Η πυρκαϊά που ξέσπασε πριν από περίπου δύο εβδομάδες στις εγκαταστάσεις της βιομηχανίας ΕΒΓΑ – μιας εκ των δύο μεγαλυτέρων βιομηχανιών παγωτού στην ελληνική αγορά- στην περιοχή του Βοτανικού έμοιαζε σαν την «επικύρωση» μιας κακής χρονιάς για την αγορά του παγωτού. Η αγορά των τροφίμων είναι «καθισμένη» περίπου 5% από την αρχή του χρόνου και- σαν μην έφτανε αυτό- το δροσερό καλοκαίρι σίγουρα δεν είναι και το πιο ευνοϊκό περιβάλλον για τις πωλήσεις παγωτού. Και μπορεί η πυρκαϊά στο εργοστάσιο, που ανήκει στον όμιλο Κυριάκου Φιλίππου και διευθύνεται από τον γιο του Κύρο, να συνέβη περίπου στο τέλος της σεζόν, αλλά η ζημιά των περίπου 20 εκατ. ευρώ που υπέστησαν οι εγκαταστάσεις- είναι βεβαίως ασφαλισμένες- το θέτει εκτός λειτουργίας για ορισμένο διάστημα. Πόσο μάλλον που το 2008 οι πωλήσεις της ήταν ελαφρώς χαμηλότερες από αυτές του 2007, διαμορφώθηκαν στα 94,5 εκατ. ευρώ έναντι 92,2 εκατ. ευρώ, και τα κέρδη της πέρυσι ήταν οριακά, μόλις 193.000 ευρώ, από 1,7 εκατ. ευρώ. ▅ Η δεκαετία του ΄90
Η ΕΒΓΑ είναι η παλαιότερη εν Ελλάδι γαλακτοβιομηχανία, η μοναδική που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1930, αρχικά ως βιομηχανία παστερίωσης γάλακτος, ενώ σύντομα έγινε και βιομηχανία παγωτού. Αλλαξε τρία χέρια: δημιουργήθηκε από τους αδελφούς Σουραπά και προτού καταλήξει στον κ. Κ. Φιλίππου πέρασε από την ιδιοκτησία του Κάρολου Πολίτη. Για δεκαετίες πρωταγωνίστησε στην αγορά του παγωτού- ενώ συνεχίζει και σήμερα να βρίσκεται στην πρώτη ή δεύτερη θέση του κλάδου- και ταύτισε την επωνυμία της με τα μικρά καταστήματα της γειτονιάς.
Η ιστορία της αρχίζει περί τα μέσα της δεκαετίας του 1930. Το 1934 δημιουργείται η ΕΒΓΑ, η Εθνική Βιομηχανία Γάλακτος, όπως ήταν η πρώτη επωνυμία της. Η δημιουργία της αποτελεί ουσιαστικά και την απαρχή της οικονομικής ιστορίας του κλάδου της βιομηχανοποίησης των γαλακτοκομικών προϊόντων στην Ελλάδα.
Ιδρυτές της είναι οι αδελφοί Σουραπά, οι οποίοι, ερχόμενοι από την Αμερική, την ανεπτυγμένη αγορά της εποχής, και έχοντας την οικονομική δυνατότητα, αποφάσισαν να δημιουργήσουν το πρώτο στην ελληνική αγορά εργοστάσιο παστεριωμένου γάλακτος. Ως τότε η διακίνηση του φρέσκου γάλακτος βρισκόταν αποκλειστικά στα χέρια των γαλακτοπωλείων και των πλανόδιων πωλητών. Το εργοστάσιο δημιουργήθηκε στον Βοτανικό, στην περιοχή όπου βρίσκεται και σήμερα, σε έκταση 10.000 τ.μ. Το κόστος της επένδυσης ήταν αρκετά υψηλό για τα δεδομένα της εποχής: ανήλθε σε 30 εκατ. δρχ. (περίπου 88.000 ευρώ). Εναν χρόνο αργότερα, το 1935, κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά τα πρώτα προϊόντα της ΕΒΓΑ: παστεριωμένο γάλα, παστεριωμένη κρέμα γάλακτος σε γυάλινα μπουκάλια, γιαούρτι από γάλα αγελάδος σε κεσεδάκι από αλουμίνιο και βούτυρο σε πακέτο. Η αγορά των γαλακτοκομικών προϊόντων έκανε το πρώτο βήμα στη βιομηχανοποίησή της.
