Ανδρικές φιγούρες που σφυροκοπούν τα μάρμαρα του Παρθενώνα, κάπου στον… 8ο αιώνα μ.Χ., όπως παρουσιάζονται, κατόπιν ψηφιακής επεξεργασίας φυσικά, σε ενημερωτικό φιλμάκι του Νέου Μουσείου Ακρόπολης προκαλούν – 13 αιώνες μετά- την μήνιν της Εκκλησίας. Η Ιερά Σύνοδος που «είδε» στις φιγούρες ορθόδοξους ιερείς εξεγέρθηκε κατά την προχθεσινή συνεδρίασή της, ζήτησε η προβολή να σταματήσει και ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος ενημέρωσε ότι έχει ήδη προβεί στις απαραίτητες ενέργειες προς το υπουργείο Πολιτισμού.
Πάντως, η ιδιότητα αυτών των ανθρώπων της βυζαντινής εποχής, με τα μακριά σκουρόχρωμα ενδύματα, δεν δηλώνεται σαφώς, ούτε άλλωστε υπήρξε τέτοια πρόθεση, όπως λέει η κυρία Κορνηλία Χατζηασλάνη, προϊσταμένη του τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου. «Δεν είχαμε καμία πρόθεση να θίξουμε κανέναν» είπε η ίδια χθες στο «Βήμα», έκπληκτη από το θέμα που δημιουργήθηκε, το οποίο άκουγε για πρώτη φορά. « Το ζήτημα θα εξεταστεί κι αν τα καταγγελλόμενα αληθεύουν, θα προχωρήσουμε σε επανόρθωση» δήλωσε πάντως ο υπουργός Πολιτισμού κ. Αντώνης Σαμαράς , ο οποίος έγινε αποδέκτης των συγκεκριμένων διαμαρτυριών.
Το φιλμάκι που παρουσιάζεται στο Μουσείο της Ακρόπολης, διάρκειας 13 λεπτών, δημιουργήθηκε για την πληροφόρηση των επισκεπτών της περίφημης γυάλινης αίθουσας του Παρθενώνα. Να σημειωθεί μάλιστα ότι οι υπό συζήτηση «σκηνές» έχουν διάρκεια ενάμισι λεπτού και προέρχονται από ένα φιλμάκι που δημιούργησε ο διάσημος σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς για την Ακρόπολη και τα μνημεία της και είχε προβληθεί κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας σε μεγάλη εκδήλωση στη Νέα Υόρκη.
Η ταινία εισάγει στη φιλοσοφία του οικοδομικού προγράμματος του Περικλή μετά τους Μηδικούς Πολέμους και αναφέρεται συνοπτικά στην ανέγερση του ναού, στα χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία, στην περιγραφή του γλυπτού του διάκοσμου και, τέλος, επιγραμματικά σχεδόν, στην ιστορία του μνημείου διά μέσου των αιώνων.
«Από την κατασκευή του Παρθενώνα ως σήμερα πέρασαν σχεδόν 25 αιώνες. Ο ναός γνώρισε πολλές περιπέτειες. Η πρώτη μεγάλη καταστροφή έγινε μάλλον το 267 μ.Χ. και οφειλόταν σε εμπρησμό. Οι νέες αντιλήψεις για την τέχνη που επικράτησαν αργότερα, κατά την παλαιοχριστιανική εποχή, οδήγησαν στην καταστροφή πολλών έργων τέχνης σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Πολλά από τα γλυπτά του Παρθενώνα δεν αποτέλεσαν εξαίρεση». Αυτό είναι το κείμενο που ακούγεται κατά την εξιστόρηση των παθημάτων του αρχαίου ναού, το οποίο στη συνέχεια αναφέρεται και σε άλλα ιστορικά γεγονότα: στη μετατροπή του Παρθενώνα σε εκκλησία της Παναγίας της Αθηνιώτισσας που ήταν η μεγαλύτερη της πόλης, ακολούθως επί των Φράγκων της Δ΄ Σταυροφορίας σε εκκλησία λατινικού δόγματος, σε μουσουλμανικό τέμενος από το 1458, όταν οι Οθωμανοί τούρκοι κατέλαβαν την Αθήνα στην καταστροφή του κατά την εκστρατεία του Μοροζίνι το 1687 και βέβαια στη συστηματική λεηλασία του από τον Ελγιν, ο οποίος απέσπασε και διήρπαξε πολλά γλυπτά του.
Σ το ερώτημα σήμερα αν οι άνθρωποι της βυζαντινής εποχής προέβησαν σε καταστρεπτικές ενέργειες στα μνημεία της Ακρόπολης ή σε άλλα, η απάντηση που δίνεται τόσο από τις πολυάριθμες ιστορικές πηγές όσο και από την αρχαιολογική έρευνα, που μπορεί να διαπιστώσει σαφώς πότε και πώς προκλήθηκαν ζημιές σε αρχαιότητες, είναι καταφατική. Και είναι οφθαλμοφανής σε δεκάδες βυζαντινούς ναούς σε όλη τη χώρα – και στο Αγιον Ορος-, όπου στα κτίρια έχουν ενσωματωθεί κίονες, γλυπτά και άλλα δομικά υλικά από τους προϋπάρχοντες στο ίδιο σημείο αρχαίους ναούς. Από την άλλη οι πράξεις αυτές εξεταζόμενες υπό τις επικρατούσες τότε συνθήκες είχαν τη δική τους σκοπιμότητα και νομιμότητα, κάτι που ουδείς αμφισβητεί. Θα έλεγε κάποιος λοιπόν ότι ζητήματα σαν αυτό βλάπτουν πρώτα την ίδια την Εκκλησία. Γιατί σήμερα μόνο ένας ιστορικά αναλφάβητος θα μπορούσε να προκαλέσει την ανακίνηση τέτοιων θεμάτων, επιχειρώντας έναν ιδιότυπο σκοταδισμό.
Η Ιερά Σύνοδος πάντως στο ανακοινωθέν που εξέδωσε δεν κάνει καμία αναφορά στο θέμα του Μουσείου. Ανακοινώνει απλώς την απόφασή της «να απευθυνθεί στην Ακαδημία Αθηνών και να γνωρίσει την πρόθεσή της να χρηματοδοτήσει την έρευνα και συγγραφή μελέτης περί της συμβολής της Εκκλησίας στη διάσωση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού (Μνημεία – Γραμματεία)».
