ΕΙΧΑΝ λίγη τύχη και αστείρευτη ψυχική δύναμη. Το ότι θα επιβίωναν επί 69 ημέρες στα 700 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, σε περιορισμένο χώρο, με 33 βαθμούς Κελσίου και υγρασία 90%, με ελάχιστα τρόφιμα, με κόκκινη λάσπη να εισχωρεί παντού και μάλιστα τις πρώτες 17 ημέρες χωρίς να έχουν καν εντοπιστεί, ενώ τις υπόλοιπες άκουγαν τον εκκωφαντικό θόρυβο των εκσκαφέων που άνοιγαν πηγάδια επικοινωνίας και διάσωσης ε, δεν ήταν καθόλου
προφανές! Οι 33 μεταλλωρύχοι της Χιλής θα μπορούσαν να είχαν «τρελαθεί». Να είχαν επιτεθεί ο ένας στον άλλον, να είχαν θέσει σε κίνδυνο τη ζωή τους. Αυτοί όμως διέψευσαν όλες τις προβλέψεις. Τι τους κράτησε ζωντανούς ως τη σωτηρία; Το ότι έγιναν αμέσως μια σιδερένια γροθιά. Εβγαλαν αρχηγό, μοίρασαν τις δουλειές, μηχανεύτηκαν λύσεις ανάγκης, υπάκουσαν σε αυστηρότατη πειθαρχία, προσεύχονταν και καλλιεργούσαν μια ακλόνητη ελπίδα: ότι θα αντικρίσουν ξανά τον ήλιο και τους αγαπημένους τους.
Παγιδευμένοι εργάτες ορυχείων έχουν διασωθεί και σε άλλες περιπτώσεις, ποτέ όμως δεν χρειάστηκε να περιμένουν τόσο πολύ όσο οι «33» της Χιλής. Η κατολίσθηση τους παγίδευσε στις 5 Αυγούστου. Η τύχη ήταν με το μέρος τους από την αρχή: σημειώθηκε το μεσημέρι, στο διάλειμμα για φαγητό, γι΄ αυτό ήταν όλοι συγκεντρωμένοι στο ενισχυμένο καταφύγιο. Οταν κατακάθησε η σκόνη, είδαν ότι είχαν πρόσβαση σε στοές συνολικού μήκους ενός χιλιομέτρου. Σε αυτές υπήρχαν διάφορα οχήματα του ορυχείου που τους προμήθευσαν με εφόδια, από μπαταρίες για να φωτίσουν τον χώρο ως ένα μικρό απόθεμα εμφιαλωμένου νερού που ανακαλύφθηκε σε ένα φορτηγό.
Επιπλέον, το καταφύγιο περιείχε μικρή ποσότητα φαγητού για ώρα ανάγκης. Ευτυχώς που επρόκειτο για ορυχείο χαλκού και όχι ανθρακωρυχείο όπου θα κινδύνευαν από ασφυξία λόγω της έκλυσης μεθανίου. Κάπου εδώ τελειώνει ο παράγοντας «τύχη» και αρχίζει ο ανθρώπινος παράγοντας- στον οποίο οφείλεται τελικά η επιβίωσή τους. Οι «33» έγιναν μια σιδερένια γροθιά. Επέλεξαν αρχηγό και οργανώθηκαν από την πρώτη στιγμή. Επί 17 ημέρες τίποτε και ξαφνικά στις 22 Αυγούστου τους εντόπισαν τα σωστικά συνεργεία. Το πρώτο τους αίτημα, μετά το φαγητό και το νερό, ήταν οδοντόβουρτσες. Σύντομα σχεδιάστηκε ένα σύστημα επικοινωνίας: ένας σωλήνας από βινύλιο, μήκους 3 μ. και διαμέτρου 7,5 εκ., που ανεβοκατέβαινε μέσω ενός ατσάλινου καλωδίου σε ένα στενό πηγάδι και μετέφερε τα απαραίτητα στους παγιδευμένους. Στην αρχή κάθε διαδρομή διαρκούσε τέσσερις ώρες, αργότερα μειώθηκε στα 20 λεπτά ενώ σκάφτηκαν άλλα δυο πηγάδια για τη μεταφορά προμηθειών.
