Στις 5 Αυγούστου περίπου 700.000 τόνοι χώματος και βράχων κατέρρευσαν με πάταγο στις στοές του ορυχείου χαλκού στο Σαν Χοσέ και έκοψαν τον δρόμο προς το φως του ηλίου σε 33 μεταλλωρύχους. Η περιπετειώδης ανάδυσή τους στην επιφάνεια σηματοδοτεί μια καινούργια αρχή, το ίδιο σημαντική όσο και η γέννησή τους. «Είναι σαν να ξαναγεννηθήκαμε!» είπε ένας από αυτούς. «Μη μας αντιμετωπίζετε σαν καλλιτέχνες ή παρουσιαστές» πρόσθεσε ένας άλλος αντιλαμβανόμενος πόσο δυνατά έπεσαν πάνω τους τα φώτα της δημοσιότητας. «Σας έφερα ένα δώρο: πέτρες!» πρόσθεσε ο τρίτος αραδιάζοντας το περιεχόμενο ενός μικρού σάκου. Απλοί άνθρωποι του μεροκάματου, πολλοί χωμένοι από παιδιά στις στοές, έστειλαν ένα μήνυμα ακλόνητης πίστης και ελπίδας σε όλον τον κόσμο, συχνά μάλιστα χωρίς να χάνουν το χιούμορ τους.
«Εμοιαζε με… κρουαζιέρα»
Χουάν Ιγιάνες, 52 ετών
«Πώς σου φάνηκε η διαδρομή που έκανες με τον ανελκυστήρα;» ρώτησαν οι δημοσιογράφοι τον Χουάν Ιγιάνες. «Εμοιαζε με…κρουαζιέρα» απάντησε εκείνος περιχαρής. Γιόρτασε τα γενέθλιά του παγιδευμένος, αλλά η σύντροφός του Κάρλα Μπαέσα τον σκέφτηκε και του έστειλε το δώρο του: μια μαύρη πένα. Μαθημένος στις κακουχίες, αφού έχει υπηρετήσει ως λοχίας στον χιλιανό στρατό, είναι αυτός που προσπαθούσε να διδάξει πειθαρχία στους συντρόφους του και τους ζητούσε να τηρούν την τάξη «για να μη διαλυθούν τα πάντα εδώ κάτω».
Κατευθείαν στη μνηστή με τα κόκκινα εσώρουχα
Κλάουντιο Γιάνες, 34 ετών
Είναι ίσως ο πιο τυχερός από τους διασωθέντες αφού η μνηστή του Κριστίνα Νούνιες τον υποδέχθηκε φορώντας τολμηρά κόκκινα εσώρουχα, όπως είχε αποκαλύψει η ίδια σε δημοσιογράφο του ΒΒC. Είναι αυτή που είχε κάνει πρόταση γάμου στον αγαπημένο της όσο αυτός βρισκόταν εγκλωβισμένος στο ορυχείο. Φυσικά είπε «ναι». Το ζευγάρι έχει ήδη δύο παιδιά. Ο Γιάνες ήταν ο «γκρινιάρης» της παρέας, αφού είχε ζητήσει να του στείλουν τσιγάρα και τσαντίστηκε όταν είδε να καταφθάνουν επιθέματα νικοτίνης.
«Θέλω έναν κόσμο χωρίς πολέμους»
Μάριο Σεπούλβεδα Εσπίνα, 40 ετών
«Γνωρίζαμε από την αρχή ότι θα σωθούμε, ποτέ δεν χάσαμε την πίστη μας» δήλωσε ο πιο επικοινωνιακός από τους με ταλλωρύχους που είχε αποκτήσει το δικό του κοινό όσο βρισκόταν εγκλωβισμένος χάρη στα βιντεάκια όπου πρωταγωνιστούσε. Οταν τον ρώτησαν τι έμαθε από την παραμονή του στα έγκατα της Γης, απάντησε: «Θα ήθελα να δω τον κόσμο ενωμένο με αγάπη, όχι θρησκευτική αγάπη, αλλά χωρίς διαμάχες και πολέμους». Και συνέχισε: «Είμαστε τόσο ευτυχισμένοι και τόσο υπερήφανοι για τη χώρα μας για όλα αυτά που έκανε για μας.Εγώ νομίζω ότι ήμουν εξαιρετικά τυχερός.Ο Θεός και ο Διάβολος πάλεψαν για μένα. Και νίκησε ο Θεός».
