1 Τα τραγικά γεγονότα του σεισμού της Λάκουιλα της Ιταλίας συγκίνησαν και την ελληνική κοινή γνώμη και (όπως συμβαίνει στερεότυπα μετά από κάθε σεισμό) ξανάφεραν στην επικαιρότητα το ενδιαφέρον για την εθνική αντισεισμική-μας πολιτική. Για λίγο όμως: Ηδη, μέσα σ΄ έναν μήνα, το ενδιαφέρον αυτό εξανεμίσθηκε (μέχρι τον επόμενο σεισμό- και ούτω καθεξής). Ετσι είναι καμωμένη η ανθρώπινη φύση. Δέν μπορούμε να ζούμε συνεχώς με τη σκέψη της μέλλουσας δυστυχίας- έστω κι άν αυτή η συνεχής σκέψη είναι εντελώς απαραίτητη για να μπορέσομε να λάβομε τα κατάλληλα μέτρα περιορισμού της δυστυχίας αυτής. Και καθώς εύκολα ξεχνάμε, το πρόβλημα διαιωνίζεται!
Ετούτος όμως ο σαφέστατος ανορθολογισμός-μας έχει κόστος πολλαπλώς. Στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος για την αντισεισμική ενίσχυση υφισταμένων κτιρίων, έχομε υπολογίσει οτι το συνολικό «ανηγμένο» ετήσιο κόστος της Χώρας-μας για την κατα (τακτά σχεδόν) διαστήματα περίθαλψη, αποζημίωση, ανοικοδόμηση λόγω σεισμών είναι περίπου ίσο με 4 δισ. εκατομμύρια ευρώ (κατ΄ έτος, επαναλαμβάνω!). Το ποσόν αυτό είναι περίπου ίσο με 2% του ετήσιου ΑΕΠ της Χώρας. Ερχεται λοιπόν εύλογα η σκέψη: Εάν είχαμε σταδιακώς ενισχύσει (μέσα σε μια 20-ετία λ.χ.) ενα μέρος απ΄ τα σεισμικώς εύτρωτα παλαιότερα κτίρια της Χώρας, θα μειώναμε σιγά σιγά το κόστος αποκατάστασης παντοειδών ζημιών μετά από μελλοντικούς σεισμούς. Και, το κυριότερο, θα είχαμε σώσει ζωές και θα είχαμε αμβλύνει την (υποσυνείδητη έστω) ανησυχία μας έναντι αυτού του μόνιμου κινδύνου.
2 Αλλ’ άς πάρουμε τα πράγματα απ΄ την αρχή. Το πλήθος των κτιρίων στη Χώρα είναι μεγαλύτερο των τεσσάρων εκατομμυρίων. Τα τρία τέταρτα απ΄ αυτά είναι κατασκευασμένα πρίν απ΄ το 1985- χρονιά κατα την οποίαν κάναμε την πιό αποφασιστική βελτίωση του αντισεισμικού Κανονισμού. Τούτο σημαίνει οτι, κατα μέσον όρον, τρία εκατομμύρια κτίρια είναι σχετικώς ευτρωτότερα ενσυγκρίσει προς τα μεταγενέστερα κτίρια (πάλι κατα μέσον όρον). Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται σ΄ όλες τις σεισμοπαθείς Χώρες του κόσμου. Τα κτίρια αυτά εάν αποδειχθεί οτι είναι ιδιαιτέρως εύτρωτα ή κοινωνικώς σημαντικά, έχομε πολλά κίνητρα για μια προσεισμική ενίσχυσή τους: Ελαττώνομε τις πιθανότητες απώλειας ανθρώπινων ζωών, μειώνομε το κόστος επισκευών ή ανοικοδόμησης μετά από μελλοντικόν σεισμό, κι επιτέλους εξισώνουμε το αίσθημα ασφάλειας μεταξύ των πολιτών (κάτι που σχεδόν απορρέει απ΄ το Σύνταγμα). Για δέ την περίπτωση κτιρίων αυξημένης κοινωνικής σπουδαιότητας (νοσοκομεία, σχολεία, εκκλησίες, τηλεπικοινωνιακοί ή πυροσβεστικοί σταθμοί κ.ά.), εξασφαλίζομε λειτουργίες καίριες για την ώρα του σεισμού.
