Πριν από τέσσερα χρόνια, μια πολυεθνική ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Χρ. Ζαρολιάγκη, έκανε μια φιλόδοξη, πλην όμως δαπανηρή, πρόταση στη Γενική Διεύθυνση για την Κοινωνία της Πληροφορίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Την ανάπτυξη ενός αλγοριθμικού προγράμματος ονόματι «Αrrival», το οποίο υποσχόταν τη βελτίωση των δημόσιων μεταφορών, με έμφαση στον σιδηρόδρομο. Το διεπιστημονικό πρότζεκτ που διηύθυνε ο έλληνας καθηγητής αφιερώθηκε στη δημιουργία αλγορίθμων με στόχο την ανάπτυξη νέων μεθόδων για την αποδοτικότερη επίλυση προβλημάτων στον σιδηρόδρομο, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην αυτοματοποιημένη αντιμετώπιση των καθυστερήσεων.
«Ασχοληθήκαμε ιδιαίτερα με τη διαχείριση των καθυστερήσεων, μια αφανής αλλά ιδιαίτερα σημαντική διαδικασία σε χώρες με πυκνά σιδηροδρομικά δίκτυα, όπως η Ολλανδία και η Γερμανία» τονίζει ο κ. Ζαρολιάγκης.
«Αναπτύξαμε αλγοριθμικές μεθόδους και τις υλοποιήσαμε σε πιλοτική φάση με πραγματικά δεδομένα.Το 90-95% εξ αυτών έχει ήδη επαληθευθεί και πειραματικά.Ενα μεγάλο κομμάτι της έρευνας έγινε στους ολλανδικούς σιδηροδρόμους, στον πίνακα δρομολογίων του 2008,η κατάρτιση του οποίουήταν ένα δύσκολο εγχείρημα. Και αυτό διότι η Ολλανδία έχει 5.500 τρένα στις ράγες καιπυκνό δίκτυο, με τη μέγιστη απόσταση μεταξύ των πόλεων να είναι 300 χιλιόμετρα.Ηταν μία διαρκής εξίσωση» τονίζει ο έλληνας καθηγητής. «Ο νέος πίνακας δρομολογίων έχει δώσει τόσο πολύ καλά αποτελέσματα που και οι ίδιοι οι Ολλανδοί είδαν ότι τα τελευταία δύο χρόνια αυξήθηκαν κατά 40 εκατ.ευρώ τα έσοδα,ενώ εκτιμούν ότι θα φτάσουν τα 70 εκατ. ευρώτο 2010» συνεχίζει.
Ενας από τους βασικούς λόγους που επέτρεψαν να συντελεστεί η εν λόγω επιτυχία ήταν η προθυμία των ίδιων των σταθμαρχών για την πιλοτική εφαρμογή του «Αrrival». «Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Εράσμους Ρότερνταμ έπεισε τους σταθμάρχες να τρέξουν δοκιμαστικά το πρόγραμμα για έναν μήνα.Ηταν τόσο κατενθουσιασμένοι από τα αποτελέσματα που το υιοθέτησαν αμέσως» τονίζει.
Η ερευνητική ομάδα ασχολήθηκε στη συνέχεια και με τη βελτιστοποίηση των συνδυασμένων δρομολογίων των γερμανικών σιδηροδρόμων. «Η ομάδα της Πάτρας και του Πανεπιστημίου της Καρλσρούης, επιτάχυνε τους μαθηματικούς υπολογισμούς για την εξεύρεση του καλύτερου δρομολογίου, συντομεύοντάς τους.Με την παραδοσιακή μέθοδο, ο σέρβερ προχωρούσε σε 100 ερωτήματα ανά δευτερόλεπτο και απαιτούσε συνολικά περίπου 200 ως 300 δευτερόλεπτα για να απαντήσει στο ερώτημα για το βέλτιστο δρομολόγιο. Με τη δική μας εφαρμογή,μειώσαμε τον χρόνο σε επίπεδο μικροδευτερολέπτων!» τονίζει ο κ. Ζαρολιάγκης.
Το πρόγραμμα «Αrrival» έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον επιχειρήσεων του μεταφορικού κλάδου. «Εταιρείες όπως η Μediamobile και η ΡΤV, που ασχολούνται με ζητήματα πλοήγησης,έχουν υιοθετήσει μέρος της δικής μας εφαρμογής. Το ίδιο έκανε και ο ιταλικός σιδηρόδρομος και μείωσε τις καθυστερήσεις κατά 25%, όπως και το μετρό του Βερολίνου που έριξε τον μέσο χρόνο αναμονής από τα τέσσερα στα δύο λεπτά» υπογραμμίζει ο κ. Ζαρολιάγκης.
Το κλειδί της επιτυχίας; «Φυσικά, η ανάπτυξη νέων εννοιών και μεθόδων που δεν υπήρχαν πριν. Το δεύτερο κλειδί της επιτυχίας ήταν η διεπιστημονική έρευνα μεταξύ επιστημόνων πληροφορικής, επιχειρησιακής έρευνας και μαθηματικών, αλλά και η στενή συνεργασία με τους σιδηροδρομικούς» συμπληρώνει. Μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα;
Τ ο «Αrrival» θα μπορούσε να εφαρμοστεί για τη βελτιστοποίηση των δρομολογίων του ΟΣΕ αλλά και για τη διαχείριση ενός σχεδίου συνδυασμένων μεταφορών. «Επιστημονικά είμαστε έτοιμοι» δηλώνει ο κ. Ζαρολιάγκης, όμως ομολογεί ότι για την εφαρμογή του θα χρειαστεί πάρα πολλή προεργασία. «Το κύριο πρόβλημα της χώρας μας είναι το ζήτημα της υποδομής. Από τη στιγμή που έχουμε γραμμές, μπορούμε να κάνουμε βελτιστοποίηση των προβλημάτων με καλύτερο κόστος. Ομως, και με την υπάρχουσα υποδομή θα μπορούσαμε να δούμε τι ζητήματα προκύπτουν. Αυτό που λείπει είναι το να βλέπει κανείς στο Ιnternet τα δρομολόγια και να ξέρει τι πραγματικά γίνεται» τονίζει.
Διεθνή βραβεία στο «Αrrival»
Το «Αrrival» κέρδισε 15 διεθνή επιστημονικά βραβεία, ανάμεσα στα οποία και το Εdelman 2008, το οποίο θεωρείται το αντίστοιχο βραβείο Νομπέλ της εφαρμοσμένης επιχειρησιακής έρευνας. Μάλιστα πριν από λίγες ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε διθυραμβικά σχόλια, αναγνωρίζοντας την επιτυχία του στους ευρωπαϊκούς σιδηροδρόμους, καθώς επιλέχθηκε για παρουσίαση στον διεθνή Τύπο ως ένα τα πλέον επιτυχημένα της ΕΕ.
Ξενιτιά και επιστροφή
Ο κ. Ζαρολιάγκης γεννήθηκε στην Κερατέα το 1963. Φοίτησε στο δημόσιο σχολείο και πήρε το πτυχίο του από το Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πατρών, όπου έκανε το διδακτορικό του. Εργάστηκε ως επιστημονικός ερευνητής για πέντε χρόνια στο Ινστιτούτο Πληροφορικής Μαξ Πλανκ, ενώ διετέλεσε επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Στη συνέχεια επέστρεψε εκεί από όπου ξεκίνησε: στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Ο καθηγητής ήταν επικεφαλής του σχεδίου ως εκπρόσωπος του Ερευνητικού Ακαδημαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών.