▅ Ηδημιουργία της ΕΒΓΑ
Δύο χρόνια μετά τη δημιουργία του εργοστασίου, το 1936, η Εθνική Βιομηχανία Γάλακτος μετονομάζεται σε Ελληνική Βιομηχανία Γάλακτος και στους δρόμους της Αθήνας κάνουν την εμφάνισή τους τα παγωτά ΕΒΓΑ ξυλάκι, με ή χωρίς επικάλυψη σοκολάτας. «Ποιος δεν θυμάται την εισβολή των παγωτών με το ξυλάκι στους αθηναϊκούς δρόμους και τον ενθουσιασμό με τον οποίο έγιναν δεκτά από τον κόσμο, μικρούς και μεγάλους» έγραφε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 ο Στ. Τζινιέρης στην έκδοση «Ιδρύματα και επιχειρήσεις που κοσμούν την Ελλάδα».
Η μορφή αυτή, άγνωστη ως τότε στην αγορά, αποτελεί καινοτομία της εποχής και η εταιρεία αποκτά την ευρεσιτεχνία για την Ελλάδα. Αλλά και τα προϊόντα της νεαρής βιομηχανίας εκτός των παγωτών, πρωτότυπα εκείνη την εποχή, άρχισαν να κατακτούν σιγά σιγά την εμπιστοσύνη των καταναλωτών.
Τη δυναμική της έρχονται όμως να ανακόψουν ο πόλεμος και η Κατοχή. Στο διάστημα αυτό η ΕΒΓΑ περιορίζεται στην παραγωγή παστεριωμένου γάλακτος, η διανομή του οποίου γίνεται υπό τον έλεγχο του Ερυθρού Σταυρού και των στρατευμάτων κατοχής. Το 1945, μετά την απελευθέρωση, οι ζημιές που το εργοστάσιο είχε υποστεί στο διάστημα της Κατοχής επανορθώνονται και η επιχείρηση τίθεται σε πλήρη λειτουργία. Τον Νοέμβριο του 1950, αφού η οικογένεια Σουραπά είχε δανειστεί 2 δισ. δρχ. (περίπου 5.870.000 ευρώ) και 350.000 δολάρια, εγκαινιάζεται το νέο εργοστάσιο, που τώρα πλέον εκτείνεται σε έκταση 12.500 τ.μ.
Τη δεκαετία του 1950 επεκτείνεται με εντυπωσιακό τρόπο: «Απόδειξη, η ίδρυση και η ύπαρξη των 900 περίπου πρατηρίων εις την περιοχήν της πρωτευούσης, τα οποία μόλις και μετά βίας καλύπτουν τας ανάγκας του κοινού. Στα πρατήρια αυτά πρέπει να προστεθούν και τα πάμπολλα ζαχαροπλαστεία του κέντρου και των επαρχιών, τα οποία προσφέρουν στους πελάτες και ειδικά παγωτά χύμα και κασάτες, τα οποία παράγονται για τον σκοπόν αυτόν. Οπως είναι γνωστό, η ΕΒΓΑ στον τομέα των παγωτών της- εκτός από τα πλακίδια (με το ξυλάκι), τα οποία κυκλοφορούν σε διάφορες ποικιλίες: γάλακτος με περίβλημα και χωρίς περίβλημα σοκολάτας, κακάο κτλ.- παράγει ακόμη διάφορες ποικιλίες σε κύπελλα πλαστικά, σπέσιαλ και κασάτες σε ειδικά χαρτοκυτία και ειδικό τυποποιημένο μείγμα που προσφέρεται σε χωνάκια παραγωγής της εταιρείας. Ιδιαίτερα για το καταναλωτικό κοινό Μακεδονίας και Θράκης έχει ιδρυθή μεγάλο πρατήριο στη Θεσσαλονίκη, απ΄ όπου γίνονται οι επί μέρους διανομές προς τα διάφορα σημεία της Βορείου Ελλάδος» (Στ. Τζινιέρης, ό.π.π.).
▅ Τα μικρά καταστήματα
Τα μικρά καταστήματα της γειτονιάς παίρνουν πλέον το όνομά της και θα το διατηρήσουν για τις επόμενες δεκαετίες. Η «ΕΒΓΑ της γειτονιάς» εισέρχεται στην καθημερινή ζωή των καταναλωτών.
