Κάθε πέντε ημέρες διαρρέουν από τον βυθό στον Κόλπο του Μεξικού τόσα λίτρα πετρελαίου όσα είχε στις αποθήκες του το «Εxxon Valdez» που ναυάγησε έξω από τις ακτές της Αλάσκας και θεωρήθηκε τότε το ναυάγιό του τεράστια οικολογική καταστροφή. Λάθη που θα μπορούσαν να μην είχαν γίνει οδήγησαν σε ένα δυστύχημα-σπαζοκεφαλιά, που εδώ και έναν μήνα επιστήμονες και μηχανικοί πολλών ειδικοτήτων προσπαθούν να αντιμετωπίσουν.
Η ουρά εκεί όπου μοιράζεται ο καφές και εκεί όπου υπάρχει λίγο πρόχειρο φαγητό είναι μεγάλη κάποιες ώρες μέσα στο 24ωρο. Το κέντρο επιχειρήσεων του Ηouston, που διαθέτει η αγγλική εταιρεία ΒΡ για να συντονίζονται οι ενέργειές της όταν έρχεται κάποιος τυφώνας και οι εξέδρες για την εξόρυξη του πετρελαίου πρέπει να σταματήσουν να δουλεύουν και να προστατευθούν ταυτόχρονα, είναι ανοιχτό ημέρα και νύχτα αυτόν τον τελευταίο μήνα. Πλήθος κόσμου, χωρισμένο σε ομάδες, παρ΄ όλο που δεν υπάρχει πρόβλεψη για κακοκαιρία, δουλεύει ακατάπαυστα και με ένταση. Διότι η θύελλα είναι πια υπαρκτή. Εχει ήδη παρασύρει τις μετοχές της εταιρείας η οποία έχει χάσει 350 δισ. δολάρια από την αξία της, οι ζημιές ως τώρα είναι κοντά στα 450 εκατ. δολάρια, οι αγωγές που έχουν ήδη κατατεθεί ξεπερνούν τις 100 και ακόμη οι ειδικοί στέλνουν ο ένας στον άλλον με e-mail, σαν σπαζοκεφαλιά, το πρόβλημα: Με βάση τις φωτογραφίες- γιατί η εταιρεία ΒΡ αποφεύγει να δώσει στοιχεία- πόσα ακριβώς λίτρα πετρελαίου διαρρέουν την ημέρα από μια αποτυχημένη γεώτρηση διαμέτρου 40 εκατοστών στον βυθό και ανεβαίνουν στην επιφάνεια της θάλασσας;
Εξόρυξη ψύλλων στα άχυρα!
Οι εταιρείες που ψάχνουν για πετρέλαιο έχουν κάνει στον Κόλπο του Μεξικού περίπου 20.000 γεωτρήσεις και στη Βόρεια Θάλασσα 10.000 τα τελευταία 20 χρόνια. Σοβαρές διαρροές από διάφορες αιτίες είχαμε 23 στον Κόλπο του Μεξικού και μία (1) στη Βόρεια Θάλασσα. Οι ειδικοί θεωρούν τις αναλογίες αυτές φυσιολογικές και πιστεύουν ότι μας δείχνουν δύο πράγματα: ότι το ψάξιμο για πετρέλαιο στα αμερικανικά νερά είναι πολύ πιο εντατικό και ότι οι Ευρωπαίοι έχουν πολύ πιο αυστηρούς κανόνες στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν δυστυχήματα τέτοιας κλίμακας όπως αυτό της 20ής Απριλίου, 65 χιλιόμετρα νότια της Λουιζιάνας.
