Η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Οποιος το αρνείται είναι είτε υποκριτής είτε υστερόβουλος ή απλώς βλαξ. Τα μέτρα της κυβέρνησης προκειμένου να επιβληθεί κάποια τάξη στα δημοσιονομικά-οικονομικά της χώρας και να αποφευχθεί η χρεοκοπία είναι δυσάρεστα μεν, αναγκαία δε. Ακόμη πιο δυσάρεστο είναι το γεγονός ότι το σύνολο των ατόμων που προκάλεσαν ή ωφελήθηκαν από τις σπατάλες του κράτους δεν συμπίπτει πλήρως με το σύνολο εκείνων που πήραν τα μέτρα ή που καλούνται τώρα να φέρουν το βάρος.
Τα κυβερνητικά μέτρα πιθανότατα θα αποδώσουν. Ομως είναι αμφίβολο αν θα βελτιώσουν τη δομή του δημοσιονομικού μας συστήματος. Προς τούτο απαιτούνται μέτρα διαρθρωτικά. Ιδού μερικά παραδείγματα.
Το σύστημα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχει αποδειχθεί σπάταλο και αναποτελεσματικό. Μια καλή και δίκαιη λύση θα ήταν να επιβληθεί διά νόμου η λειτουργία των δήμων και κοινοτήτων επί τη βάσει ισοσκελισμένου προϋπολογισμού. Τα έξοδα των δήμων δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα τοπικά τους έσοδα. Μια τέτοια λύση θα επιφέρει αναγκαστικά έλεγχο και πειθαρχία στη λειτουργία των ΟΤΑ, δηλαδή λιγότερες σπατάλες, περισσότερα έσοδα, καλύτερη οργάνωση και λειτουργία, και γενικά φροντίδα για την κατάσταση των ΟΤΑ. Η συμμετοχή της κεντρικής διοίκησης στα οικονομικά των δήμων πρέπει να περιορίζεται στα έργα υποδομής των οποίων η σημασία υπερβαίνει τα όρια του δήμου.
Ενα άλλο και διαφορετικό παράδειγμα στρεβλής και άδικης πολιτικής του δημοσιονομικού μας συστήματος είναι οι φόροι υπέρ τρίτων. Αυτή είναι η περίπτωση κατά την οποία ο πολίτης πληρώνει φόρο υπέρ κάποιου άλλου, χωρίς κάποιο όφελος για τον ίδιο ή για το Δημόσιο. Π.χ., αν χρησιμοποιήσετε τις υπηρεσίες κάποιου δικηγόρου, πέραν της αμοιβής του δικηγόρου θα πληρώσετε και κάτι για το Ταμείο Νομικών. Αυτό είναι σκανδαλώδες. Το Ταμείο Νομικών πρέπει να χρηματοδοτείται από εκείνους που θα ωφεληθούν από αυτό. Το Ταμείο Νομικών είναι ένα παράδειγμα μόνο. Οπως λένε οι ειδήμονες, υπάρχουν εκατοντάδες φόροι υπέρ τρίτων και η επιβάρυνση των πολιτών είναι σημαντική.
Μια άλλη σκανδαλώδης τακτική που είναι καιρός να καταργηθεί είναι η πληρωμή τελών υπέρ της ΕΡΤ με τον λογαριασμό της ΔΕΗ. Είτε έχουμε είτε δεν έχουμε τηλεόραση πληρώνουμε ΕΡΤ, πράγμα τελείως παράλογο. Η αναγκαστική ροή χρημάτων προς την ΕΡΤ έχει οδηγήσει στις σπατάλες και στην κακοδιοίκηση, την οποία όλοι γνωρίζαμε και για την οποία πρόσφατα ενημερωθήκαμε και επισήμως. Βέβαια η εξοργιστική αναγκαστική πληρωμή και η ανάγκη κατάργησής της δεν έχει σχέση με την ποιότητα των προγραμμάτων της ΕΡΤ. Αναμφίβολα η τηλεόραση και το ραδιόφωνο της ΕΡΤ είναι ό,τι καλύτερο έχουμε στον χώρο αυτό. Ομως είναι παράλογο να αναγκάζεται ο πολίτης να πληρώνει για την ΕΡΤ μόνο και μόνο επειδή έχει ανάγκη ηλεκτρικού ρεύματος.
Τέλος κρίνω σκόπιμο να αναφέρω ως κάτι που πρέπει να καταργηθεί το αίσχος των δωρεάν βιβλίων και της δωρεάν πανεπιστημιακής εκπαίδευσης για όλους, ανεξαρτήτως εισοδήματος. Το «δωρεάν» είναι καλό για όσους έχουν ανάγκη, αλλά είναι ντροπή για τους πλούσιους. Στο θέμα της δωρεάν εκπαίδευσης θα επανέλθω διότι είναι μεγάλης σημασίας.
Τα παραπάνω παραδείγματα έχουν σκοπό να τονίσουν την ανάγκη σοβαρής μελέτης και αναδιάρθρωσης του δημοσιονομικού μας συστήματος.
Ο κ. Θεόδωρος Π. Λιανός είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
