Το τρίκυκλο σταματά δίπλα στον ξεχειλισμένο κάδο. Ο μεσήλικος άνδρας, με το πολυκαιρισμένο μπουφάν και το τριμμένο πουλόβερ, ανοίγει τον κάδο ψάχνοντας για ό,τι πολύτιμο. Πεταμένα ρούχα και παπούτσια, ηλεκτρικές συσκευές, διαφόρων μεγεθών σιδερικά και συσκευασίες. Κάθε ημέρα τουλάχιστον 700 «φτωχοδιάβολοι» διασχίζουν τις γειτονιές της Αθήνας συλλέγοντας από κάδους και πεζοδρόμια τα περιττά των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, τα απορρίμματα, τα σκουπίδια, τα ράκη. Κοντά στους ρακοσυλλέκτες αυτούς συνωθούνται άστεγοι, άνεργοι, οικονομικοί μετανάστες και πρόσφυγες, που ψάχνουν για φαγητό, ρουχισμό, για κάτι που θα τους βοηθήσει να «βγάλουν» τη μέρα.
«Τη ζωή αυτή δεν την επιλέξαμε,η ζωή μας εξώθησε εκεί,η ανεργία,η φτώχεια,τα λιγοστά γράμματα» λέει ο 62χρονος ρακοσυλλέκτης κ. Σπύρος Μαγαλιός, πρόεδρος το τελευταίο χρονικό διάστημα του σωματείου των ρακοσυλλεκτών με την επωνυμία «Ο Ερμής». Κάθε μέρα θα βάλει μπροστά τη μηχανή στο τρίκυκλο και θα ξεκινήσει το δρομολόγιό του στις γειτονιές της Αθήνας. «Πατήσια,Εξάρχεια,Μεταξουργείο,Κο- λωνός. Κάθε ρακοσυλλέκτης έχει προκαθορίσει το πού θα πάει. Λίγοι έχουν δικό τους μέσο, πολλοί απλώς περπατούν μερικά τετράγωνα, ψάχνοντας σε κάδους και στα πεζοδρόμια». Το στοίχημα είναι να προλάβει ο ρακοσυλλέκτης τα απορριμματοφόρα του δήμου. «Ξέρουμε από πείρα πότε θα περάσουν οι οδοκαθαριστές και με ποια συχνότητα». Το περιστατικό στα Πατήσια, όπου αρχικά οι Αφγανοί που τραυματίστηκαν θεωρήθηκαν ρακοσυλλέκτες, αποδεικνύει και τους κινδύνους του επαγγέλματός τους. «Βόμβα δεν έχω βρει ποτέ. Ευτυχώς» λέει ο κ. Μαγαλιός. «Αρκετοί συνάδελφοι όμως έχουν βρει πολλά:κυρίως όπλα, παλαιά ή και πιο καινούργια». Κάποιος πιθανόν τα πέταξε στη βιασύνη του να γλιτώσει το μπλέξιμο. Το ίδιο όμως, το μπλέξιμο, αποφεύγουν και οι ρακοσυλλέκτες. «Οι περισσότεροι συνάδελφοι αποφεύγουν είτε να τα πάρουν για να τα πουλήσουν, είτε ακόμη και να τα παραδώσουν στην Αστυνομία για να μην μπλέξουν. Απλώς, δεν ασχολούνται». Οι περισσότεροι του σωματείου, που αριθμεί επίσημα 723 καταγεγραμμένα μέλη, κατάγονται από τα χωριά της Θράκης και είναι μουσουλμάνοι το θρήσκευμα. Ανθρωποι φτωχοί ή με πολύ χαμηλό εισόδημα, χωρίς πολλές φορές τη στοιχειώδη εκπαίδευση, συμπληρώνουν τα προς το ζην μαζεύοντας αυτά που «γυαλίζουν» στο μάτι ή μπορεί να πιάσουν κάποια καλή τιμή στο καθιερωμένο, κάθε Κυριακή, παζάρι κάτω από τη γέφυρα Πουλοπούλου, στο Γκάζι. «Κάποτε ήταν καλές οι εποχές και για το παζάρι. Εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, ρούχα κάπως καλής κατάστασης, παπούτσια και παντελόνια μπορούσαν να αποφέρουν στον ρακοσυλλέκτη ακόμη και 100 ή 150 ευρώ την εβδομάδα. Τώρα είναι ευτύχημα αν βγάλουμε ένα σαραντάρι». Τα περισσότερα αντικείμενα πωλούνται το πολύ 1-1,50 ευρώ. Μόνο όσα είναι σε καλή κατάσταση και σχετικά πρόσφατης παραγωγής θα πουληθούν 5-6 ευρώ.
