ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ στα χρόνια της μετανάστευσης έφυγαν φτωχοί και δημιούργησαν περιουσίες στη χώρα του απαρτχάιντ.
Περισσότεροι από 30.000 επέστρεψαν στην Ελλάδα και στην Κύπρο μετά την πτώση του ρατσιστικού καθεστώτος, τρομαγμένοι μήπως χάσουν αυτά που έφτιαξαν με τα χέρια των «μαύρων».Κάποιοι παρέμειναν συνεχίζοντας τη ζωή τους με
Αφρικανούς πλέον στο προσωπικό τους, σύμφωνα με τον νέο νόμο.Κάποιοι όμως,ακόμη και όταν τα χρόνια ήταν «πέτρινα», «παρανομούσαν» εναντίον του καθεστώτος, στηρίζοντας με τον δικό τους τρόπο τον ντόπιο πληθυσμό.
Σεραφείμ
Μητροπολίτης Γιοχάνεσμπουργκ
Στην τενεκεδούπολη και στην παροικία
Στη Μονή Κύκκου ο νεαρός τότε Σεραφείμ φιλοξένησε την Ιντιρα Γκάντι ενώ σε συνέδριο γνώρισε τον Δαλάι Λάμα. Σήμερα τηλεφωνεί τρεις φορές την εβδομάδα στους πάμπλουτους ενορίτες και ζητεί ψωμί, λαχανικά, σαπούνι, γλυκίσματα, τετράδια, ρούχα. Ποιος να αρνηθεί; Μπαίνει στην τενεκεδούπολη, όπου οι κάτοικοι στήνουν ουρές. Μοιράζει χέρι με χέρι την τροφή, αψηφώντας τον κίνδυνο της εγκληματικότητας.
«Συναντάμε ανθρώπους κατάκοιτους και μόνους. Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας οργανώνει την ίδρυση σχολείου και ορφανοτροφείου για τα ορφανά του ΑΙDS» λέει. «Εχουμε δύο γηροκομεία όπου διαμένουν άποροι Ελληνες.Με τις ευλογίες της Μητρόπολης κατόπιν εισφοράς ανωνύμου ευσεβούς χριστιανούδιαθέτουμε 500 εισιτήρια δωρεάν σε απόρους» σημειώνει ο σεβασμιότατος, ώστε να μη νομίζουν οι Ελληνες ότι νοιάζεται μόνο για τους αυτόχθονες.
Λούλη Καλλίνικου
Ιστορικός,συγγραφέας, φιλόλογος,αγωνίστρια κατά του απαρτχάιντ και ενεργό μέλος του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου (ΑΝC)
Η γυναίκα που δεν ήθελαν να ξέρουν
Γεννήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ από θρακιώτες γονείς. Εμαθε να αγαπά τους μαύρους λόγω της στοργικής παραμάνας της. Διέκοψε τις σπουδές φιλολογίας για να παντρευτεί με προξενιό. «Η πολιτική και οι κόρες μας ήταν το μόνο που μας ένωσε με τον σύζυγό μου» λέει. Τον έπεισε να ψηφίσει ένα μικρό κόμμα μαύρων εργατών- η ίδια ήταν ακόμη νέα για να έχει δικαίωμα ψήφου. Σε λίγο έγιναν μέλη του τότε παράνομου ΑΝC που σήμερα κυβερνά. «Στην Αφρική το χρώμα σου έχει μεγαλύτερη αξία από την τάξη σου» τονίζει.
Δίδαξε σε κολέγια για τα προς το ζην, αλλά και σε φτωχά παιδιά και εργάτες, μαγείρεψε φαγητό σε πολιτικούς κρατουμένους. Το 1968 γνώρισε τον δεύτερο σύζυγό της, καθηγητή Κοινωνιολογίας Εντι Γουέπστερ, η μητέρα του οποίου ήταν ιεραπόστολος, δασκάλα του μικρού Μαντέλα. «Τότεκατάλαβα πόσο συντηρητικοί ήταν οι Ελληνες της Αφρικής, που ζούσαν ακόμη στη δεκαετία του 1930» εξηγεί. «Οταν έγινε η δολοφονία των παιδιών στο Σοβέτο,έγραφα σε μια εφημερίδα μαύρων που την έκλεισαν. Αποφάσισα να γράψω το πρώτο μου βιβλίο». Κέρδισε το Βραβείο Νόμα με το δεύτερο βιβλίο της, στο οποίο έγραψε την ιστορία της κοινωνίας της Νότιας Αφρικής. Η ελληνική κοινότητα δεν ήθελε να την ξέρει. Γυναίκα, χωρισμένη και με το μέρος των μαύρων! Μετά το απαρτχάιντ τής είπαν ότι φοβόντουσαν. Η ίδια δεν φοβήθηκε, ίσως γιατί διάβαζε πολύ, ίσως γιατί οι γονείς της περιέγραφαν τα 400 χρόνια σκλαβιάς των Ελλήνων και τα συνδύασε με τα 300 χρόνια του ζυγού των μαύρων. «Τώρα έχουμε πολιτική δημοκρατία, αλλά η παγκοσμιοποίηση έφερε πίσω την ξενοφοβία» αναφέρει. Αισθάνεται δικαιωμένη που οι παρέες των παιδιών της είναι πολύχρωμες και που τα εγγόνια της έχουν άλλο χρώμα.
