Την ώρα που η αναπόφευκτη δημοσιονομική προσαρμογή οδηγεί, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, σε τετραετή ύφεση με σωρευτική συρρίκνωση 9,6% του ελληνικού ΑΕΠ, καθώς και σε εκτίναξη της ανεργίας στο 20%, ορισμένοι «διορατικοί κερδοσκόποι» επενδύοντας στα περίφημα πια ελληνικά CDS (ασφάλιστρα που προστατεύουν από τον κίνδυνο πτώχευσης) αποκομίζουν ετήσιες αποδόσεις που ξεπερνούν το 5.000%.
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ευθύνονται για το γεγονός πως η ελληνική οικονομία βρέθηκε στα όρια της χρεοκοπίας, ενώ, όπως δείχνουν τα δεδομένα, τουλάχιστον σήμερα, φαίνεται να στηρίζουν την ελληνική οικονομία αγοράζοντας ελληνικά ομόλογα καθώς ποντάρουν πως έτσι θα αποκομίσουν εκ νέου κέρδη.
Πριν από περίπου δύο χρόνια, πάντως, τα πράγματα ήταν κάπως διαφορετικά. Μπορεί, π.χ., σήμερα η τοποθέτηση σε κρατικούς τίτλους να απαιτεί περισσότερη σκέψη, τότε όμως οι συντηρητικοί επενδυτές δεν είχαν αμφιβολίες για το πού να τοποθετήσουν τα χρήματά τους. Τα κρατικά ομόλογα ήταν το καταφύγιό τους. Συνταξιοδοτικά ταμεία αλλά και ευρωπαϊκά κυρίως τραπεζικά ιδρύματα αγόραζαν π.χ. με… χαρά τα ελληνικά ομόλογα με σκοπό να αποκομίσουν απόδοση… 0,30% μεγαλύτερη των γερμανικών.
Τότε ήταν πάντως (πριν από περίπου δύο χρόνια) που τα μοντέλα ορισμένων hedge funds διαπίστωσαν ότι υπάρχει μια ανισορροπία μεταξύ των πολύ χαμηλών ασφαλίστρων των ελληνικών ομολόγων και των προβλημάτων της χώρας μας σε σχέση με άλλες. Δηλαδή θεωρούσαν ότι η διαφορά των επιτοκίων με τα οποία δανείζεται η Ελλάδα και η Γερμανία, μόλις 0,30%, ήταν πολύ μικρή και δεν δικαιολογείται από τις διαφορές μεταξύ των δύο οικονομιών.
Οι διορατικοί αυτοί κερδοσκόποι-επενδυτές, λοιπόν, δεν έχασαν τότε καιρό και έσπευσαν να αγοράσουν ελληνικά CDS χτίζοντας φθηνές θέσεις με μέσο κόστος ασφάλισης γύρω στις 50 μονάδες βάσης, χωρίς να έχουν βέβαια στην κατοχή τους ελληνικούς τίτλους. Ετσι, καθώς σήμερα το κόστος ασφάλισης των ελληνικών ομολόγων κυμαίνεται γύρω στις 300 μονάδες βάσης, το ετήσιο κέρδος υπολογίζεται μέσω μιας πολύπλοκης εξίσωσης στο 5.000%. Το κέρδος μάλιστα αυτό ήταν πολύ μεγαλύτερο στις 4 Φεβρουαρίου, όταν το κόστος ασφά λισης σημείωσε το υψηλό του στις 420 μονάδες βάσης.
Από τα κέρδη αυτά βέβαια θα πρέπει να αφαιρεθεί το χρηματοοικονομικό κόστος δανείων, τα margin calls για το διάστημα που τα spreads ήταν χαμηλά κτλ., τα οποία μειώνουν τα τελικά κέρδη. Τα hedge funds κινδύνευαν πάντως ουσιαστικά μόνο αν τα spreads παρέμειναν στάσιμα στις 50 μονάδες βάσης για μια μακρά περίοδο, κάτι που δεν συνέβη, καθώς πολλά μακροπρόθεσμα επενδυτικά και συνταξιοδοτικά κεφάλαια διαπίστωσαν ξαφνικά ότι τα ελληνικά ομόλογα δεν ήταν τελικά και τόσο ασφαλή, αφού η Ελλάδα με μηδενική σχεδόν αξιοπιστία βρέθηκε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.
Τα μακροπρόθεσμα αυτά κεφάλαια είχαν τότε δύο επιλογές. Η πρώτη, να απαλλαγούν από τις «ελληνικές θέσεις» τους. Αυτό όμως αύξανε τους φόβους ενός πιθανού «ντόμινο» στην ευρωζώνη, με επιπτώσεις και στους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών, ενώ συνάντησε, όπως υποστηρίζεται ευρέως στην αγορά, και τις «αφόρητες πολιτικές πιέσεις» των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
Η δεύτερη λύση ήταν να αγοράσουν «πράξεις ασφάλειας» (sell protection) από τα hedge funds, τα οποία λειτούργησαν έτσι ευεργετικά για το ελληνικό χρέος αποτρέποντας κινήσεις πανικού στην αγορά. Ειδικοί των αγορών σημειώνουν μάλιστα ότι, αν η αγορά των ελληνικών CDS ήταν ώριμη, τότε θα έπρεπε να ήταν υπερδιπλάσια του χρέους της χώρας, δηλαδή γύρω στα 600 δισ. ευρώ, ενώ σήμερα η συνολική αξία των στοιχημάτων-συμβολαίων, αν και διπλασιάστηκε τον τελευταίο χρόνο, κυμαίνεται στα 80 δισ. ευρώ, με την καθαρή αξία (αν, δηλαδή, εξαιρεθούν οι ενδιάμεσες αγοραπωλησίες που προέρχονται από την πώληση του ίδιου συμβολαίου από έναν επενδυτή σε άλλον) να κυμαίνεται στα 10 δισ. ευρώ.
Οπως υποστηρίζουν γνώστες της εν λόγω αγοράς, με το κόστος ασφάλισης στις 300 μονάδες βάσης σήμερα, οι θέσεις αυτών που έχουν αγοράσει συμβόλαια CDS χωρίς να κατέχουν ελληνικά ομόλογα (διαδικασία «naked» CDS) έχουν πια περιοριστεί καθώς εξαγοράστηκαν από αυτούς που κατείχαν ομόλογα για προστασία. Μάλιστα συμφέρει πια στα hedge funds που δεν έχουν πουλήσει όλα τα ασφαλιστήρια συμβόλαια που είχαν αποκτήσει φθηνά, να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα τώρα που το επιτόκιο είναι υψηλό και είναι πλήρως καλυμμένοι από τους κινδύνους, αποκομίζοντας πιθανώς και πάλι μεγάλα κέρδη.
