«Τον γνωρίζετε τον Γιώργο Μπουζιάνη;». Ο περιπτεράς, ο ψιλικατζής και η ψηλή κυρία με το καρότσι- όλοι κάτοικοι του Δήμου Δάφνης- στην αρχή μας κοιτούν περίεργα. Τι ερώτηση και αυτή εν μέσω καύσωνα… Στη συνέχεια ο πρώτος κουνά αρνητικά το κεφάλι του, ο δεύτερος μας λέει ότι κάτι του θυμίζει αλλά αυτή τη στιγμή έχει πολλή δουλειά και η τρίτη κοντοστέκεται: «Δεν είναι ο ζωγράφος που κάποτε έζησε στην περιοχή μας και μάλιστα στο σπίτι του γίνονταν κάποιες εκθέσεις;».
Το έχει φαίνεται η μοίρα του μεγαλύτερου έλληνα εξπρεσιονιστή ζωγράφου να εκτιμάται και να αγαπιέται περισσότερο στο εξωτερικό παρά στον τόπο που τον γέννησε. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1934 λόγω της ανόδου του ναζισμού στην Ευρώπη (ήδη αναγνωρισμένος από γερμανούς τεχνοκριτικούς και γκαλερίστες), ο Γιώργος Μπουζιάνης αντιμετώπισε την αδιαφορία ακόμη και την εχθρότητα από τον αθηναϊκό καλλιτεχνικό περίγυρο, ενώ παρ΄ ότι μεσολάβησε ο έλληνας πρέσβης στο Βερολίνο, Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής για να διοριστεί ως καθηγητής στην ΑΣΚΤ, αυτή τη θέση δεν την πήρε ποτέ. Εζησε πολλά δύσκολα χρόνια στην Αθήνα ενώ από το 1959 που πέθανε ως σήμερα μόνο τρεις αναδρομικές εκθέσεις έχουν γίνει για τον ζωγράφο και το «ιδιαίτερο», για την ελληνική καλλιτεχνική παραγωγή, ύφος του. Αυτή την αδικία επιχειρεί να «διορθώσει» το Μουσείο Μπουζιάνη το οποίο από τις αρχές Οκτωβρίου του 2010 θα λειτουργήσει στον Δήμο Δάφνης όπου έζησε ο ζωγράφος από τότε που επέστρεψε στην Ελλάδα.
Το Μουσείο βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο σπίτι του Γιώργου Μπουζιάνη με τη λιτή επιγραφή: «Εδώ έζησε ο ζωγράφος Γεώργιος Μπουζιάνης από το 1935 ως τον θάνατό του στις 22.10.59. Το σημαντικότερο έργο του δημιουργήθηκε σε αυτό το σπίτι». Ο διάλογος έτσι ανάμεσα στην πρόσφατα ανακαινισμένη κατοικία και το ολοκαίνουργιο σύγχρονο τετραώροφο κτίριο που διαθέτει πέντε υπόγεια είναι από αρχιτεκτονική άποψη ιδιαίτερα ενδιαφέρων διαχωρίζοντας όμως σαφέστατα το παλιό από το καινούργιο. Τα δύο κτίρια, που αποτελούν μια συνέχεια, βρίσκονται επί της οδού Μπουζιάνη, πολύ κοντά στη λεωφόρο Βουλιαγμένης και στη στάση «Αγιος Ιωάννης» του μετρό, ενώ αυτό που τα ενώνει είναι η παλιά αυλή η οποία διατηρεί έντονη τη μνήμη της δεκαετίας του ΄30 όταν ο Γιώργος Μπουζιάνης εγκαταστάθηκε στην περιοχή. Τριγύρω από μια νεραντζιά αναπτύσσεται ένας εξω τερικός χώρος που μπορεί να φιλοξενήσει διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις αφιερωμένες στον καλλιτέχνη, στη γενιά του αλλά και γενικότερα στην εικαστική, τη θεατρική και τη μουσική ζωή του τόπου. Στόχος, εξάλλου, των ανθρώπων του Δήμου Δάφνης είναι η κατοικία και το νέο μουσείο να μην αποτελέσουν χώρο αποκλειστικά αφιερωμένο στον έλληνα καλλιτέχνη αλλά και τόπο όπου ο πολιτισμός μπορεί να αναπνεύσει μέσα από πολλές και διαφορετικές πρωτοβουλίες.
