Διχάζει Αμερική και Ευρώπη η επιβολή αυστηρότερων εποπτικών κανόνων για τον έλεγχο των κινήσεων των κερδοσκοπικών κεφαλαίων και ιδιαίτερα των hedge funds. Αν και άπαντες στις δύο πλευρές του Ατλαντικού συμφωνούν ότι «κάτι δεν πήγε καλά» με τον τρόπο που λειτούργησε το παγκόσμιο (και παγκοσμιοποιημένο) οικονομικό σύστημα τα τελευταία χρόνια, ωστόσο διαφωνούν για το τι πρέπει να αλλάξει ώστε να αποτραπούν ανάλογες κρίσεις στο μέλλον. Για να σχεδιαστεί όμως μια κοινή δράση θα πρέπει να καθοριστεί η έννοια του «νομίμου κέρδους», άρα και της κερδοσκοπίας. Τι είναι όμως κερδοσκοπία και ποιοι είναι οι κερδοσκόποι; Ποια οικονομική δράση υπερβαίνει τα εσκαμμένα και παραβιάζει τα οικονομικά και συναλλακτικά ήθη;
Η κοινή επιστολή που απηύθυναν ο γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ , ο πρόεδρος του Εurogroup και πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και ο έλληνας πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου προς την ΕΕ με την οποία την καλούν να διεξαγάγει έρευνα για κερδοσκοπία σε βάρος της Ελλάδας μέσω παραγώγων επενδυτικών προϊόντων, στάθηκε η αφορμή για να φανεί και πάλι η τεράστια απόσταση αντιλήψεων που έχουν οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί.
Θωράκιση θεσμών
Η απόσταση φάνηκε επειδή συμπτωματικά ή όχι- διότι και στις ΗΠΑ συζητείται η θωράκιση των θεσμών από παρεκκλίσεις που απειλούν το χρηματοοικονομικό οικοδόμημα και ολόκληρη την οικονομία εν γένει- ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τίμοθι Γκάιτνερ έσπευσε να διαμηνύσει urbi et orbi ότι δεν πρέπει να περιοριστεί η λειτουργία των hedge funds διότι θα πληγούν οι επενδύσεις και η ανάπτυξη της οικονομίας.
Στο πλευρό του και ο βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν, ο οποίος την Παρασκευή συναντήθηκε αιφνιδίως στην πρωθυπουργική κατοικία της Ντάουνινγκ Στριτ με τον κ. Σαρκοζί. Στόχος του κ. Μπράουν ήταν να συζητήσει και κυρίως να «πείσει» τον γάλλο πρόεδρο για τους ενδεχόμενους κινδύνους από την επιβολή αυστηρότερων κανονισμών, καθώς και για μεγαλύτερη διαφάνεια στις συναλλαγές που διενεργούν τα hedge funds, τα private equity funds και οι επενδυτικές τράπεζες στην ΕΕ. Φοβούμενος ο βρετανός πρωθυπουργός μήπως πληγεί το Σίτι, το δεύτερο μεγαλύτερο χρηματοοικονομικό κέντρο του κόσμου μετά τη Γουόλ Στριτ, προσπαθεί να αποτρέψει διατάξεις που θα έθεταν περιορισμούς ή ακόμη και αποκλεισμό των ιδρυμάτων με έδρα το Λονδίνο.
Μεταξύ των μέτρων που προτείνεται να ληφθούν, αν κριθεί αναγκαίο, είναι η απαγόρευση των κερδοσκοπικών συναλλαγών στα συμβόλαια CDS και επίσης η υποχρεωτική διακράτηση των συμβολαίων από τον αγοραστή για μια ελάχιστη προκαθορισμένη περίοδο.
Φως στην αδιαφάνεια
Η Ευρώπη δηλαδή αναζητεί τρόπους για να ρίξει φως στις πλήρως αδιαφανείς ως… ημιπαράνομες αγοραπωλησίες CDS από ανθρώπους που δεν έχουν καν στα χέρια τους παρόμοια συμβόλαια. Και για να σταματήσει μια πρακτική που ακολουθούν διαχειριστές κεφαλαίων κερδοσκοπικών βεβαίως- διότι κάποιος που διαχειρίζεται κεφάλαια στο κέρδος αποσκοπεί και όχι στη σωτηρία της ψυχής του- αλλά με τρόπο που οι επιλογές τους λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενες προβλέψεις. Οχι χωρίς διαφωνίες. Η Βρετανία, για παράδειγμα, δείχνει να συμμερίζεται την άποψη Γκάιτνερ- ως και ο δήμαρχος του Λονδίνου Μπόρις Τζόνσον ανησυχεί μήπως η φορολόγηση του μπόνους των τραπεζιτών πλήξει τον ρόλο του Σίτι ως διεθνούς χρηματοοικονομικού κέντρου.
Η Βρετανία βέβαια δεν μετέχει στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ. Μείζονες διαφωνίες στην ευρωζώνη δεν αναμένονται αναφορικά με την αντιμετώπιση της κρίσης. Στις ΗΠΑ όμως πολλοί φοβούνται (όχι πάντως ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα που έδειξε να συμμερίζεται τις ευρωπαϊκές ανησυχίες όπως του τις εξέθεσε ο έλληνας Πρωθυπουργός) ότι αν στον παγκοσμιοποιημένο χρηματιστηριακό καπιταλισμό τεθούν κανόνες τότε αυτός θα πάψει να υπάρχει. Αν η απόλυτη ελευθερία των συναλλαγών (ασυδοσία για τους Ευρωπαίους) σε χρηματιστηριακά παράγωγα επιτρέπει και το ξέπλυμα κεφαλαίων από δραστηριότητες εγκληματικές ή αν συμβάλλει στη χρηματοδότηση της διεθνούς τρομοκρατίας, αυτά είναι ζητήματα που δεν απασχολούν τον κ. Γκάιτνερ και εκείνους οι οποίοι συμμερίζονται τις απόψεις του.
Ο σκληρός πυρήνας της ΕΕ
Οι Παπανδρέου, Μέρκελ, Σαρκοζί και Γιούνκερ με επιστολή τους, η οποία φέρει ημερομηνία 10 Μαρτίου, ζητούν από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και τον προεδρεύοντα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ισπανό πρωθυπουργό Χοσέ Λουίς Θαπατέρο, να ξεκινήσουν το συντομότερο έρευνα για να προσδιοριστούν ο ρόλος και οι επιπτώσεις της κερδοσκοπίας επί των CDS στα ομόλογα ευρωπαϊκών χωρών. «Αν κατά την έρευνα διαπιστωθούν παράνομες πράξεις ή αποδειχθεί ότι η κερδοσκοπία είχε σημαντικές επιπτώσεις στο ύψος των επιτοκίων δανεισμού, τότε θα πρέπει να εξεταστεί άμεσα η λήψη νομοθετικών μέτρων ή η προώθηση ρυθμίσεων που θα βάζει τέρμα σε αυτές τις πρακτικές» αναφέρει η επιστολή.
