«Μεγάλο Τζαμί» ή καθεδρικός ναός; Το πιο διάσημο μουσουλμανικό τέμενος στην Ισπανία, η θρυλική Λα Μεθκίτα, με τους 850 κίονες, τα αμέτρητα τόξα, τις αψίδες, τα πολύχρωμα μάρμαρα και τα ψηφιδωτά, πρέπει να γίνει «απαγορευμένη ζώνη» για τους απανταχού μουσουλμάνους. Ετσι αποφάσισε και διέταξε ο καθολικός επίσκοπος της Κόρδοβα.
Οποιος το βλέπει, ντόπιος ή τουρίστας, δεν έχει καμία αμφιβολία: η Λα Μεθκίτα είναι τζαμί. Αλλά στο κέντρο της μεγάλης αίθουσας έχει στηθεί μια μικρή μητρόπολη ισπανικού γοτθικού ρυθμού, με αγάλματα της Παναγίας και μια εξέδρα από μαόνι για την καθολική χορωδία. Απ΄ έξω, ο μιναρές ανακαινίζεται για να μοιάζει με καμπαναριό σε στυλ μπαρόκ.
Η εσωτερική αυλή, με τη σκιά από τις πορτοκαλιές και τα νερά από το σιντριβάνι, δροσίζει ακόμη κάθε μεσημέρι όσους θέλουν να θαυμάσουν από κοντά ένα αριστούργημα μαυριτανικής αρχιτεκτονικής.
Αν και πράγματι καθαγιάστηκε ως χριστιανική εκκλησία το 1236, όταν ο καθολικός βασιλιάς Φερδινάνδος Γ΄ κατέλαβε την πόλη από τους χαλίφηδες, όλοι στην πόλη το ονομάζουν ακόμη «Μεγάλο Τζαμί».
Ο επίσκοπος της Κόρδοβα έχει άλλη άποψη. Ο Ντεμέτριο Φερνάντεθ πιστεύει ότι ένα από τα πιο αρχαία τεμένη του Ισλάμ περνάει «κρίση ταυτότητας», και πρέπει του δοθεί καινούργιο όνομα, στις αρχές του 21ου αιώνα.
Την περασμένη εβδομάδα κάλεσε τις δημοτικές αρχές εφεξής όταν αναφέρονται στο «Μεγάλο Τζαμί» να το αποκαλούν «Καθεδρικό ναό της Κόρδοβα» και να το γράφουν έτσι στις πινακίδες των δρόμων και στα τουριστικά φυλλάδια.
Σε άρθρο γνώμης σε τοπική εφημερίδα ο επίσκοπος εξήγησε ότι η «συνύπαρξη του μουσουλμανικού παρελθόντος και του καθολικού παρόντος προκαλεί σύγχυση στον επισκέπτη». Εγραψε ότι η Καθολική Εκκλησία είναι εκείνη που έχει πληρώσει, εξ ολοκλήρου, για τη συντήρηση και την ανακαίνιση του πρώ ην «Μεγάλου Τζαμιού» και ότι τελεί εκεί χριστιανικές λειτουργίες επί οκτώ αιώνες.
«Το τζαμί» ανέφερε «χτίστηκε τον 8ο αιώνα εκεί όπου βρισκόταν μια εκκλησία Βησιγότθων,και παλαιότερα ρωμαϊκός ναός. Οι ηττημένοι Μαυριτανοί θα μπορούσαν να το έχουν καταστρέψει, αλλά το παρέδωσαν στους νικητές χάρη στις μεγάλες διαπραγματευτικές ικανότητες του καθολικού κατακτητή».
Η απόπειρα αποσιώπησης μέρους της ισλαμικής κληρονομιάς είναι παράδοξη για μια πόλη όπως η Κόρδοβα, υποψήφια «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2016», η οποία δεν έχει πάψει να διαφημίζει το παρελθόν της από τον 8ο ως τον 13ο αιώνα, όταν ήδη αποτελούσε κοσμοπολίτικο χωνευτήρι λαών, ένα είδος «μεσαιωνικού Μανχάταν».