Τον τελευταίο καιρό δίπλα στους «συνήθεις υπόπτους» ρακοσυλλέκτες κάνουν την εμφάνισή τους φτωχοί, άνεργοι, τοξικομανείς και μετανάστες. «Μπουκάλια, ρούχα και φαγητό μαζεύουν. Εύκολα ανταλλάξιμα και άμεσα αναλώσιμα πράγματα και αγαθά».
Αραιά και πού ο ρακοσυλλέκτης κερδίζει τον πρώτο λαχνό. «Ερχονται κληρονόμοι ή παιδιά αποβιωσάντων στρατιωτικών ή δημοσίων υπαλλήλων και ζητούν να τους αδειάσουμε παλιά σπίτια και αρχοντικά.Από εκεί μπορεί να προκύψουν ευκαιρίες, χάρτες, βιβλία, ντοκουμέντα, στολές ή ρούχα που ενδιαφέρουν μποέμ τύπους, κουλτουριάρηδες,καλλιτέχνες ή ιστοριοδίφες» . Μια τέτοια, σπάνια κλήση και ευκαιρία είχε αποφέρει στον κ. Μαγαλιό 52 κοστούμια, που πουλήθηκαν μετά στο παζάρι, «σε ανθρώπους που τα ΄χαν ανάγκη».
Ο ίδιος θεωρεί τους ρακοσυλλέκτες «ένα παραγνωρισμένο λειτούργημα. Ο πολύς κόσμος αγνοεί ότι οι ΄΄Ωδές΄΄ του Ανδρέα Κάλβουβρέθηκαν στα σκουπίδια από έναν ρακοσυλλέκτη και παραδόθηκαν κατόπιν στον Κωστή Παλαμά. Τα αρχεία του Μακεδονικού Αγώνα, του Τέλλου Αγρα, ρακοσυλλέκτες τα ανέσυραν από τα σκουπίδια και τα παρέδωσαν στις νεότερες γενιές. Αυτοί οι συνάδελφοι ανακύκλωσαν τον πολιτισμό και διέσωσαν πηγές της Ιστορίας».
Ο κ. Μαγαλιός διατηρεί μια βιβλιοθήκη με 400 τίτλους λεξικών. Τους βρήκε στα σκουπίδια. «Από τον Σουρή και τον Παπαδιαμάντη που επιμελήθηκαν λήμματα σε ορισμένα από τα πρώτα λεξικά της Ελληνικής ως τον Δημητράκο, τα λεξικά αυτά είναι ένας μικρός θησαυρός της γλώσσας μας και δεν τον αποχωρίζομαι».
Το τρίκυκλο του ρακοσυλλέκτη…
*κινείται προλαβαίνοντας τα απορριμματοφόρα και, ανάλογα με τα ωράρια των οδοκαθαριστών,
*μαζεύει ρούχα, παπούτσια, βιβλία και σιδερικά,
*έχει 723 επίσημα καταγεγραμμένα μέλη στον «Ερμή»,
*αντικαθίσταται από τα πόδια ή τα μέσα μαζικής μεταφοράς για τους πιο φτωχούς των φτωχών,
*προτιμά τις παλιές αστικές συνοικίες (Εξάρχεια, Πατήσια, Κολωνός, Αγιος Παντελεήμονας, Σεπόλια),
*καταγράφει έναν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό ρακοσυλλεκτών, μεταναστών, ανέργων ή απόρων.
