ΒΕΡΟΛΙΝΟ, ΜΑΪΟΣ.
H Γερμανία αλλάζει. Η μέχρι πρότινος «ευρωπαϊκότερη» χώρα της ηπείρου μας γίνεται ξαφνικά ιδιοτελής, εσωστρεφής, εθνικιστική. Ο νέος εθνικισμός της δεν είναι
όμως κραυγαλέος, όπως ο παλιός. Πρόκειται, όπως λέει σε αποκλειστική συνέντευξη προς «Το Βήμα» ο διάσημος γερμανός κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ, για τον «ευρωεθνικισμό», μια ψυχρή και «χαμηλόφωνη» ιδεολογία, που «θέλει να ξαναπλάσει το ευρώ κατ΄ εικόνα και καθ΄ ομοίωσιν του μάρκου».
Αυτό εξηγεί, περισσότερο από καθετί άλλο, και την «τρελή» εικόνα που κυριάρχησε διεθνώς τους τελευταίους
μήνες: μια Ελλάδα να βαδίζει στο χείλος του γκρεμού και μια Γερμανία, δίπλα της, να σφυρίζει αδιάφορη στον αέρα. «Η αναπάντεχη στροφή της γερμανικής πολιτικής συνίσταται στη μεταφορά της πολιτικής για το μάρκο στο ευρώ. Στον όρο “ευρωεθνικισμός” αποτυπώνεται λοιπόν ένα κομμάτι γερμανικού ιμπεριαλισμού στο πλαίσιο της οικονομίας της Ευρώπης» σημειώνει.
Η ζωή δεν είναι παίξε γέλασε. Οι κίνδυνοι ελλοχεύουν παντού. Στη Γη, σεισμοί, λιμοί, καταποντισμοί. Στον ουρανό, η τρύπα του όζοντος ή, όπως συνέβη πρόσφατα, η στάχτη των ισλανδικών ηφαιστείων. Οι μεγαλύτερες απειλές ωστόσο, λέει ο διάσημος γερμανός κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ, προέρχονται σήμερα από τα αδιέξοδα που δημιουργεί ο άνθρωπος, είτε αυτά είναι τεχνολογικά, όπως τα πυρηνικά εργοστάσια, είτε κοινωνικά, όπως η χρόνια ανεργία. Το αποτέλεσμα είναι μια « κοινωνία του ρίσκου », της διαρκούς διακινδύνευσης, που πλήττει άμεσα τους πάντες.
Το «ρίσκο» αυτό προσφέρει βέβαια, όπως ο τζόγος, και αρκετές ευκαιρίες. « Ο υπ΄αριθμόν 1 νόμος της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας του ρίσκου είναι:Μην αφήνεις ποτέ ανεκμετάλλευτο έναν παγκόσμιο κίνδυνο, αποτελεί πάντοτε μια ευκαιρία για προσωπικό όφελος » λέει ο κ. Μπεκ. Ετσι όπως το έκανε, προσθέτει, και η Ανγκελα Μέρκελ, η οποία άρπαξε την κρίση του ευρώ από τα μαλλιά, για να επαναπροσδιορίσει την οικονομία της Ευρώπης στη βάση των γερμανικών συμφερόντων.
«Η Ανγκελα Μέρκελ αντικατέστησε το μεταπολεμικό μοντέλο της γερμανικής πολιτικής, που χαρακτηριζόταν από την πολυμέρεια, με μια μονομερή τακτική. Αυτό έκανε και με την κρίση στην Ελλάδα. Πρώτα δήλωσε ότι δεν βλέπει πουθενά κρίση, ύστερα τη φόρτωσε στην πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων και, τέλος, επέβαλε μονομερώς στην Ευρωπαϊκή Ενωση μια πολιτική η οποία εμπόδισε την εκδήλωση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης» προσθέτει.
