικής άμυνας, τη δημόσια ασφάλεια και για την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση και δίωξη ποινικών αδικημάτων. Ο Έλληνας νομοθέτης, ωστόσο, κατά την ενσωμάτωση της εν λόγω οδηγίας δεν έκανε χρήση της εν λόγω δυνατότητας και δεν επέβαλε στους παρόχους υποχρέωση προληπτικής διατήρησης δεδομένων της επικοινωνίας. Έτσι, τα συναφή δεδομένα -μέχρι σήμερα- διατηρούνται από τους παρόχους και τυγχάνουν επεξεργασίας μόνο για τους σκοπούς μετάδοσης και χρέωσης της επικοινωνίας, ενώ καταστρέφονται με τη λήξη αυτής και μέχρι το τέλος της περιόδου, εντός της οποίας μπορεί να αμφισβητηθεί νομίμως ο λογαριασμός ή να επιδιωχθεί η πληρωμή του.
Με την οδηγία 2006/24/ΕΚ τροποποιήθηκε η οδηγία 2002/58/ΕΚ και, ως εκ τούτου, η προαναφερθείσα δυνατότητα των κρατών μελών έχει πλέον μετατραπεί σε υποχρέωσή τους. Σε συμμόρφωση προς την υποχρέωση αυτή, το παρόν νομοσχέδιο επιβάλλει τη διατήρηση ορισμένων δεδομένων, προκειμένου αυτά να καθίστανται διαθέσιμα στις αρμόδιες αρχές για τη διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων, σύμφωνα με τη διαδικασία, τις προϋποθέσεις και τους όρους πρόσβασης που ορίζονται στο Σύνταγμα (άρθρο 19 παρ. 1). Θα πρέπει να τονισθεί, ότι τα διατηρούμενα δεδομένα δεν αφορούν στο περιεχόμενο της επικοινωνίας.
Οι ρυθμίσεις του παρόντος νομοσχεδίου προβλέπουν, επίσης, περαιτέρω μέτρα για την αποτελεσματική προστασία των διατηρούμενων δεδομένων της επικοινωνίας των συνδρομητών και εγγεγραμμένων χρηστών, με σεβασμό στην αρχή της αναλογικότητας. Ειδικότερα, ορίζεται ο αναγκαίος χρόνος διατήρησης των δεδομένων (12 μήνες) και επιτάσσεται η καταστροφή τους με αυτοματοποιημένο τρόπο μόλις συμπληρωθεί το χρονικό αυτό διάστημα. Καθιερώνεται ως τόπος διατήρησης η Ελληνική Επικράτεια. Επιβάλλονται πρόσθετες και ειδικές υποχρεώσεις στους παρόχους για την προστασία και την ασφάλεια των δεδομένων. Ορίζεται ως αρμόδια εποπτική αρχή η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α.Δ.Α.Ε.) και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Α.Π.Δ.Π.Χ.). Προβλέπονται βαρύτατες ποινικές και διοικητικές κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης των τασσομένων υποχρεώσεων και, τέλος, θωρακίζεται η σύννομη επεξεργασία των δεδομένων με την εγγύηση της δικαστικής αρχής.
Επίσης, με το εν λόγω νομοσχέδιο, σύμφωνα πάντα με την ανακοίνωση του υπουργείου Δικαιοσύνης, καθορίζονται με σαφή και περιεκτικό τρόπο οι προϋποθέσεις για την εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων επιτήρησης με τη λήψη και καταγραφή ήχου ή εικόνας σε δημόσιους χώρους, ενώ καταργούνται παράλληλα οι σχετικές ρυθμίσεις του ν. 2472/1997.
Η ανάγκη ορθής και αποτελεσματικής ρύθμισης του θέματος της χρήσης συστημάτων βίντεο-επιτήρησης είχε επισημανθεί από την Α.Π.Δ.Π.Χ., στις γνωμοδοτήσεις της οποίας στηρίζεται το παρόν σχέδιο νόμου. Η εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων επιτήρησης αποτελεί περιορισμό του ατομικού δικαιώματος στην προστασία των προσωπικών δεδομένων (άρθρο 9Α του Συντάγματος) και μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμό του ατομικού δικαιώματος του συνέρχεσθαι (άρθρο 11 του Συντάγματος). Ωστόσο, η θέση αυτή δεν αποκλείει τη χρήση συστημάτων βίντεο-επιτήρησης υπό το πρίσμα της στάθμισης των ανωτέρω δικαιωμάτων με άλλα συνταγματικώς κατοχυρωμένα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, όπως την προστασία της ζωής, της ιδιοκτησίας, του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς και για την εκτέλεση των αρμοδιοτήτων του κράτους, όπως σε σχέση με την εθνική άμυνα, την κρατική και δημόσια ασφάλεια. Αυτό γίνεται δεκτό τόσο από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου όσο και από την Α.Π.Δ.Π.Χ.
Με βάση τα ανωτέρω, στο σχέδιο νόμου απαριθμούνται περιοριστικά οι θεμιτοί σκοποί για τους οποίους επιτρέπεται η χρήση συστημάτων βιντεο-επιτήρησης σε δημόσιους χώρους (διαφύλαξη εθνικής άμυνας, διαφύλαξη κρατικής ασφάλειας, αποτροπή και καταστολή σοβαρών αξιόποινων πράξεων και διαχείριση της κυκλοφορίας), ορίζεται ότι η χρήση των εν λόγω συστημάτων ανατίθεται μόνο σε δημόσιες αρχές, και προσδιορίζεται η έννοια του δημόσιου χώρου με βάση τυπικά και λειτουργικά κριτήρια.
Τέλος, το Β’ κεφάλαιο του νομοσχεδίου περιέχει μια σειρά άλλων, ως επί το πλείστον συναφών με τις παραπάνω, ρυθμίσεων, που αφορούν στην ενίσχυση του στελεχιακού δυναμικού της Α.Π.Δ.Π.Χ., στη ρύθμιση του ζητήματος των αυτόκλητων κλήσεων με σκοπό την απευθείας εμπορική προώθηση προϊόντων ή υπηρεσιών, στην κωδικοποίηση της νομοθεσίας περί απορρήτου των επικοινωνιών και προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, στη διάρκεια της θητείας του εθνικού μας μέλους στη Eurojust κ.α.ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