Οπως γράφτηκε, το να ψάχνεις σήμερα από μια εξέδρα στη θάλασσα για πετρέλαιο είναι σαν να έχει αυτή η εξέδρα αναλογικά μέγεθος όσο ένα σπιρτόκουτο, να είναι τοποθετημένη στην ταράτσα ενός διώροφου κτιρίου όπου ο πρώτος όροφος είναι γεμάτος νερό, το ισόγειο γεμάτο άμμο και βράχια και εκεί, στο έδαφος, στο χαμηλότερο σημείο, να υπάρχει ένα νόμισμα που προσπαθείς να το προσεγγίσεις από την εξέδρα στην ταράτσα με ένα τρυπάνι χοντρό όσο μία τρίχα. Ετσι το άνοιγμα μιας και μόνο οπής στον βυθό, σε βάθος πάνω από 1.500 μέτρα, στοιχίζει στην εταιρεία από 100 εκατ. δολάρια ως και 200 εκατ. δολάρια. Διότι για να καταλήξουν οι ειδικοί σε αυτό το σημείο έχει προηγηθεί μια τεράστιας κλίμακας σάρωση, επειδή ο βυθός είναι ομοιόμορφα καλυμμένος με αλάτι, συσσωματωμένο με βράχια, και αυτό σκιάζει την εικόνα από τις ηχοβολήσεις των πιο κάτω πετρωμάτων. Τρία και τέσσερα πλοία λοιπόν πρέπει να πλέουν συντονισμένα και παράλληλα σέρνοντας πίσω τους χοντρά καλώδια μήκους ακόμη και 80 χιλιομέτρων, με 25.000 υδρόφωνα να καταγράφουν το πώς φθάνουν σε αυτά, ύστερα από ανάκλαση στον βυθό, ψηφιακά σήματα των 24 bits από μικρές εκρήξεις πεπιεσμένου αέρα που δημιουργούνται κάθε 2 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Πρόκειται για τεράστιο αριθμό δεδομένων που διοχετεύονται σε υπερυπολογιστές, οι οποίοι με τη σειρά τους θα δώσουν μια αρκετά ακριβή εικόνα για το πού μπορεί να βρίσκεται κάποιος θύλακος πετρελαίου.
Δεν άντεξαν τα τοιχώματα
Γι΄ αυτό όταν αποφασιστεί γεώτρηση σε ένα σημείο, αυτή δεν εγκαταλείπεται εύκολα. Ενας εύκαμπτος σωλήνας βυθίζεται και μέσα σε αυτόν τοποθετούνται η κεφαλή ενός γεωτρύπανου και όσα στελέχη χρειάζονται- ζυγίζουν περίπου 30 κιλά ανά μέτρο- για να φθάσει ως τον βυθό. Οσο πιο βαθιά λοιπόν τόσο πιο βαριά και τόσο πιο δυνατά μηχανήματα πρέπει να περιστρέφουν το τρυπάνι, άρα τόσο πιο μεγάλη εξέδρα απαιτείται. Οταν φθαρεί ένα τρυπάνι, ανασύρονται όλα και ξαναμοντάρονται αφού αλλαχθεί η κεφαλή. Οταν αρχίσει το τρύπημα στον βυθό και φθάσει στο πετρέλαιο, οπότε έχει μικρύνει και η διάμετρος της οπής, περνιούνται ατσάλινοι σωλήνες και γύρω τους, εξωτερικά, ειδικής σύνθεσης μπετόν. Εκείνη λοιπόν τη στιγμή φαίνεται ότι τα φυσικά τοιχώματα δεν άντεξαν και προτού το μπετόν στερεοποιηθεί άρχισε να περνάει μεθάνιο που εύκολα και με πολλή ορμή ανέβηκε ως την επιφάνεια, έζωσε την εξέδρα, έγινε έκρηξη και από τη φωτιά έχασαν τη ζωή τους 11 άνθρωποι από τους 126. Κάτω στον βυθό το δράμα συνεχίστηκε.
