Οταν δύο ολόκληρες αρχαίες πόλεις, περί τους δέκα οικισμούς και απέραντα νεκροταφεία βρίσκονται σε αποθήκες, και όταν περίπου 40.000 αρχαία ευρήματα δεν έχουν ξαναδεί το φως από τη στιγμή που ανακαλύφθηκαν, τότε μιλάμε για τη Βόρεια Πιερία. Μεθώνη και Πύδνα, οι δύο κυρίαρχες πόλεις και λιμάνια της βόρειας ελληνικής ακτογραμμής και του μακεδονικού βασιλείου, γείτονες της Βεργίνας, της Πέλλας και του Δίου, πλούσιες και ονομαστές στην Αρχαιότητα, δεν έχουν ωστόσο λάβει ακόμη τη θέση που τους ανήκει στον χώρο της αρχαίας Μακεδονίας. Ο ένας λόγος είναι, ότι ήρθαν στο φως κυρίως τα τελευταία 20 χρόνια. Ενας άλλος, ότι το ενδιαφέρον και της πολιτείας έδωσε προτεραιότητα, δικαιωματικά ίσως, στις άλλες, διασημότερες πόλεις. Αλλά το κύριο είναι ότι δεν υπάρχει το μουσείο που θα στεγάσει τους θησαυρούς της περιοχής: Σιδερένια και χάλκινα όπλα, κοσμήματα χρυσά, ασημένια, χάλκινα, σιδερένια, οστέινα και γυάλινα. Πήλινα και γυάλινα αγγεία, σκεύη από ασήμι, χαλκό ή μόλυβδο. Πήλινα ειδώλια, αλλά και μορφές από ελεφαντόδοντο και πηλό που αποτελούσαν τμήματα της διακόσμησης ξύλινων κλινών. Νομίσματα κυρίως χάλκινα, πολύ συχνά ασημένια, όπως και χρυσά.
«Ο χρυσός δεν είναι κάτι το εκπληκτικό για μας, τον βρίσκουμε συνέχεια» λέει ο αρχαιολόγος κ. Ματθαίος Μπέσιος ο οποίος εδώ και περίπου 30 χρόνια εργάζεται στη Βόρεια Πιερία. «Είναι πολύ πλούσια περιοχή γιατί άνθησε στη χρυσή εποχή του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.Είχε πάντα πλούτο αλλά όταν ήρθε και ο περσικός χρυσός από τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία, έγινε ακόμη περισσότερο. Την απόδειξη δίνουν οι ανασκαφές στα νεκροταφεία της Πύδνας, όπου βρέθηκαν τα περισσότερα χρυσά κοσμήματα » προσθέτει.
Στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου της Θεσσαλονίκης βρίσκονται όμως σήμερα τα σημαντικότερα και πολυτιμότερα από αυτά τα ευρήματα- πλην ελαχίστων που εκτίθενται στην ενότητα για το χρυσό των Μακεδόνων -, άλλα έχουν μεταφερθεί στις αποθήκες του Μουσείου του Δίου, ενώ ακόμη λιγότερα παρουσιάζονται στην έκθεσή του. Και, τέλος, όλα τα υπόλοιπα φυλάσσονται στον Μακρύγιαλο, πάλι σε αποθήκες, που αυτή τη φορά παραχώρησε η τοπική αυτοδιοίκηση. Πόσο χρήσιμη μπορεί να είναι μια τέτοια διευθέτηση;
Ενα μουσείο
«Πολλά δεν τα ξαναείδαμε από τότε που ήρθαν στο φως,όπως το υλικό της Θεσσαλονίκης που έχω να το δω από το 2003» λέει ο κ. Μπέσιος, ο οποίος ελπίζει πάντως ότι θα ολοκληρωθεί η κατασκευή ενός κτιρίου στον Μακρύγιαλο που παραχωρήθηκε στο ΥΠΠΟ προκειμένου να συγκεντρώσει- σε αποθηκευτικούς χώρους πάντα- τις διασκορπισμένες αρχαιότητες της Πιερίας.