«Θέλω να φάω μοσχάρι με αβοκάντο»
Ομάρ Ρεϊγάδας, 56 ετών
Βετεράνος των ορυχείων, έχει, σύμφωνα με πληροφορίες, γλιτώσει και από άλλα ατυχήματα κάτω από τη γη. Είναι χήρος, αλλά έχει έξι παιδιά, 14 εγγόνια και τέσσερα δισέγγονα. Ενα από τα δισέγγονα γεννήθηκε τον καιρό που βρισκόταν εγκλωβισμένος. Μόλις βγήκε έξω από την κάψουλα, φίλησε το χώμα κρατώντας στο χέρι μια Βίβλο. «Θέλω να φάω μοσχάρι με αβοκάντο και να δω πολλή τηλεόραση» ήταν τα πρώτα λόγια που είπε στους δικούς του.
Προσευχή και κουβέντα με τους ψυχολόγους
Μάριο Γκόμες, 63 ετών
«Ξαναγύρισα στη ζωή» είπε μόλις βγήκε στην επιφάνεια. «Μερικές φορές πρέπει να συμβεί κάτι στη ζωή σου για να σκεφτείς και να καταλάβεις ότι έχουμε μονάχα μια ζωή. Αλλαξα και έγινα διαφορετικός άνθρωπος». Ο μεγαλύτερος σε ηλικία από την παρέα και ο πιο έμπειρος, αφού δουλεύει στα ορυχεία από 12 ετών, κρατούσε ζωντανή την πίστη των συναδέλφων του έχοντας οργανώσει ένα πρόχειρο παρεκκλήσι. Ηταν ο σύνδεσμος της ομάδας με την ομάδα των ψυχολόγων στην επιφάνεια.
«Ευχαριστώ τον Θεό. Ευχαριστώ τη Χιλή»
Κάρλος Μαμάνι, 24 ετών
«Πόσο ωραίο είναι να αναπνέεις καθαρό αέρα και να βλέπεις τα αστέρια» ήταν ένα από τα πρώτα πράγματα που είπε μόλις ανέβηκε στην επιφάνεια. Ο μοναδικός ξένος (Βολιβιανός) της ομάδας είχε πιάσει δουλειά στο ορυχείο πέντε ημέρες πριν από την κατάρρευση. Παιδί ενδεκαμελούς οικογένειας, αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στη Χιλή επειδή δεν μπορούσε να βρει δουλειά στην πατρίδα του. Με το που βγήκε στην επιφάνεια τον περίμενε ο πρόεδρος της Βολιβίας Εβο Μοράλες, ο οποίος του υποσχέθηκε ότι θα του βρει δουλειά και ότι θα του δώσει ένα σπίτι. «Ευχαριστώ τον Θεό. Ευχαριστώ τη Χιλή» είπε στα σωστικά συνεργεία που τον περίμεναν.
«Πάει πια.
Επιτέλους τελείωσε!»
Φλορένσιο Αβάλος, 31 ετών
Αυτή ήταν η πρώτη φράση που είπε μόλις ανέβηκε στην επιφάνεια και αντίκρισε τη γυναίκα του και τα δύο παιδιά του. Ο πρώτος από τους μεταλλωρύχους που ανέβηκε στην επιφάνεια της γης είναι αυτός που έχει την καλύτερη φυσική κατάσταση από όλους τους συναδέλφους του. Γι΄ αυτόν τον λόγο επελέγη για την παρθενική ανέλκυση. Ηταν ο δεύτερος στην ιεραρχία στο ορυχείο και ο άνθρωπος που βιντεοσκοπούσε τι γινόταν εκεί κάτω. Ο αδελφός του Ρενάν βρισκόταν επίσης μαζί του.
