Πριν από χρόνια ένας ανήσυχος πατέρας έφερε στο ιατρείο του καθηγητού Παιδιατρικής τον μικρό γιο του. Ο καθηγητής απεφάνθη ότι ο μικρός έπασχε από μαγουλάδες και συνέστησε ξεκούραση στο σπίτι και ελαφρά διατροφή. Οταν ο πατέρας, που ήταν και φίλος του γιατρού, ρώτησε αν υπήρχε και κάποιο φάρμακο που έπρεπε να χορηγηθεί, πήρε την εξής απάντηση: «Να δώσω καμιά καραμέλα για να αισθανθείς καλύτερα;». Οσοι είχαν την τύχη να γνωρίσουν τον προσφάτως εκλιπόντα ακαδημαϊκό Νικόλαο Ματσανιώτη θα τον αναγνώρισαν σίγουρα στην παραπάνω αληθινή ιστορία. Και όλοι έχουν να διηγηθούν κάποια αντίστοιχη, είτε πρόκειται για μαθητές και συνεργάτες είτε για ακαδημαϊκούς ή για ασθενείς του. Το απόσταγμα από τις ιστορίες αυτές είναι ότι ο εκλιπών διέθετε μια λαμπερή προσωπικότητα που ενέπνεε και γοήτευε. Αν έπρεπε με τρεις μόνο λέξεις να περιγράψει κανείς τον Νικόλαο Ματσανιώτη, θα έλεγε ευφυΐα, ευστροφία και (πιθανώς παράγωγο των δύο προηγουμένων) αυτοπεποίθηση.
Αξιοποιώντας αυτά τα τρία «όπλα» ο Ματσανιώτης πέτυχε τον στόχο του, που ήταν η ανάπτυξη του δυναμικού των ελληνοπαίδων. Υπέρμαχος του θηλασμού και εναντίον της πολυφαρμακίας και της άνευ λόγου συνταγογράφησης φαρμάκων, ο Ματσανιώτης έλεγε στους παιδιάτρους που εκπαίδευε ότι αποτελούσαν τους «πρεσβευτές των παιδιών στην κοινωνία των ενηλίκων». Τόνιζε δε ότι ο ρόλος τους δεν τελείωνε με τη θεραπεία των ασθενειών αλλά είχαν χρέος «να εκπαιδεύσουν τις μητέρες για να εκπαιδεύσουν σωστά τα παιδιά τους». Οσο για τα «θανάσιμα αμαρτήματα κατά Ματσανιώτη», αυτά ήταν δύο: η αδιαφορία για την εκπαίδευση (φοιτητών, ειδικευόμενων γιατρών) και τα ηθικού τύπου παραπτώματα όπως ο χρηματισμός.
Ακούγεται κοινότοπο αλλά είναι αληθινό: έχοντας πλήρη επίγνωση της δύναμής του, ο Ματσανιώτης είχε άποψη, την υποστήριζε και μέσα από τα δημόσια αξιώματά του σφράγισε την εποχή του. «Δεν μπορώ να συστήσω στους ανθρώπους να παραμείνουν ανέραστοι.Οφείλω όμως να τους πείσω να προστατευθούν» έλεγε όντας πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για το ΑΙDS. Και από τη θέση του γενικού γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών δήλωσε σε συνέντευξή του στο «Βήμα» (2.2.2008): «Η Ακαδημία δεν έχει λόγο να συνομιλεί με την κοινωνία. Δεν προβλέπεταιαπό τη φύση ούτε από τη δομή της. Δεν είναι πανεπιστήμιο. Εχει καθήκον να μελετά και να γνωμοδοτείεπάνω σε θέματα που εμπίπτουνστα ενδιαφέροντά της,εφόσονη γνώμη της ζητηθεί από τα κυβερνητικάόργανα. Οι ακαδημίες είναισυγκεντρώσεις λογίων με τη μόνηδιαφορά ότι σήμερα υπηρετούν τις σύγχρονες επιστήμες. Αλλά δεν χρειάζεται να φέρει ο Παναγιώτης Τέτσης (σ.σ.: στην έδρα της ζωγραφικής) τα τελάρα του εδώ για να πει ότι παράγει έργο στην Ακαδημία!».
Ο Νικόλαος Ματσανιώτης απεχθανόταν τα μνημόσυνα. Ας ελπίσουμε ότι θα μας συγχωρήσει τα παραπάνω.