Το 1953 η ΕΒΓΑ χρησιμοποιεί πρώτη στην Ελλάδα πλαστική συσκευασία για το γιαούρτι και για τα παγωτά της και δύο χρόνια αργότερα, το 1955, επεκτείνει τη δραστηριότητά της και στον κλάδο της σοκολατοποιίας. «Εγκατέστησε τέλεια μηχανήματα, τα τελειότερα του είδους, και παρήγαγε σοκολάτες ελβετικού τύπου γάλακτος, αμυγδάλου, υγείας και γεμιστές σε ταμπλέτες διαφόρων μεγεθών. Παράγονται επίσης σοκολατίνια διαφόρων ποικιλιών και κακάο ολλανδικού τύπου απολύτως διαλυτόν, τα οποία κυκλοφορούν σε κουτιά διαφόρων μεγεθών, κουβερτούρες γάλακτος και υγείας, τρούφα κ.ά. Τα προϊόντα αυτά, των οποίων την παραγωγή διευθύνει από της ενάρξεως λειτουργίας του τμήματος ειδικός ελβετός σοκολατοποιός, διατίθενται σε ολόκληρη τη χώρα, είναι δε από πλευράς καταναλώσεως στην πρώτη σειρά μεταξύ των προϊόντων των εγχωρίων ειδικών βιομηχανιών» (ό.π.π.).
Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 «δεν υπάρχει κανένα απολύτως προϊόν της εταιρείας που κυκλοφορεί σε συσκευασία επιστρεφόμενη στο εργοστάσιο. Ετσι η πρόοδος που εσημειώθη με την καθιέρωση των πλαστικών κυπέλλων γιαούρτης και παγωτών ολοκληρούται, οι δε όροι υγιεινής που και τώρα τηρούνται εις έπακρον φθάνουν σε τέτοιο σημείο εξελίξεως ώστε να ικανοποιούν και έναν παθολογικά ακόμη σχολαστικό καταναλωτή» (ό.π.π.). Το 1964 αποτελεί χρονιά-τομή στην εξέλιξη της συσκευασίας του γάλακτος στην ελληνική αγορά. Η ΕΒΓΑ είναι η πρώτη βιομηχανία που αλλάζει τη συσκευασία του γάλακτος από γυάλινη σε πλαστική μιας χρήσεως και μεταξύ των πρώτων σε όλη την Ευρώπη.
Το 1971 η εταιρεία αλλάζει χέρια και μέσω της ΑΠΚΟ ΑΒΕ περνάει στην ιδιοκτησία του Κάρολου Πολίτη, ιδιοκτήτη και άλλων γνωστών εταιρειών της εποχής. Ως το 1978 δαπανώνται περί τα 500 εκατ. δρχ. (περίπου 1.467.000 ευρώ) για τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων, ενώ παράλληλα αποσύρεται από τους περισσότερους τομείς στους οποίους δραστηριοποιείτο και επικεντρώνει αποκλειστικά την παραγωγική δραστηριότητά της στον τομέα του παγωτού.
Νέα περίοδος με τον όμιλο Φιλίππου
Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, το 1988, η εταιρεία «αλλάζει χέρια» με μια διαδικασία που προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων ως προς τη διαφάνειά της, για δεύτερη φορά στην ιστορία της. Νέος ιδιοκτήτης είναι ο όμιλος εταιρειών Κυριάκου Φιλίππου. Η εταιρεία αρχίζει μια νέα περίοδο ανάπτυξης, γίνονται νέες επενδύσεις σε τεχνολογικό εξοπλισμό και το 1991 δραστηριοποιείται πλέον, πέραν του παγωτού, και στην αγορά παστεριωμένων χυμών με την επωνυμία Refresh. Το 1995 η εταιρεία κυκλοφορεί δύο νέες σειρές προϊόντων, παγωτά με 0% λιπαρά και χυμούς μακράς διαρκείας. Τον επόμενο χρόνο, το 1996, η ΕΒΓΑ κερδίζει το βραβείο Sial D΄Οr στη Διεθνή Εκθεση Τροφίμων της Sial για τα παγωτά με 0% λιπαρά και αποκτά το διεθνές πιστοποιητικό ποιότητας ΙSΟ 9002.
Το 1998 ο όμιλος Κ. Φιλίππου αποκτά πλειοψηφικό πακέτο μετοχών της εταιρείας παραγωγής παγωτού CΑS, η οποία διαθέτει τρία εργοστάσια στη Νότια Αφρική, και μέσω αυτής τοποθετούνται τα προϊόντα της ΕΒΓΑ στη νοτιοαφρικανική αγορά. Στις αρχές του 1999 η εταιρεία παραγωγής κρουασάν Folie συγχωνεύεται με την ΕΒΓΑ και η δεύτερη μετονομάζεται Ελληνική Βιομηχανία Γάλακτος και Αλεύρου. Ετσι, εκτός από τις αγορές του παγωτού και των χυμών, η εταιρεία εισέρχεται και στην αγορά των κατεψυγμένων αρτοσκευασμάτων «λανσάροντας» μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων κατεψυγμένης ζύμης. Επίσης κατορθώνει να τοποθετήσει τα προϊόντα της σε 22 χώρες τριών ηπείρων. Το 2001 εξαγοράζει την ελληνική βιοτεχνία παγωτού και γλυκών Ιglοο.