Οι εταιρείες για να προλαβαίνουν τέτοιες εξελίξεις τοποθετούν τα ΒΟΡs (ΒlowΟut Ρreventers). Δηλαδή κάτι σαν βαλβίδες μιας φοράς, ακουμπισμένες στον βυθό, οι οποίες μεσολαβούν ώστε να περάσει μέσα από αυτές ο σωλήνας προτού εισχωρήσει στο έδαφος. Οι βαλβίδες αυτές μπορούν να κλείσουν μόλις αρχίσουν να ανεβαίνουν πετρέλαιο και αέρια με ανεπιθύμητο ως και ανεξέλεγκτο ρυθμό. Είναι βαριές μεταλλικές κατασκευές, με ένα τμήμα όπου κάποιος απλός ηλεκτρονικός εγκέφαλος μπορεί να δέχεται από μακριά εντολές για να εμποδίζει την ανεπιθύμητη έξοδο ρευστών. Υπάρχουν μάλιστα, όχι ένα, αλλά τρία με τέσσερα κανάλια που μπορούν να κλείσουν και να πνίξουν τη ροή. Οι εντολές μπορεί να δίδονται όχι μόνο από την εξέδρα αλλά και από μικρά υποβρύχια ρομπότ, τηλεκατευθυνόμενα από πλοία επιφανείας. Ωστόσο υπάρχουν και άλλα μέτρα ασφαλείας. Μία ακόμη διάταξη επάνω στο ΒΟΡ, αν δεν σταματήσει η διαρροή, μπορεί να κόψει σαν με λεπίδι τον εύκαμπτο σωλήνα και να γεμίσει με λάσπη και άλλα υλικά την τομή ώστε να φράξει εντελώς, αν και αυτό είναι ύστατη λύση αφού τότε χάνεται και η γεώτρηση. Ακόμη μια (τελευταία) δυνατότητα για να σταματήσει η διαρροή είναι να σταλεί ακουστικό σήμα. Η σκέψη για αυτό ήταν να λειτουργεί κυρίως στην περίπτωση που σε μια εξέδρα δεν μείνει έστω και ένας ζωντανός άνθρωπος, οπότε να στέλνεται αυτόματα, αλλά ο εξοπλισμός και για μια τέτοια δυνατότητα απαιτεί γύρω στις 500.000 δολάρια. Ατυχίες και αβλεψίες
Κατά τις πληροφορίες, που ακόμη είναι διάσπαρτες και πολύ λίγες, φαίνεται ότι είχαμε ατυχίες και αβλεψίες μαζί. Δηλαδή:
Η εταιρεία που διέθεσε την εξέδρα υποστηρίζει ότι έκανε έλεγχο και συντήρηση του ΒΟΡ δύο εβδομάδες προτού αρχίσει η γεώτρηση. Και όμως, από τις βαλβίδες ασφαλείας μία δεν λειτούργησε όπως έπρεπε και είχαμε την αρχική διαρροή.
Βγαίνοντας ορμητικά τα αέρια και το πετρέλαιο, περνώντας από το ΒΟΡ δημιούργησαν σχισίματα στον εύκαμπτο σωλήνα και έτσι έχουμε την επακόλουθη διαρροή.
Λέγεται ότι εδώ και έναν χρόνο είχε γραφτεί πως τα μηχανήματα της εταιρείας που χρησιμοποιήθηκαν ήδη παρουσίαζαν αστοχίες στη λειτουργία τους.
Ο άλλος τύπος ανάσχεσης, όπου κόβεται ο σωλήνας, δεν κατάφερε επίσης να λειτουργήσει, ίσως διότι η λεπίδα που κόβει τον σωλήνα βρήκε ακριβώς την ένωση δύο διαδοχικών τμημάτων, όπου υπάρχει μεταλλική ενίσχυση, και μάλλον δεν κατάφερε να την κόψει.
Κάποια από τις εμπλεκόμενες εταιρείες δεν χρησιμοποίησε την ακριβή παραλλαγή που δέχεται το ηχητικό σήμα. Τώρα βέβαια θα πληρώσει πολλαπλάσια χρήματα.
Οι αποτυχημένες προσπάθειες
Στην αρχή προσπάθησαν να σκεπάσουν το σημείο πάνω από τον εύκαμπτο σωλήνα που είχε σχιστεί μαζί με το ΒΟΡ με έναν άκαμπτο θόλο, ώστε η διαρροή να περιοριστεί εκεί μέσα και να αντλούν ό,τι μπορούν. Αυτό απέτυχε. Ετσι άρχισαν οι τρελές προτάσεις, ακόμη και για πυρηνική έκρηξη μίλησαν και ότι ο στρατός θα αναλάβει τελικά το κλείσιμο. Προς το παρόν κάτι τέτοιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα, αν και οι καθηγητές που ανέλαβαν να υπολογίσουν τη διαρροή αντί για 5.000 βαρέλια ή 800.000 λίτρα την ημέρα, που δέχθηκε η εταιρεία ότι είναι, την ανεβάζουν ως και σε 60.000 βαρέλια!