Με αστραφτερό πολιτισμό για τα δεδομένα εκείνων των σκοτεινών καιρών ήταν η μεγαλύτερη και πλουσιότερη πόλη στην Ευρώπη. Διέθετε πληθυσμό 500.000 εβραίων, χριστιανών και μουσουλμάνων, που ζούσαν με σχετική αρμονία.
Το «Ολε!» βγαίνει από το «Αλλάχ»
Τ α σημάδια που άφησε πίσω της η «Ελ Ανταλούς», όπως λεγόταν η Ισπανία στα 700 χρόνια κυριαρχίας της από τους Μαυριτανούς, είναι πολύ περισσότερα από τις επιγραφές που δοξάζουν τον Αλλάχ στην Αλάμπρα και στο «Μεγάλο Τζαμί» στην Κόρδοβα. Περισσότερες από 300.000 ισπανικές λέξεις έχουν ισλαμικές- αραβικές- ρίζες όπως το «Ολε!», που θεωρείται παραφθορά της λέξης Αλλάχ ή το φλαμένκο που προέρχεται από τη φράση «φελάχ μένγκου», που σημαίνει κάτι σαν περιπλανώμενος ή Αθίγγανος.
«Η Καθολική Ισπανία κατέστρεψε τα πειστήριαγκρέμισε τους μιναρέδες και έχτισε καμπαναριά.Αλλά δεν μπόρεσαν να σβήσουν τα ίχνη της μουσουλμανικής ιστορίας στη χώρα μας» υπογραμμίζει ο Αντόνιο Μανουέλ Ροντρίγκεθ, καθηγητής Ισλαμικού Πολιτισμού και συγγραφέας.
«Ζωντανή απόδειξη ήταν ο παππούς μου,έναςαπό τους πολλούς αγρότες στην Ανδαλουσία που πλένονταν με παράξενο τρόπο κάθε βράδυ που γύριζαν από τη δουλειά. Πρώτα σήκωνε τα μανίκια και έπλενε καλά τα χέρια ως τους αγκώνες.Μετά έριχνε νερό στο πρόσωπο- έπλενε μάτια,στόμα,αφτιά και “εισέπνεε” νερό για να ξεπλύνει τα ρουθούνια. Ακολουθούσε αταβιστικά το μουσουλμανικό τελετουργικό του καθαρμού».
«Δεν τρως χοιρινό; Στην πυρά…»
Βαθιά και παλιά είναι η καχυποψία που χωρίζει καθολικούς και μουσουλμάνους στην Ισπανία. Από το 1500 όσοι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Ιβηρικής προσηλυτίστηκαν στον καθολικισμό με την ανακατάκτηση, οι λεγόμενοι «Μορίσκος» έκαναν τα πάντα για να φαίνονται ευλαβείς χριστιανοί. Τα γνωστά τάπας, λόγου χάριν, ήταν στην αρχή ένα κομμάτι από χοιρομέρι (τροφή απαγορευτική για το Ισλάμ) που συνοδευόταν από ένα επίσης απαγορευμένο ποτήρι κρασί. Οσοι το έτρωγαν, έδειχναν εμπράκτως και δημοσίως ότι δεν ήταν μουσουλμάνοι. Κρυπτομουσουλμάνοι είχαν φτάσει στο σημείο να εκτρέφουν γουρούνια, ώστε να μην πιστέψει κανείς ότι δεν τρώνε χοιρινό, άρνηση την οποία τιμωρούσε παλιά η Ιερά Εξέταση με θάνατο στην πυρά.
ΦΕΪΣ ΚΟΝΤΡΟΛ ΓΙΑ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΥΣ
Από την περασμένη άνοιξη καθολικοί «σεκιούριτι» δεν επιτρέπουν εκδηλώσεις μουσουλμανικής λατρείας ανάμεσα στα αγάλματα των χριστιανών αγίων.Οι φρουροί εργάσθηκαν υπερωρίες όταν ομάδα 120 μουσουλμάνων τουριστών από την Αυστρία επιχείρησε να προσευχηθεί στο «Μεγάλο Τζαμί» τον Απρίλιο.Κάποιοι λογόφεραν με τους φρουρούς,άναψαν τα αίματα και φώναξαν την αστυνομία η οποία συνέλαβε δύο από τους τουρίστες.