Το εσωστρεφές κουτί
Ποιο είναι όμως το ιστορικό της οικίας και του παραπλήσιου μουσείου που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της δημοτικής αρχής; «Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 η κατοικία του Γιώργου Μπουζιάνη πέρασε στην ιδιοκτησία του Δήμου Δάφνης», μας λέει ο δήμαρχος Δάφνης κ. Μιχάλης Σταυριανουδάκης, ο οποίος προσθέτει ότι την ίδια δεκαετία αγοράστηκαν από τον δήμο τα δύο όμορα οικόπεδα «με διακαή πόθο να αφιερωθεί ένας χώρος στον καλλιτέχνη και το έργο του». Από το 1986 ξεκίνησε η διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων στην οικία του ζωγράφου, με αποτέλεσμα το 2003 που ο ίδιος ανέλαβε τη δημαρχία να υπάρχει πολιτιστική δράση επικεντρωμένη κυρίως τον μήνα του Οκτωβρίου- λόγω της επετείου του θανάτου του Μπουζιάνη. Η έγκριση της χρηματοδότησης κονδυλίου ύψους 2.800.000 από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης το 2004 άνοιξε τον δρόμο για τη δημιουργία του μουσείου Μπουζιάνη και για την πιο συστηματική διοργάνωση εκδηλώσεων. Το έργο ανέλαβε το γραφείο Studio 75 και ο χρόνος κατασκευής του διήρκεσε από τον Μάιο του 2008 ως τον Ιούνιο του 2010.
«Η κεντρική ιδέα της λύσης ήταν η δημιουργία ενός εσωστρεφούς “κουτιού” που περικλείει τους εκθεσιακούς χώρους του μουσείου του ζωγράφου αλλά και τον χώρο ενός μικρού θεάτρου-αμφιθεάτρου» μας λέει ο κ. Στέφανος Πάντος-Κίκος του αρχιτεκτονικού γραφείου Studio 75. «Λόγω της γειτνίασης του μουσείου με την κατοικία του ζωγράφου επιλέξαμε κατά το δυνατόν τον περιορισμό των υλικών στις όψεις του μουσείου. Επιλέξαμε τη χρήση σοβά χρώματος γκρι στον κορμό του κτιρίου, περσίδων και ξύλινων πετασμάτων για την επένδυση του “κουτιού” των εκθεσιακών χώρων. Ο περιβάλλων χώρος διαμορφώθηκε με έναν συνδυασμό σκληρών και μαλακών επιφανειών (μάρμαρο, πλάκες Καρύστου, σκυρόδεμα, ζώνες φύτευσης). Ο ρόλος του περιβάλλοντος χώρου, πέρα από το να δημιουργήσει το πλαίσιο για τις υπαίθριες δραστηριότητες του μουσείου, ήταν και να ενοποιήσει λειτουργικά και μορφολογικά τα δύο κτίρια». Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα, η διατήρηση και η αξιοποίηση της κατοικίας του Γιώργου Μπουζιάνη ήταν σημαντικές όχι μόνο γιατί ο ζωγράφος έζησε σε αυτήν ένα σημαντικό μέρος της ζωής του αλλά και γιατί η μορφολογία της είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της περιοχής στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. «Με την επιλογή των απλών χαράξεων στο νέο, λιτό, σύγχρονου ύφους κτίριο του μουσείου αλλά και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου επιχειρήσαμε να πετύχουμε την εναρμόνιση του νέου κτιρίου με το παλαιό» καταλήγει.
Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΔΙΚΙΑΣ
Την αρχή της νέας εποχής σηματοδοτεί η έκθεση «Ο Μπουζιάνης ξαναγυρίζει σπίτι του»,η οποία,σύμφωνα με την επιμελήτριά της Ελένη Κυπραίου έχει δύο σκέλη.