Η καθημερινή τους ρουτίνα περιλάμβανε έγερση στις 7.30,
οκτάωρη βάρδια εργασίας και 7-8 ώρες χαλάρωσης και ψυχαγωγίας. Για να αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο της τύχης τους, συμμετείχαν έστω και συμβολικά σε ολόκληρη τη διαδικασία απεγκλωβισμού τους- χωρίς να πληροφορούνται αρνητικές εξελίξεις. Η ανθρώπινη φύση τους βεβαίως δεν απέφυγε τις διαφωνίες. Ολοι όμως έκαναν μια συμφωνία: «Ο,τι κακό συνέβη στο ορυχείο, θα μείνει στο ορυχείο».
ΜΕΤΑΞΥ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΥ:TA 7 MΥΣΤΙΚΑΤΗΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΣΤΑ ΕΓΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΗΣ
1 Επιλογή ικανού αρχηγού
Ηγέτης αναδείχθηκε ο 54χρονος τοπογράφος Λουίς Ουρσούα,πρωτότοκος γιος μιας μεγάλης οικογένειας ευσεβών καθολικών χωρίς πατέρα- είχε το «αρχηγιλίκι» στο αίμα του.Ο «Δον Λούτσο»,όπως τον αποκαλούν οι σύντροφοί του,αποφάσισε ότι είχαν δύο επιλογές: να πεθάνουν χωριστά ή να συνεργαστούν για να πολλαπλασιάσουν τις πιθανότητες επιβίωσης.
Η λέξη-κλειδί ήταν «solidaridad» (αλληλεγγύη).Η ικανότητά του να διοικεί με πυγμή αλλά και αισιοδοξία απέδωσε ιδιαίτερα κατά τις «μαύρες» πρώτες 17 ημέρες της πλήρους απομόνωσης. 2 Πειθαρχία και… πειθαρχία!
Παγιδευμένοι χωρίς να γνωρίζουν αν και πότε θα εντοπίζονταν,όρισαν κανόνες τους οποίους τηρούσαν ευλαβικά: έτρωγαν αυστηρώς δύο κουταλιές τόνο κονσέρβα,ένα μπισκότο και δυο γουλιές γάλα κάθε δύο ημέρες.Ο αρχηγός διέταξε: κανένας δεν άρχιζε να τρώει προτού σερβιριστούν και οι «33».Επίσης οργανώθηκαν σε τρεις ομάδες που «περιπολούσαν» με βάρδιες όλα τα προσβάσιμα σημεία καιροφυλακτώντας για ήχους από σωστικά συνεργεία που πλησίαζαν.
3 Επινοώ, άρα επιβιώνω
Δεν πέθαναν από τη δίψα ώσπου να τους εντοπίσουν επειδή έσκαψαν ένα αυτοσχέδιο κανάλι και επιστράτευσαν ακόμη και το νερό από τα ψυγεία στους κινητήρες των οχημάτων του ορυχείου τα οποία είχαν ακινητοποιηθεί μαζί τους.
Μπαταρίες από μπουλντόζες και εκσκαφείς χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Ευφάνταστες λύσεις έδωσαν και στα ζητήματα υγιεινής, δηλαδή πλυσίματος και τουαλέτας.
4 Ο καθένας κάνει μια δουλειά
Για να διατηρηθεί υψηλό το ηθικό τους, έπρεπε να είχαν την εντύπωση ότι εργάζονταν μια πολύ μακριά βάρδια. O «Δον Λούτσο» τους μοίρασε καθήκοντα τα οποία συνοδεύονταν από τον ανάλογο τίτλο: «palomistas» ήταν εκείνοι που χειρίζονταν το σύστημα παραλαβής προμηθειών το οποίο είχαν βαφτίσει «ταχυδρομικό περιστέρι» («paloma» σημαίνει περιστέρι), ο «γιατρός» συνέλεγε τις εξετάσεις ούρων, έπαιρνε την πίεση και μοίραζε τα φάρμακα, ο «περιβαλλοντολόγος» παρακολουθούσε τον υπολογιστή που μετρούσε το οξυγόνο, το διοξείδιο του άνθρακα και τη θερμοκρασία στο καταφύγιο.Για να γίνει πιο πειστικός, ο αρχηγός είχε ακόμη και…γραφείο: το καπό ενός οχήματος!