Ο πρόεδρος Ομπάμα, έντρομος διότι με δική του ευθύνη είχαν χαλαρώσει οι περιορισμοί για την εξόρυξη πετρελαίου κάνοντας το χατίρι των εταιρειών, απαγόρευσε κάθε εξόρυξη μέχρι νεωτέρας καθώς οι οικολογικές οργανώσεις και οι πολίτες έχουν ξεσηκωθεί. Προς το παρόν η εταιρεία έχει καταφέρει μόλις ένας μικρότερης διαμέτρου σωλήνας να διεισδύσει στον μεγαλύτερο και να μεταφέρει προς τα επάνω το ένα τέταρτο της ποσότητας που διαρρέει. Στη χειρότερη περίπτωση με άλλη γεώτρηση, που θα απαιτήσει τουλάχιστον έναν μήνα, θα ψάξουν να βρουν τη χαλασμένη γεώτρηση και θα την τρυπήσουν είτε για να ρίξουν υλικό και να τη φράξουν είτε για να αντλήσουν πετρέλαιο και αέρια μειώνοντας την πίεση και τη διαρροή. Βαριά αμέλεια και ρίσκο, όπως φαίνεται, βρίσκονται στη ρίζα μιας από τις μεγαλύτερες καταστροφές στη Γη. Να ήταν τουλάχιστον η τελευταία! ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της απειλητικής πετρελαιοκηλίδας είναι μέχρι στιγμής ανυπολόγιστες. Φάλαινες,δελφίνια,χελώνες,στρεί- δια,πελεκάνοι και κάποια ψάρια είναι τα πρώτα θύματα. Και δεν είναι η πρώτη φορά. Στον Κόλπο του Μεξικού έγινε το 1979 μια έκρηξη κατά την ώρα μιας γεώτρησης και χύθηκαν σε 11 μήνες συνολικά 530 εκατ. λίτρα πετρελαίου.Είναι η μεγαλύτερη ως σήμερα καταστροφή,γνωστή ως «Ιxtoc Ι».Η Φύση γιατρεύει τις πληγές της μόνη της,αρκεί να της δοθεί ο χρόνος. Οι ερευνητές διαπίστωσαν την ύπαρξη μικροοργανισμών, όπως ο Αromatoleum aromaticum και ο Desulfococcum oleovorans, και ενός σκουληκιού-σωλήνα (ζει σε βάθος μεγαλύτερο των 1.000 μέτρων) που θρέφονται όλα με πετρέλαιο.
Τα πράγματα όμως σήμερα φαίνεται πως είναι χειρότερα.Το πετρέλαιο έχει ήδη εισέλθει σε ένα ισχυρό θαλάσσιο ρεύμα, το Loop Current (Κυκλικό Ρεύμα) και, με τη βοήθειά του,φαίνεται πως είναι θέμα ημερών να φθάσει στα νησιά Φλόριντα Κις, απειλώντας με καταστροφή τους κοραλλιογενείς υφάλους της Φλόριδας.Επιπλέον,η επικοινωνία του Κυκλικού Ρεύματος με το Ρεύμα του Κόλπου (Gulf Stream) κάνει πολλούς να μιλούν για την πιθανότητα μόλυνσης όλων των ανατολικών ακτών των Ηνωμένων Πολιτειών που βρέχονται από τον Ατλαντικό ωκεανό.
Οσο κι αν φαίνεται παράξενο, παράλληλη μόλυνση προκαλούν και τα μέσα αντιμετώπισης της καταστροφής. Αεροπλάνα και πλοία με υποθαλάσσιους σωλήνες σκορπίζουν χωρίς φειδώ χημικές ουσίες που διαλύουν τις πετρελαιοκηλίδες. Πρόκειται για τις Corexit 9500 και Corexit ΕC9527Α. Η πρώτη προξενεί ερεθισμούς στο ανθρώπινο δέρμα και στην αναπνοή,ενώ η δεύτερη και βλάβες στο ήπαρ. Και το κακό είναι ότι κανείς ακόμη δεν μπορεί καν να προβλέψει πότε θα μπορούμε να μιλήσουμε για το τέλος της διαρροής.