Αβα Παπαθεοφίλου
Δασκάλα,θεατρική παιδαγωγός σε σχολεία του Σοβέτο, ιδρύτρια του κέντρου πολιτισμικών ανταλλαγών CΙΡ
Γαλούχησε δασκάλους εθελοντές
Ηρθε για να παντρευτεί τον παιδικό της έρωτα, τον πολυμήχανο ερευνητή κ. Βασίλη Παπαθεοφίλου . Δούλεψε σε σχολείο της ελληνικής παροικίας και έχτισε ένα νησιώτικης αισθητικής σπιτικό σε λόφο του Γιοχάνεσμπουργκ. Μπήκε μια μέρα στον λευκό Σκαραβαίο της και χάθηκε στους λασπωμένους δρόμους του Σοβέτο. Τι ζήτησε από τους γέροντες αρχηγούς; Να ανταλλάξει τις γνώσεις της και τον ελληνικό πολιτισμό με τον δικό τους. Μπήκε σε ένα νηπιαγωγείο. Τραγούδησε. Χόρεψε.
Απήγγειλε ποιήματα και θέατρο. Εδωσε έμπνευση και κίνητρα στα μικρά παιδιά, στις δασκάλες και στους γονείς.
Η σκηνή, πριν από 15 χρόνια, παραμένει ανεξίτηλη στη μνήμη: Στο νηπιαγωγείο χτυπούσε το κουδούνι και ένας μαύρος μαθητής άρχισε να λέει το «Πάτερ ημών» στα ελληνικά και τα Δικαιώματα του Παιδιού στα αγγλικά. Αυτά τα παιδιά σήμερα είναι εθελοντές δάσκαλοι μεταλαμπαδεύοντας όσα γνωρίζουν στα λεγόμενα «παιδιά του δρόμου». Αυτή ήταν η μοναδική «πληρωμή» που είχε ζητήσει από τα τότε μαθητούδια της.
Εχει ανεβάσει υπό μορφή τραγωδιών τα βάσανα των καταπιεσμένων μαύρων και τους βιασμούς των γυναικών. «Η ελληνική γλώσσα» λέει «ως φωνητική,μαθαίνεται εύκολα από τους Αφρικανούς». Αυτό που προσπαθεί είναι να υπάρξουν στο μέλλον αφρικανοί δάσκαλοι της ελληνικής γλώσσας. Ελένη Βουγιουκλή
Ιδρυτής του χριστιανικού κέντρου περίθαλψης άπορων παιδιών Grace Community Center
Επέστρεψε για τα παιδιά
Οταν η Θεσσαλονικιά έφθασε στη Νότια Αφρική, νιόπαντρη το 1966, νόμισε ότι δεν θα έμενε πολύ. Η πρώτη της εικόνα στο αεροδρόμιο ήταν ο ξυλοδαρμός του βαστάζου που δέχθηκε το φιλοδώρημά της. Επέστρεψαν στηνΕλλάδα, «αλλά πάλι εδώ είμαστε. Το 1999 η κόρη μας, που είναι ψυχολόγος με ειδίκευση στον ιό ΗΙV,μας χτύπησε το καμπανάκι. Στις παραγκουπόλεις ο κόσμος πέθαινε από τον ιό,από την πείνα.Πηγαίναμε κάθε εβδομάδα με ρούχα, τρόφιμα, προφυλακτικά. Στις εκκλησίες περνούσαμε το μήνυμα της “αποχής” από την πολυγαμία».
Μετά ήρθαν οι πρόσφυγες. «Πρόσφυγες παντού. Μα και εμείς πρόσφυγες δεν ήμασταν; Ενοικιάσαμε ένα τριάρι όπου μαγειρεύαμε για τους μετανάστες από τη Ρουάντα και το Κονγκό». Τότε εμφανίστηκε ο Μητροπολίτης Γιοχάνεσμπουργκ κ. Σεραφείμ και με κονδύλια του υπουργείου Εξωτερικών και της «Αλληλεγγύης» «αγοράσαμε το σπίτι και περιμένουμε τα υπόλοιπα χρήματα για την ανακαίνισή του». Το ονόμασαν Κοινοτικό Κέντρο της Χάρης (Grace Community Center) και περιθάλπουν 20 παιδιά. «Εξασφαλίσαμε τις υποτροφίες τους,αφού η Παιδεία δεν είναι δωρεάν.Βέβαια,μερικά σχολεία είναι 12 χιλιόμετρα μακριά και τα παιδιά πηγαινοέρχονται με τα πόδια. Οταν έχουμε, τους δίνουμε να πάρουν το λεωφορείο». «Οι Ελληνες της παροικίας δίνουν γάλα,ρύζι και έπιπλα που δεν χρειάζονται, αλλά σπανίως δίνουν χρήματα. Ομως τα παιδιά θέλουν ρεύμα, φως και βιβλία να διαβάσουν».