5 Επαφή με τους αγαπημένους
Εχοντας περάσει 17 ημέρες χωρίς να γνωρίζουν αν θα έβλεπαν ξανά ποτέ τους αγαπημένους τους,οι «33» μάζεψαν ένα τεράστιο συναισθηματικό φορτίο το οποίο αποτίναξαν όταν κατάφεραν να στείλουν στην επιφάνεια το μήνυμα «είμαστε όλοι ζωντανοί». Η πρόταση γάμου που έκαναν ή που έλαβαν ορισμένοι από τους παγιδευμένους,η γέννηση του μωρού ενός από αυτούς ο οποίος την παρακολούθησε ζωντανά μέσω κάμερας και η αυστηρή λογοκρισία προκειμένου να μη φθάνουν κάτω δυσάρεστες ειδήσεις συνέβαλαν στη διατήρηση της ελπίδας.
6 Υποστήριξη από τους «επάνω»
Τα σωστικά συνεργεία είχαν δύο σκέλη να φροντίσουν: το πρακτικό (αποστολή τροφίμων,ρούχων, φαρμάκων κ.λπ.) και το ψυχολογικό. Καμιά φορά προσέκρουαν στη «μάτσο» νοοτροπία των μεταλλωρύχων οι οποίοι θεωρούσαν περιττή ή ακόμη και υποτιμητική την υποχρεωτική καθημερινή συνομιλία με ψυχολόγο. Επίσης οι «33» έκαναν θέμα για την άρνηση των συνεργείων να τους στείλουν κρασί και τσιγάρα. Στα μέσα Σεπτεμβρίου κατέβηκαν σε «απεργία», αρνούμενοι να μιλήσουν με τους γιατρούς.Η απάντηση ήταν ένα σύστημα μαστιγίου και καρότου: τους έκοψαν την τηλεόραση και τη μουσική αλλά όταν λύθηκε η απεργία, τους έστειλαν κάτω τσιγάρα.
7 Γυμναστική με πρόγραμμα
Αθλητίατρος τους ενθάρρυνε να ασκούνται- ένας μάλιστα,ο Εντισον Πένια,έτρεχε 5-10 χλμ.την ημέρα.Τις εβδομάδες που προηγήθηκαν της διάσωσής τους ειδικοί κατάρτισαν ένα πρόγραμμα γυμναστικής προσωπικό για τον καθένα προκειμένου να είναι σωματικά έτοιμοι για την ανέλκυση μέσω του στενού πηγαδιού. Η ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΟΥ
«Δημιουργήθηκε ένα συλλογικό εγώ»
«Αυτό που τους κράτησε ήταν ότι έγιναν ομάδα»λέει στο «Βήμα» η ψυχοθεραπεύτριακυρία Λένια Ιακώβου εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους επιβίωσαν ψυχικά οι «33»,ιδίως τις πρώτες 17 ημέρες που πέρασαν στην απόλυτη απομόνωση.«Αυτό βοήθησε στο να μπει δομή, να υπάρξει σύμπνοια και να δημιουργηθεί ένα συλλογικό εγώ στο οποίο ενέταξαν τα πάντα, από τον φόβο ως την ελπίδα».
«Η επιβίωσή τους έχει να κάνει και με τη δουλειά τους.Πρόκειται για εργατικό ατύχημα μέσα σε μια στοά η οποία αποτελούσε τον χώρο εργασίας τους. Ακόμη και αν δεν είχαν “επίσημη” εκπαίδευση για το πώς έπρεπε να ενεργήσουν σε περίπτωση εγκλωβισμού, διέθεταν ψυχική προετοιμασία γι΄ αυτό το ενδεχόμενο.Μερικοί ίσως είχαν ξαναζήσει ατυχήματα σε ορυχείο, η στοά αυτή καθεαυτή τους ήταν οικεία και επίσης γνώριζαν ότι στη Χιλή υπάρχει ένας μηχανισμός εντοπισμού επιζώντων- έτσι διατηρήθηκε η ελπίδα».