Αλλά δεν ήταν μόνον αυτό: « Η καγκελάριος προωθεί τώρα μια νέα ιδεολογία, τον ευρωεθνικισμό » λέει ο κ. Μπεκ- ιδεολόγημα που αντικαθιστά τον πάλαι ποτέ « εθνικισμό του μάρκου ». Ο στόχος είναι η υποταγή της ευρωπαϊκής οικονομίας στους κανόνες της δημοσιονομικής σταθερότητας που ίσχυαν στη Γερμανία την εποχή του μάρκου και η κατάλυση της ευρωπαϊκής συνοχής: Τα κράτη-μέλη της Κοινότητας αποξενώνονται τεχνηέντως και υποχρεούνται να λύνουν από μόνα τους τα προβλήματά τους. Ο νέος εθνικισμός δεν είναι βέβαια αντίγραφο του παλιού. Τα κύρια γνωρίσματά του είναι οικονομικά, όχι πολιτικά. Αυτό δεν τον κάνει όμως λιγότερο αποκρουστικό. Και αυτό το πληρώνει και η ίδια η Μέρκελ, που έχει γίνει η ενσάρκωση της «άσχημης Γερμανίδας». Ο κ. Μπεκ δεν τη συγκρίνει όμως- όπως συνηθίζουν τα μέσα ενημέρωσης- με πολιτικούς βαρέων βαρών όπως τη Μάργκαρετ Θάτσερ ή τον Μπίσμαρκ αλλά με έναν πολύ «ελαφρότερο», τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους. « Ο Μπους κήρυξε τον πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία και στο Ιράκ χωρίς να ρωτήσει κανέναν. Ετσι επέβαλε μια μονομερή πολιτική, η οποία προκάλεσε μεγάλη απογοήτευση στις δυτικές χώρες » λέει. « Το ίδιο έκανε και η Μέρκελ με την Ελλάδα. Η μονόχνοτη στάση της έχει τρομάξει τους ευρωπαίους εταίρους».
Μονόχνοτη ή όχι, η καγκελάριος έχει προξενήσει πάντως διπλή ζημιά στην Ελλάδα. Πρώτον οικονομικά και δεύτερον ηθικά αφού η συμπεριφορά της συμβάλλει στην αμαύρωση της εικόνας της χώρας μας στη Γερμανία. « Η Μέρκελ δεν πρόβαλε την πρέπουσα αντίσταση στα εθνικιστικά στερεότυπα, που χρησιμοποιούν κατά των Ελλήνων τα γερμανικά ταμπλόιντ » λέει ο κ. Μπεκ. « Αντίθετα, τα εκμεταλλεύθηκε για να αποκομίσει εκλογικά οφέλη ».
«Ανγκελα Μέρκελ με όραμα; Ανέκδοτο…»
Το αν ο «νομισματικός» εθνικισμός- πρωτοεμφανίστηκε με την άφιξη του ευρώ,οργιάζει όμως πραγματικά τους τελευταίους μήνες- θα έχει και μελλοντικά επιτυχία είναι,σύμφωνα με τον κ.Μπεκ,αμφίβολο.Πολλοί εταίροι δυσανασχετούν.Οι πιέσεις για τη δημιουργία μιας οικονομικής κυβέρνησης,στην οποία θα πρωταγωνιστούν οι πολιτικοί,και όχι το φάντασμα της γερμανικής Βundesbank,αυξάνουν. Μόνο που το πολιτικό προσωπικό είναι σήμερα ανίκανο για μεγάλες «υπερβάσεις».«Στην Ευρώπη τίθεται το υπαρξιακό ερώτημα,πώς μπορούμε να αποφύγουμε την υποτροπή στον εθνικισμό εμπεδώνοντας μια υπερεθνική προοπτική»λέει.«Ούτε όμως η Μέρκελούτε ο Νικολά Σαρκοζί ή,ακόμη λιγότερο,οι Βρετανοί,έχουν τέτοιο όραμα.Οι οραματιστές σπανίζουν».
Μια Ανγκελα Μέρκελ με όραμα αποτελεί λοιπόν σύντομο ανέκδοτο.Ο κ.Μπεκ την προτρέπει ωστόσο να δοκιμάσει και άλλες ευκαιρίες,πέρα από εκείνες που προσφέρει η «κοινωνία του ρίσκου».« Θα έπρεπε να κάνει τη διάκριση ανάμεσα στον εθνικισμό και σε έναν πατριωτισμό, ο οποίος υποτάσσει τα εθνικά συμφέροντα στην ευρωπαϊκή ιδέα» λέει.Διαφορετικά,προσθέτει,ο «ευρωεθνικισμός» της θα βλάψει τελικά ανεπανόρθωτα και τα γερμανικά συμφέροντα.
Ο «ΠΡΟΦΗΤΗΣ»
Με προφητική ματιά,ο Ούλριχ Μπεκ (φωτό) είχε προβλέψει ήδη από τη δεκαετία του 1980 τον ερχομό της παγκοσμιοποίησης.Τα έργα του,όπως η «κοινωνία του ρίσκου»,αποτυπώνουν τον σύγχρονο τρόπο ζωής ο οποίος προσφέρει στους πάντες ίσες ευκαιρίες και κινδύνους. Το αντίδοτο στα κακά της παγκοσμιοποίησης,τονίζει,εί- ναι οι υπερεθνικές μορφές οργάνωσης όπως η Ευρωπαϊκή Ενωση.Γι΄ αυτό και εξεγείρεται προσωπικά όταν βλέπει την Ανγκελα Μέρκελ να λανσάρει την ιδεολογία του «ευρωεθνικισμού».