Για μουσείο, ούτε λόγος προς το παρόν. Θα παρέμεναν μάλιστα για πολύ καιρό ακόμη άγνωστα, αν η μη κερδοσκοπική εταιρεία ΑΦΕ (Ανθρώπων και Φύσεως Εργα) από την Κατερίνη δεν αποφάσιζε να χρηματοδοτήσει μία έκδοση, στην οποία ο κ. Ματθαίος Μπέσιος πραγματοποιεί την αρχαιολογική χαρτογράφηση της περιοχής παρουσιάζοντας τις σημαντικότερες ανασκαφές και τα πολυτιμότερα ευρήματά τους.
Τα έργα
Τα μεγάλα δημόσια έργα- ο αγωγός φυσικού αερίου, ο αυτοκινητόδρομος Αθήνας- Θεσσαλονίκης και η νέα σιδηροδρομική γραμμή – ήταν αυτά που έδωσαν την ώθηση για την έρευνα στη Βόρεια Πιερία. Πρόκειται για την παραλιακή ζώνη κυρίως όπου οι αρχαίες θέσεις ανακαλύφθηκαν η μία πίσω από την άλλη. Ρητίνη, Αγίασμα, Κίτρος και άλλες που έδωσαν λαμπρά ευρήματα.
Πέρα από το χρυσάφι, ωστόσο, υπάρχει κάτι άλλο μεγαλύτερης σημασίας. Είναι η απάντηση που δίνει η συγκεκριμένη περιοχή με τα ευρήματά της στο κενό που υπήρχε ως σήμερα στην τεκμηρίωση της Αρχαϊκής και της Κλασικής εποχής στην ιστορία της Μακεδονίας. Γιατί, όπως τονίζει ο κ. Μπέσιος «στη Βόρεια Πιερία η ιστορική συνέχεια είναι αδιάλειπτη από την Προϊστορία ως την κατάληψή της από τους Ρωμαίους».
ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΒΟΡΡΑ
Η πρωιμότερη αποικία των Ερετριέων στον Βορρά ήταν η Μεθώνη, η οποία παρήγε τα πάντα και εκτός από πλούσιο λιμάνι ήταν και βιομηχανική πόλη.Ενας μεγάλος αποθέτης που χρονολογείται από τα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ., διαστάσεων 3,5Χ4,5 μ. και με 11 μ. βάθος, έδωσε καταπλη κτικές πληροφορίες για την εποχή.Γιατί η λειτουργία του ως αποθήκης είχε ως αποτέλεσμα να βρεθεί κεραμική από όλο το Αιγαίο:
Αθήνα, Ερέτρια, Χίο, Ρόδο,Φοινίκη,όπως και χαράγματα σε αγγεία που ανήκουν στο πρώιμο ελληνικό αλφάβητο!
Αλλη σημαντική ανακάλυψη ήταν ο εντοπισμός της Αρχαίας Αγοράς της Μεθώνης,με δημόσια κτίρια της Αρχαϊκής και της Κλασικής εποχής σε πολύ καλή κατάσταση. Οσο για την αρχαία Πύδνα, με τα σημερινά δεδομένα εξετάζοντάς την,φαίνεται να αποτελούσε το μεγαλύτερο αστικό κέντρο του μακεδονικού βασιλείου κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. Διότι ανάλογα μεγέθη εμφανίζονται στη Μακεδονία μόνον από τον 4ο αιώνα π.Χ.και κυρίως μετά τη βασιλεία του Φιλίππου Β΄.
Τεράστια ήταν η έκταση των νεκροταφείων της Πύδνας- ως σήμερα έχουν ερευνηθεί περισσότεροι από 3.500 τάφοι, πολλοί ασύλητοι- που σχετίζονται άμεσα με τη γνωστή στον αρχαίο κόσμο πρακτική της κατασκευής τους δίπλα στους δρόμους εισόδου και εξόδου από την πόλη.Στην Πύδνα εξάλλου γράφτηκε ο επίλογος του αρχαίου ελληνικού κόσμου και του βασιλείου των Μακεδόνων αφού στην περίφημη μάχη της Πύδνας το 168 π.Χ.οι ρωμαϊκές δυνάμεις,με αρχηγό τον Αιμίλιο Παύλο,συνέτριψαν τον στρατό του Μακεδόνα Περσέα.