Σώθηκε (και)
ο γκαντέμης της βάρδιας
Εστέμπαν Ρόχας, 44 ετών
Είναι ο «γκαντέμης» της παρέας, γιατί την ημέρα του ατυχήματος δεν είχε κανονικά βάρδια αλλά πήγε να δουλέψει για να αναπληρώσει μια μέρα που είχε χάσει για να πάει στην κηδεία ενός θείου του. Οσο βρισκόταν κάτω αποφάσισε να παντρευτεί με θρησκευτικό γάμο την επί 25 χρόνια σύντροφό του, με την οποία έχει αποκτήσει τρία παιδιά και δύο εγγόνια. «Οταν βγω από ΄δώ μέσα θα σου πάρω ένα νυφικό και θα πάμε να παντρευτούμε στην εκκλησία» της είχε γράψει.
Η ερωμένη του παρούσα, η σύζυγός του απούσα
Ο 50χρονος διασωθείς Τζόνι Μπάριος Ρόχας (φωτογραφία)
έγινε διάσημος γιατί όσο ήταν κάτω τον «έκλαιγαν» δύο γυναίκες: η επί 28 χρόνια σύζυγός του και η επί πενταετία ερωμένη του. Οταν τον ρώτησαν ποιοι θα ήθελε να τον υποδεχθούν στην επιφάνεια, εκείνος ζήτησε και τις δύο. Δεν το αξιώθηκε όμως… «Εγώ είμαι αξιοπρεπής γυναίκα. Χαίρομαι που θα τα καταφέρειαλλά δεν θα δω τη διάσωση ούτε από την τηλεόραση!» δήλωσε εμφανώς «χολωμένη» η επίσημη συμβία του μπερμπάντη μεταλλωρύχου. Πράγματι στην επιφάνεια βρισκόταν μόνο ο παράνομος «δεσμός» του, η Σουσάνα Βαλενσουέλα. «Είμαστε πολύ ερωτευμένοι» δήλωσε λίγο προτού τον σφίξει στην αγκαλιά της και τον «πνίξει» στα φιλιά.
Τα έξι μυστικά του «Φοίνικα» που αναγέννησε τους «33»
Ποια ήταν η κάψουλα που «επανέφερε» στην επιφάνεια τους εγκλωβισμένους
«Φ οίνιξ» βαφτίστηκε η κάψουλα που μετέφερε τους 33 μεταλλωρύχους στην επιφάνεια. Η επιλογή του ονόματός της δεν ήταν τυχαία: ο Φοίνικας, το μυθικό πουλί, αναγεννάται από τις στάχτες του όπως οι παγιδευμένοι μεταλλωρύχοι «αναγεννήθηκαν» μετά την 69 ημερών παραμονή τους σε συνθήκες σάουνας και σκοταδιού στα έγκατα της Γης.
Το πηγάδι στο οποίο ανεβοκατέβηκε η κάψουλα έχει ατσάλινη επένδυση και διάμετρο όχι μεγαλύτερη από το άνοιγμα των ώμων ενός άνδρα. Οι μεταλλωρύχοι μπήκαν ένας-ένας στον κλωβό διάσωσης. Στο ταξίδι προς την επιφάνεια ανακάλυψαν τα έξι βασικά «μυστικά» της περίφημης κάψουλας, η οποία κατασκευάστηκε με βάση μια απλή αρχή: υψηλή τεχνολογία σε πολύ περιορισμένο χώρο.
1 Καθένας τους φόρεσε μια ειδική αδιάβροχη στολή κατασκευασμένη από πολύ ελαφρά υλικά.
2 Εβαλε επίσης μια συσκευή στο ύψος της καρδιάς η οποία έστελνε συνεχώς στην ομάδα γιατρών στην επιφάνεια στοιχεία για τους καρδιακούς παλμούς και άλλες ζωτικές πληροφορίες για την υγεία τού εκάστοτε υπό διάσωση μεταλλωρύχου.