Στο μουσείο θα παρουσιαστούν αρχειακό υλικό και προσωπικά αντικείμενα του ζωγράφου όπως η θήκη των χρωμάτων του,φωτογραφικό υλικό για τον καλλιτέχνη, την οικογένειά του,το σπίτι και την εποχή του. Ο Χαρίλαος Σισμάνης είναι ο σύμβουλος του αρχειακού υλικού,ενώ το σπίτι του Μπουζιάνη θα φιλοξενήσει έκθεση έργων του πολλά από τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά. «Θα παρουσιαστούν αυτοπροσωπογραφίες του Μπουζιάνη από γνωστές συλλογές,σχέδια και ακουαρέλες,νεκρές φύσεις,προσωπογραφίες,σχέδια με μολύβι και κάρβουνο σε μια προσπάθεια να αναδειχτεί η μοναδική πνευματική περιπέτεια του Μπουζιάνη.Πρόκειται για ένα αφιέρωμα στον ζωγράφο που διαμόρφωσε ένα αναγνωρίσιμο εξπρεσιονιστικό προσωπικό ιδίωμα, που αρνήθηκε να περικλείσει το έργο του σε συμβατικές κατευθύνσεις και απέδειξε ότι η τέχνη είναι μια έσχατη ανάγκη ζωγραφικής στάσης» καταλήγει η κυρία Κυπραίου η οποία έχει αναλάβει και την επιμέλεια του καταλόγου της έκθεσης.Τα εγκαίνιά της τοποθετούνται άνευ απροόπτου στις 4 Οκτωβρίου 2010 και η διάρκειά της ως το τέλος του ίδιου μήνα. Για τον Γιώργο Μπουζιάνη η ιστορικός τέχνης και καθηγήτρια της ΑΣΚΤ κυρία Σάνια Παπά,που επιμελήθηκε τη μεγάλη αναδρομική έκθεση του καλλιτέχνη στο Μουσείο Μπενάκη το 2005 από τη συλλογή του Βασίλη Ι.Βαλα μπού,λέει: «Πρόκειται αναμφισβήτητα για έναν από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες των νεότερων χρόνων της Ελλάδας αλλά και της Γερμανίας που αρνήθηκε τις ασφαλείς συνταγές της ΑΣΚΤ και αποδεσμεύτηκε από τις ακαδημαϊκές αρχές της Σχολής του Μονάχου,αν και μαθήτευσε κοντά στον Λύτρα,τον Βολανάκη και άλλους εκπροσώπους της.
Διαμόρφωσε ένα έργο προσωπικό και με εξπρεσιονιστικές αρχές,παρ΄ ότι ο ίδιος δεν ανήκε επισήμως στο κίνημα του εξπρεσιονισμού. Στην Ελλάδα το έργο του απορρίφθηκε και ο Μπουζιάνης πέθανε φτωχός βοηθούμενος οικονομικά μόνο από κάποιους φίλους, ενώ η αναγνώρισή του ήρθε καθυστερημένα.Θεωρώ σημαντικό που δημιουργείται αυτό το μουσείο για τον καλλιτέχνη,έστω και αργοπορημένα».Σύμφωνα με την κυρία Παπά,η συλλογή Βαλαμπού από την οποία παρουσιάστηκαν 69 έργα του κορυφαίου έλληνα ζωγράφου στο Μουσείο Μπενάκη το 2005 είναι η σημαντικότερη συλλογή έργων Μπουζιάνη,όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα. Ο συλλέκτης Βασίλης Ι.Βαλαμπούς υπήρξε ένας από τους πιο οξυδερκείς έλληνες συλλέκτες έργων τέχνης που απέκτησε δημιουργική «μονομανία» με το έργο του Μπουζιάνη μετά την επίσκεψή του στην Εθνική Πινακοθήκη και την πρώτη αναδρομική έκθεση για τον καλλιτέχνη το 1977. Μετά τον θάνατό του το 2006 η συλλογή του πέρασε στα χέρια των κληρονόμων του.
Το Μουσείο Μπουζιάνη βρίσκεται στην οδό Μπουζιάνη της Δάφνης, πολύ κοντά στη στάση του μετρό «Αγιος Ιωάννης».
Θα εγκαινιαστεί στις 4 Οκτωβρίου μαζί με την έκθεση «ΟΜπουζιάνης ξαναγυρίζει σπίτι του»