Αφού λοιπόν έχομε τόσα ολοφάνερα κίνητρα γιατί δέν ξεκινάμε σιγά-σιγά ενα μακρόπνοο εθνικό σχέδιο προσεισμικών ενισχύσεων; Μια πρώτη απάντηση δόθηκε στα προηγούμενα: Διότι ξεχνάμε γρήγορα.
3 Ο,τι όμως ξεχνάει το άτομο, οφείλει να του το θυμίζει η Κοινότητα των ατόμων, δηλαδή η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η Πολιτεία- και δέν το κάνει. Αυτή η προφανέστατη δυστυχώς διαπίστωση οδηγεί προς δύο κατευθύνσεις:
α) Να αντιληφθεί η κοινή γνώμη το συμφέρον της (και τα ΜΜΕ τότε) και ν΄ αρχίζει να πιέζει τον Δήμαρχο και τον Βουλευτή- και να ιδείς τότε πώς θα ξυπνήσει και η κεντρική εξουσία. Καλώς, και ποιός θα αναλάβει αυτήν την εκπαίδευση της κοινής γνώμης; Η μόνη απάντηση για να σπάσομε αυτόν τον φαύλο κύκλο είναι: Οι ίδιοι οι Δήμοι. Σε λίγους μήνες το Τεχνικό Επιμελητήριο (με χρηματοδότηση του Υπουργείου Εσωτερικών) θα παραδώσει σε κάθε ΟΤΑ, σε ηλεκτρονική μορφή, όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται για να δοθεί επιτέλους το πρόβλημα στα χέρια των τοπικών Κοινωνιών: Χάρτες πολεοδομικούς, ηλικία και κατάσταση των κτιρίων, δείκτες σεισμικής διακινδύνευσης κατά τόπους- μαζί με οδηγίες για τις αναγκαίες μεθόδους μελλοντικής δράσης, της κάθε δημοτικής Αρχής. Η οποία τότε θα έχει κάθε λόγον να χειρισθεί την καυτή πατάτα- η οποία όμως κάνει πολύ νόστιμο μπριάμ. Το κύκλωμα ελευθερία και ευθύνη θα έχει κλείσει, κι οι πρώτες προσεισμικές ενισχύσεις σε κάθε ΟΤΑ θ΄ αρχίσουν απο επιλεγμένα δημοτικά κτίρια. Και ποιός θα τα πληρώσει; Ερχόμαστε έτσι στην δεύτερη κατεύθυνση αναγκαίων ενεργειών: το Κράτος.
β) Τώρα όμως το «Κράτος», επειδή θα πιέζεται απο 1.036 ΟΤΑ, θα αναϊεραρχήσει τους στόχους του, και θα αρχίσει να ενδιαφέρεται ενεργώς (ενώ σήμερα μόνον το ΤΕΕ και το ΥΠΕΣΔΔΑ έχει ενμέρει αποκριθεί στη μεγάλη αυτή πρόκληση). Κι είναι πολλά όσα χρειάζεται να κάμει η Πολιτεία. Πρώτον, έχει να ρυθμίσει μερικά βασικά νομικά θέματα, όπως τις απαιτούμενες πλειοψηφίες στη γενική συνέλευση πολυκατοικίας για ν΄ αρχίσει να ασχολείται με το θέμα, αλλα και το δικαίωμα του Δημάρχου να ενημερώνει τους ιδιοκτήτες χωρίς να κινδυνεύει να φάει αγωγές για… δυσφήμηση ιδιοκτησίας. Κι ύστερα, η Πολιτεία θα δημιουργήσει ενα πλαίσιο οικονομικών κινήτρων για προσεισμικές ενισχύσεις, όπως δημοσιονομικά και δανειοληπτικά κίνητρα- αλλά και περιορισμένες χρηματοδοτήσεις για ορισμένα δημοτικά (πιλοτικά) κτίρια, καθώς και για ορισμένα πολύ εύτρωτα κακοχτισμένα κτίρια φτωχών ανθρώπων. (Διότι, ξέρετε, ο σεισμός χτυπάει ταξικά.)
Λοιπόν; Ελπίζομε οτι κάτι θα γίνει. Βεβαίως διότι επιμέρους Οργανισμοί όπως ο ΟΑΣΠ και ο ΟΣΚ κινούνται απο μακρού προς την κατεύθυνση αυτή. Γιατί όχι και τα κεντρικά Υπουργεία; Είθε ο αναστάς Ιησούς να φωτίζει τους άρχοντας ημών, αμήν.
Ο κ. Θεοδόσης Π. Τάσιος είναι ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.