3 Καθένας τους φόρεσε επίσης μια μικρή μάσκα οξυγόνου, ακουστικά και ένα μικρόφωνο για να βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την επιφάνεια.
4 Η στολή περιείχε και καλυπτικά για τα μάτια, ασυνήθιστα στον ήλιο ύστερα από τόσες ημέρες στο σκοτάδι. 5 Λόγω του πολύ μικρού μεγέθους της κάψουλας και της απόλυτης ακινησίας επί 20 λεπτά- όσο διαρκούσε το ταξίδι προς την επιφάνεια-, κάθε μεταλλωρύχος φόρεσε ελαστικούς επιδέσμους στη γάμπα για να αποφύγει προβλήματα στην κυκλοφορία του αίματος κατά την άνοδο.
6 Σε περίπτωση που ο «Φοίνικας» κολλούσε σε κάποιο σημείο του φρεατίου, ήταν εξοπλισμένος με μια σειρά μοχλούς που θα αποσπούσαν το κάτω τμήμα από το πάνω και θα το επέστρεφαν πίσω στα βάθη του φρεατίου.
Το πηγάδι που έσκαψαν τα σωστικά συνεργεία επενδύθηκε στο εσωτερικό του με ατσάλι. Στα πρώτα 100 μέτρα έχει κλίση περίπου 11 μοίρες και κατόπιν συνεχίζει ευθεία ως τα 622 μέτρα στα έγκατα της Γης. Η διάμετρος του φρέατος κυμαίνεται από 66 ως 71 εκατοστά. Η κάψουλα έχει ύψος 4,5 μέτρα- το κάτω ένα τρίτο περιείχε τα αποθέματα οξυγόνου – και ζυγίζει 420 κιλά. Η διάμετρός της είναι μόλις 55 εκατοστά. Στα πλάγια φέρει ροδάκια για να την «οδηγούν» στο πηγάδι. Ενα χοντρό ατσάλινο καλώδιο, που δεν στρίβει, χαμήλωνε τον «Φοίνικα» στα βάθη και τον ξανάφερνε στην επιφάνεια.
Το μηχάνημα γεώτρησης που έσκαψε το πηγάδι ολοκλήρωσε την αποστολή του το περασμένο Σάββατο. Αρχικά άνοιξε μια τρύπα και μετά τη διηύρυνε για να χωρέσει την κάψουλα-ασαν- σέρ.
Ηρωας ο αμερικανός αρχιμηχανικός της ΝΑSΑ
Ο Κλίντον Κραγκ (φωτογραφία) είναι μηχανικός της ΝΑSΑ, της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας, και ανήκει στην ομάδα διάσωσης που στήθηκε μετά την καταστροφή του διαστημικού λεωφορείου Κολούμπια το 2003. Το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του το έχει περάσει στο αμερικανικό Ναυτικό, ως διοικητής υποβρυχίου- συνηθισμένος να ζει σε περιορισμένο χώρο. Γι΄ αυτό όταν οι Αρχές της Χιλής ζήτησαν από τις ΗΠΑ βοήθεια για την κατασκευή της κάψουλας που θα ανείλκυε τους 33 παγιδευμένους μεταλλωρύχους στην επιφάνεια, ο κ. Κραγκ ήταν η προφανής επιλογή.
Επρεπε να σχεδιάσει το μικρότερο δυνατό όχημα που θα χωρούσε σε ένα στενό πηγάδι και δεν θα είχε καμία σπατάλη χώρου. Οταν ο Κραγκ παρέδωσε τα σχέδια στο Πολεμικό Ναυτικό της Χιλής, το οποίο κατασκεύασε τον «Φοίνικα», το σωστικό όχημα που προέκυψε έμοιαζε βγαλμένο από ταινία επιστημονικής φαντασίας. «Η ΝΑSΑ ειδικεύεται στο να κατασκευάζει μοναδικά οχήματα» δήλωσε ο Κραγκ. «Πίστευα ότι θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε».
Εκατόμβες νεκρών εργαζομένων πίσω από το «θαύμα» της σωτηρίας
Τ ο θαύμα της διάσωσης των χιλιανών μεταλλωρύχων «δεν πρέπει να συγκαλύψει τις βαριές ευθύνες που φέρει η Χιλή για τη μη επικύρωση των συνθηκών του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίαςοι οποίες επιβάλλουν αυστηρούς κανόνες ασφαλείας στα ορυχεία».
Αυτό επισημαίνουν διεθνείς εργατικές ενώσεις αλλά και ανεξάρτητοι σχολιαστές υπογραμμίζοντας τις «ασάφειες» σε ζητήματα ασφαλείας της εργασίας στη συγκεκριμένη λατινοαμερικανική χώρα. Τονίζουν μάλιστα ότι το 2009 έχασαν τη ζωή τους 443 χιλιανοί εργαζόμενοι, ανάμεσά τους και εργάτες ορυχείων, σε 191.685 εργατικά ατυχήματα. Μόνο στο ορυχείο του Σαν Χοσέ έχουν σκοτωθεί 10 εργαζόμενοι τα τελευταία χρόνια. Η νύφη ενός εκ των παγιδευμένων μεταλλωρύχων, Μπέλχικα Ραμίρες , είπε ότι, ακόμη και όταν εκείνοι εξέφραζαν τις ανησυχίες τους, οι υπεύθυνοι τους αγνοούσαν. «Το μόνο που τους ένοιαζε ήταν ο ρυθμός παραγωγής» είπε. Οπως είχε άλλωστε αποκαλύψει η βρετανική εφημερίδα «Guardian», «οι κίνδυνοι ήταν τόσο γνωστοί που οι ντόπιοι αποκαλούσαν τους μεταλλωρύχους “καμικάζι”».
Οπως εξήγησε ο Καρμόν Εσπινόσα, επικεφαλής της χιλιανής μη κυβερνητικής οργάνωσης Εργατικό Οικονομικό Πρόγραμμα, η ανασφάλεια που υπάρχει μεταξύ των εργαζομένων έκανε τους μεταλλωρύχους «να δίνουν λογικά μεγαλύτερη προσοχή στη διατήρηση της δουλειάς τουςπαρά στην τήρηση των κανόνων ασφαλείας».
Πότε η τύχη άγγιξε τους άτυχους
Σ ίγουρα δεν αποτελεί εύνοια του πεπρωμένου το να εγκλωβιστεί κανείς για περισσότερο από δύο μήνες κάτω από τη γη. Ολα όμως δείχνουν ότι, από την αρχή της περιπέτειάς τους, οι μεταλλωρύχοι είχαν την τύχη με το μέρος τους.
4 Η παρ΄ ολίγον μοιραία κατάρρευση έγινε το απόγευμα, στην ώρα του διαλείμματος για φαγητό, και ενώ οι εργάτες βρίσκονταν σε ενισχυμένο καταφύγιο σε βάθος 700 μέτρων. Αν συνέβαινε άλλη στιγμή, οι εργάτες θα δούλευαν σε κάποιο τούνελ και θα είχαν σκοτωθεί ακαριαία.
4 Στον χώρο όπου παγιδεύθηκαν υπήρχαν μικρές ποσότητες εμφιαλωμένου νερού και ξηράς τροφής για περίπτωση έκτακτης ανάγκης, αλλά και ό,τι είχε μείνει από το κολατσιό τους. Επεβίωσαν τρώγοντας μόλις δύο κουταλιές κονσέρβας τόνου, ένα μπισκότο και δύο γουλιές γάλα ο καθένας, κάθε 48 ώρες.
4 Παρ΄ ότι μετά το ατύχημα οι αεραγωγοί φράχθηκαν, δεν υπήρξε έκλυση δηλητηριωδών αερίων όπως το μεθάνιο, και έτσι δεν ξέμειναν από οξυγόνο.
4 Οι μπαταρίες μηχανοκίνητων οχημάτων χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή ηλεκτρισμού.
